Рогачевский уезд

Палівач написал:

[q]

[/q]

И что это за общество дворян и католиков? Союз меча и орала?

Там речь об "обществе крестьян" - общине. Но что делают в общине крестьян дворяне?

Палівач написал:

[q]

Что в этих сведениях ошибочно?

[/q]

Полагаю, что вот эти сведения ошибочны:
- Польскай мовай в Марусеньке валодалі адзінкі
- Сітуацыя змянілася, калі пасля рэвалюцыі ў Антушах адчынілі польскую школу, у якую хадзілі дзеці католікаў з усёй ваколіцы (видимо школу открыли, потому что была в этом потребность у местного населения, а не наооборот).
- Вось ад гэтага і веданне польскай мовы ў тых, хто там вучыўся да вайны (и тут ИМХО, причина и следствие должны поменяться местами).


Палівач написал:

[q]

И что это за общество дворян и католиков? Союз меча и орала?

[/q]

Ну, а это вообще-то не ко мне.
Я дал ссылку на источник.

Что до остального, то я высказал мнение. Это суждение частное, оценочное.
На научность не претендующее.
И дано оно мной не для разжигания спора. А только для понимания того, чем, возможно, население Марусеньки отличалось (или могло отличаться) от населения соседних мест.

Польским языком на Гомельщине владели единицы. До революции (до 1905 года) обучение польскому языку было законодательно запрещено. Школы открыли только после 17 года, так как отождествлялась польская национальность и конфессийная принадлежность. Под рукой нет документа о языковой ситуации именно в Марусенке, но есть в близкой Люшевской парафии (1938 г.):

Да Кастрычніцкай рэвалюцыі насельніцтва Любавінскага сельсавета не мела магчымасці адкрыта вучыцца па-польску, школы не было. Вучылі чытаць на польскай мове скрытна па дамах. Па расказах старажылаў, калі даведваўся аб існаванні такой школы ўраднік, то прыязджаў, адбіраў кнігі, школу разганяў. З часу рэвалюцыі была арганізаваная польская школа, дзе настаўнікам быў Міхайлоўскі Вацэк, які пасля з’ехаў у Польшчу. Пасля Міхайлоўскага настаўнікам быў нейкі прафесар Парноўскі, які жыў у ксяндза Сабачынскага Мечыслава, у 1922 г. таксама выехаў у Польшчу. Настаўніцай заступіла Сталыпка Яніна (Ястражэмская), бежанка з Польшчы, якая ўчыцельствавала ў Любавінскай школе да 1929 г., яе муж Сталыпка Міхаіл высланы за межы БССР як контррэвалюцыянер…
Да 1926 г. у Любавіне быў сельсавет беларускі, пры перавыбарах у 1926 г. па ініцыятыве Крукоўскага Івана Іосіфавіча, Сенажэцкага Вікенція Стэфанавіча, Залескага Аляксандра і Антона Міхайлавіча, Сталыпка Ігната Міхайлавіча арганізаваны польскі нацыянальны Савет. Першы састаў склалі: старшыня — Сталыпка І. М., сакратар — Міхайлоўскі Іван Антонавіч, члены — Вярбоўскі Пётр, Залескі Антон, Сенажэцкі Аляксандр, Ніцыеўскі Дзмітрый, Успенскі Свірыд, з ліку якіх у даны момант высланы Сенажэцкі, Ніцыеўскі, Залескі. Сам старшыня сельсавета Сталыпка Ігнат, у чэрвені 1928 г. зняты з работы за тое, што праводзіў кулацкую лінію, і засуджаны на 6 месяцаў прымусовай працы. Справаводства Любавінскага сельсавета, калі арганізоўваўся нацсавет, вялося на беларускай мове, за выключэннем пратаколаў пленумаў і прэзідыума сельсавета, запісаў актаў грамадзянскага стану, таму што ў райвыканкаме не могуць чытаць па-польску, і патрэбна перапіску весці на беларускай мове. Насельніцтва вельмі мала ўжывала польскую мову, за выключэннем некалькіх гаспадарак.
Сучасная польская сямёрка ў Любавіне ўкамплектаваная наступным чынам: Рудзінская Вера Іванаўна — дырэктар школы калгаснай моладзі, скончыла Мінскі тэхнікум, добра валодае польскай мовай; Чэрнушэвіч Вацлаў, Рудзінскі Вэнэк, скончылі Ленінградскі польпедтэхнікум, добра валодаюць польскай мовай; Чарнышэвіч П., Сталыпка Косця — мясцовыя настаўнікі, скончылі 6-месячныя курсы пры педтэхнікуме; Навіцкая Геня, таксама з курсаў, слаба падрыхтаваная да педпрацэсу. Апрача таго, Сталыпка К., Чарнушэвіч П. маюць высланых родзічаў».

Из работы одной школьницы, родители которой из Сеножаток: "В Сеножатках всегда была непростая ситуация, поскольку жители их делились на три различные группы, которые имели свои отдельные кладбища, школы, исповедовали свои религии. Во-первых, это были белорусы, католики и православные, шляхта и, во-вторых, «мужики». Тут основное различие было религиозным, шляхта знала польский язык, молилась в костеле, сохраняла кое-какие «шляхетские» традиции и несколько свысока посматривала на «мужиков». Но в быту «шляхта» пользовалась тем же белорусским языком, работала на тех же полях рядом с «мужиками» – после революции имущественное расслоение между «шляхтой» и «мужиками» сгладилось. Происходило и постепенное смешение этих групп: браки между «шляхтичами» и «мужиками» были делом обычным, особенно в советские годы. "