Рогачевский уезд

ІНВЕНТАР ВЁСКІ ХАТОЎНЯ НАВАБЫХАЎСКАГА ГРАФСТВА 1755 г.

Inwentarz folwarku Chotowni dobr ziemskich dziedzicznych Jasnie Wzngo Imsci Pana Michała Hrabi Sapiehy, podkanclerzego WXLtto, od Hrabstwa Nowobychowskiego odłączony w zastawną possessię WWIcmw Panow Leonowi y Iohannie z Poziemkowskich Giżyckim małżąkom, koniuszym Pttu Star. in fundo zporządzony roku tysiąc siedmsetnego piędziesiątego piątego mca Apryla dwydziestego dnia

Opisanie budynkow dworu Chotowni

1mo. Budynek mieszkalny, ganek, sień, izba biała, z komorą, alkierzyk y apteczka przybudowana, spizarnia, naprzeciwku piekarnia z komorą, drzwi osmioro, na zawiasach dwoie, z zaszczepkami pięcioro, piecow kafel szarych dwa, okna szkła prostego w drzewo robione, podłoga z descek, kuchenka osobna postawiona.
2do. Swiren na zbożże z zasiekami, drzwi na zawiasach z zaszczepką, za swirnem wozowienka
3tio. Piekarnia na warzywo z sienmi, syrnik o czterech słupach
4to. Browar na hornow dwa, studni dwie, w iednym koncu wołownik, w drugim chlewy na bydło
5to. Lodowięka z rębem na wierz wyniesionym
Te wszystkie budynki dranicami kryte
6to. Staynia, pun trzy, powieć, słomą wszytke kryte.
Budynki dworne oparkanionę y ogrodzonę z wrotami wjazdami przyzwoitemi.
Ogrodow na konopie y warzywo trzy.
Grunta dworne zpołnie z chłopskiemi, poniewasz dwor przy wsi de nova radice na włokach chłopskich postawiony.
Sianożęci dworne: pierwsza pod Nowym Bychowem, druga Budziszcze, inne kawałkami koło dwornych gruntow.
Stawek na rzece Chotowlance, młyn o iednym kole, młynarz Hryszko, zabudowany dworem y gumnem, ma pułwłoki gruntu, płaci kołowego tynf. 15
Karczma wjezna w samey wsi Chotowni, w kturey izba biała z komorą, piec krzyżowy szarych kafel, dranicami pod gozdz y łotoki kryta, z wrotami dwuma wjeznemi przyzwoitemi, w tey karczmie żyd arędarz, arędy na rok płaci…
Gumno dworne w tym roku zgorzało, na kturę drzewo już wygotowanę, a wsią Chotownią poddanymi ma być bez pryhonu zabudowanę.


Wieś Chotownia z dworem, włok 25
...
Згадваныя ў сьпісе прозьвішчы:

Борбат
Верамееў (напэўна, імя па бацьку)
Гарэлы
Гірыч (3 сям'і)
Жук
Зенькавец (2 сям'і)
Зылёў (2 сям'і)
Івашын
Каржава
Каўрук (13 сем'яў)
Краўцоў (2 сям'і)
Падвальны
Падсьлячны
Рыжы
Севярын (Севярынаў) (4 сям'і)
Чарняўскі


Rozdział włok
Włok ciągłych osiadłych 11 y 1/4
Włok przyiemnych 10 y 3/4 y 5/24
Włok pustopłatnych 1 y 3/4 y 1/24
Włok wolnych 1

Morgow oprocz włocznego gruntu podług inwętarza Imsci Pana Taraszkiewicza wymierzonych oromych nayduiesię sto dziewiędziesiąt cztyry prętow osm rachowanych po pułtynfa, sianożętnych morgow dwanaście prętow 25 po szostakow dwa, odłogowych morgow trzy y prę 16, ktore morgi że przez dawności odmianę y przybycie ludzi przybyły z rozrobkow miedzy ludzmi pomieszałysię dla niepewnych racyi ludzkich rzetelnie, kto wiele trzyma zrozumiec y dopytac się niemożno, zostawuiąc to dalszey rewizyi, a płate z onych nie awkcyonuiąc z racyi że w ciągłym gruncie we włokach płat powyszczony, maią ogulnie całą wsią płacić za orome morgi tynfow dziewiędziesiąt siedmo gr. trzy y puł, za sianożętnię tynfow osmo y gr. 16. In unum tynf. 105 gr. 19, jednak dwor w rozkładzie powinien miec baczność, a żeby możnieysi uboższych w płacie niekrzywdzili.
Miodowszczyzny od tych co pszczoły maią ogulnie tynfow 60
Podroszczyzny z włoki ciągłey po tynff. 6 uczyni tynff. 67 gr. 15
Żyta z włoki ciągłey zsypki miarkę jedną
Owsu tyle ż
Chmielu po pułmiarki, dranic po pułkopy

Powinność albo ustawa wsi Chotowni
Czynszu z włoki ciągłey po tynfow trzydziescie, z przyiemney po tynfow dwadziescie, z pustopłatney po tynfow dziesięć, podrożczyzne z morgow proporcyonuiąc kto ma więcey gruntow, płacić maią ogulnie tynfow sześćdziesiąt pięć, zsypki żyta po miarce, owsu tyle ż, chmielu po pułmiarki, dranic po pułkopy, z morga oromego po pułtynfa, z sianożętnego po dwa szostaki, za morgi sianożętne w łuzie nad Dnieprem po roznych uroczyszczach ogulnie płacą po tynfow trzydzieście. Miodowszczyzny ogulnie ci ktorzy pszczoły maią płacić powinni tynfow sześćdziesiąt, podymnego z dymow dziesięciu do Zamku Bychowskiego importować maią rachuiąc z dymu na jedną ratę po złotych polskich cztyry, pryhonu z chaty kożdey dzien jeden mężczyzna, a drugi dzień białogłowa na tydzień, respektuiąc jednak na uboższych y nowikow, a żeby się zapomogać mogli, zasłużyć maią, siano zkosić y zprzątnąc urokiem maią, do zprzątnienia zbożża gwałtow dwa, stroża tygodniowego albo rocznego naiąc albo sami poddani służyć koleyną powinni, do arędy y poreszetczyzny z dymu kurzącegosię po czwierci żyta miary Bychowskiey, do ktorey arędy czyto arędarza konserwować czyto szynk swoy dawać wolno Ichmcm PP. possesorom, a poniewasz o granice gruntow mianowicie od Żurowicz wszczęta jest dyskuizycya y już w niekturych mieyscach zakonczona, zaczym jesliby jakowa znowu była kłotnia, nietylko ludzie chotowlanscy, ale inni z pobliższych wsi Zamku Bychowskiego ztrzedz bronić y zabieranie gruntow niedopuszczać powinni, do czego Ichmc PP. possesorowie obligant dla czego jeżeliby swemi poddanemi utrzymać niemogli, do Zamku znać dawac tenent.
Excerpt z dawnego generalnego ograniczenia Nowobychowskiego roku tysiąc pięcsett dziewiędziesiątnego osmego, podług ktorego ograniczenia maią Ichmc PP. tenutorowie poddanych intymować, aby swoich granic pilnowali, to iest zaczowszy dukt wsi Chotowni od rzeki Dniepra ciągnie do Kostoiowego Duba, od Duba w Wobczę Krynicę, daley w Wierzbę, z Wierzby w rzeczkę Bołotnią, z Bołotni w Kopcy, z Kopcow na Siadki, z Siatek w Bluwicz Błotą gdzie kopce zakopane, od tych kopcow w Dorohunskie Pole, z pola w Przytocząki gdzie się zchodzą włoki Zymnyckie z Chotowlanskiemi, z Przytyczonyk w Antonow Pień, z Pnia Szuharynowe Sztany, daley Połoh Bieły.

Summaryusz intraty roczney Chotowni
…

Zbiór Rękopisów Biblioteki Czartoryskich. S. 9110

НГАБ, ф. 1781, воп. 2, спр. 206

По просьбе Федора Вараксы об удалении его от аренды Быховским настоятелем ксендзом Геленкевичем и вырубке леса оным и Озеранским настоятелем ксендзом Кшталтом на продажу
1817
Житель околицы Рум, арендатор БМРК Федор Иванов Варакса (Waraxa):
В 1809 году его отец, Иван Тимофеев, заключил с уже покойным пробощем быховского костела Волоховичем (Włochowicz, Wołochowicz) контракт, по которому обязывался разработать в лесу 1 уволоку земли с сенокосом и там поселиться, после чего владеть 3 года без платы, потом 10 лет по 15 рублей, плюс получал разрешение на разведение пчел.
В ту зиму местные крестьяне много заработали на вывозке леса Озеранского и Быховского монастырей регулярных каноников латеранских на Кременчугский ("Кременчуцкий") порт, монахи БМРК забрали его лес, приготовленный для избы и овина, и продали, а в 1815 забрали еще и часть земли, отдав ее другим шляхтичам, а также 15 стогов сена.
Федор Варакса явился к новому пробощу Раймунду Еленкевичу (Jelenkiewicz), показал контракт, но тот его у него отобрал. В совокупности причинено убытку до 900 рублей ассигнациями.
Подписался отставной порутчик Захарий Гелияшевич (Helijaszewicz)
БМРК ответил: Варакса якобы тайно рубил и продавал лес, а контракта никакого вовсе не было.
Быховский вице-декан, он же озеранский пробощ Кшталт (Kształt) подал на Вараксу в суд
Когда приехал на разбор комиссар, Варакса испугался и заявил, что про вывоз леса ничего не писал, только про контракт
В итоге - мировая
Контракт был неофициальным, с подписью только Волоховича, не имел юридической силы
Про лес: я неграмотный, а потому не знал, что там написано
Еленкевич: прощаю клевету и позволяю Федору с отцом держать с 1818 по 1820 землю в Руме плюс сенокос на 10 возов в урочище Тристинец с оплатой, как у других.

>> Ответ на сообщение пользователя Dworetski от 4 ноября 2025 4:06

Здравствуйте. Начните с сельхоз. переписи 20-хх годов и имеющихся в наличии ПХК. Увяжитесь по 20 веку и гарантированно "провалитесь" в 19.

Prasalovich написал:

[q]

Так человеку известен его прямой предок 1850 г.р., известные ему братья этого предка наверняка были чуть младше или старше. Зачем ему "в 19-й век проваливаться"?

[/q]

Затем, чтобы получить документы. Что то уточнится, что то добавится, а скорее всего и изменится. Знать то он знает, да со слов. Если задачи системно подходить нет, ну тут уж да. Можно.

Prasalovich написал:

[q]

О каких документах Вы говорите? Человеку из Питера заморачиваться с НАРБ и ПХК

[/q]

А какие есть варианты?
Все что имеется в теории - это ревизия 1850/58. И скорее всего - бесфамильная.

Из имен представителей семьи того периода имеется лишь Петр. Как Вы правильно сказали, возраст стариков существенно завышали, и потому вероятность что дети к моменту ревизии у Петра уже родились - не 100%. Значит нужно иметь про запас хотя бы еще одно имя - братья родные и двоюродные Петру, чтобы повысить шансы на успешный поиск в бесфамильной ревизии. Так что перепись 1925 года - вполне себе решение, через отчества старших представителей рода попытаться дополнить базу данных и определить хотя бы еще одно имя, если повезет. ПХК в данном случае не поможет, но для семейного архива и эти документы не будут лишними, на фоне тотального дефицита документов по региону. Так что заморачиваться с НАРБ и ПХК стоит. Тем более, практически бесплатно все это.


Prasalovich написал:

[q]

КПД прям зашкаливает

[/q]

Лучше ходить без толку, чем сидеть без толку.