| severinn
Сообщений: 7353
На сайте с 2005 г.
Рейтинг: 2473
| Наверх ##
19 марта 2009 17:05 Дворянский календарь. Петербургский Генеалогический Портал
Арцишевские (герб Правдзиц) – 1.
www.petergen.com/dk/dk1-6.shtml
Arciszewscy h. Prawdzic
Arciszewscy h. Prawdzic Wzieli nazwisko od Arciszewa w p. tczewskim. Chyba niesłusznie sami oni mniemali w XVII w., iż pierwotne ich gniazdo to Arciszewo w p. płoc., z którego mieli jakoby wywędrować w XV w. W tej wsi siedzieli istotnie A-cy pieczętujący się Prawdzicem, ale pruscy zapewne nie mieli z nimi nic wspólnego poza nazwiskiem. Herb mógł być zapożyczony od mazowieckich imienników. Istnienie Arciszewa koło Gdańska już w r. 1409 nie pozwala na inne rozumienie tej sprawy. W r. 1409 występował "Andrys von Arteschaw in Gebyte Danczk" (Das Marienburge Tresslerbuch, Königsberg 1896, s.572). Po przeniesieniu się do Wielkopolski pisali się często "z Buszków", wsi w p. gdańskim. Tak tę wieś lokalizuje M. Biskup, ale w Rezygnacjach grodz. Poznańskich (1405 k.170v) Buszkowy Górne i Dolne wymienione jako leżące w p. tczew.
Wedle wywodów szlachectwa przeprowadzanych w l. 1618-20 w Starogrodzie i Tczewie (Kośc.123 k.6; Boniecki), Piotr mający pochodzić z Arciszewa w p. płoc., pozostawił syna Kaspra, dziedzica Arciszewa, Chudomina, Kokoszków, Goszyna w p. tczew., po którym z żony Sławkowskiej synowie: Wilhelm, Olbracht i Krzysztof. Wilhelm (Wilam), dziedzic Prędzieszyna w p. tczew. 1582 r. (Baran., s.164) z żony Anny Laskowskiej Rudgierzówny pozostawil syna Mikołaja. Ten ostatni w r. 1609 zapisał dług 570 zł Janowi Sławińskiemu, co t. r. aprobowała żona Barbara Wojnówna, córka Joachima (P.982 k.205, 315v). Oboje t. r. dostali cesję praw do sołectwa we wsi Suchylas komandorii poznańskiej od syna Michała i jego żony, które to sołectwo syn nabył od Anny Rosnowskiej wdowy po sł. Janie Pniewskim (ib.k.216). Syna i synową skwitowali oboje 1621 r. z 52 zł jako połowy sumy 104 zł wyderkowanej im na łanie soleckim w Popowie p. kośc. (P. 1007 k.804v).
Michał, syn Mikołaja i Wojnówny, zeznawał 1618 r. jako świadek przy wywodzie stryjeczno-stryjecznego brata Krzysztofa (Bon.). Z żoną Ewą Strzempińską, córką Jana, dzierżawił 1606 r. od Jerzego Brodnickiego sołectwo w Maniewie, wsi komandorii poznańskiej (Kośc.286 k.2; P.947 k.121). Od dzieci Andrzeja Dziekczyńskiego nabyli oboje za 160 zł sołectwo w Popowie W. Skwitowani zostali 1616 r. z 110 zł na poczet kupna (P.996 k.207v). Michał żył jeszcze 1641 r. (P.1043 k.522v). Owdowiała Ewa występowała 1648 r. jako siostra i spadkobierczyni Jadwigi 1-o v. Sobiesierskiej 2-o v. Kurnatowskiej (P.173 k.759). Ich córki: Małgorzata, ochrzcz. 13 V między r. 1620 i 1628 (LB Szamotuły), Anna w r. 1641 żona Dobrogosta Ninińskiego, Zofia, zrazu służebna Katarzyny z Kamińskiech Dembińskiej (P.164 k.257), w r.1655 żona Samuela Raczkowskiego, Barbara, żona 1-o v. Stanisława Linieckiego(?), 2-o v. 1655 Bartłomieja Brodzkiego, Jadwiga niezamężna 1655 r. (P.1068 k.64v). Z synów: Stanisław, może najstarszy, 1651 r. mąż Konstancji Więckowskiej (ZTP 30 s.770), nie żył 1655 r. Po nim syn Mikołaj. Dwaj inni synowie Michała, Jan i Władysław, wraz z bratankiem Mikołajem i siostrami Barbarą i Zofią, spadkobiercy ciotki Jadwigi z Strzemińskich Kurnatowskiej, skwitowali 1655 r. jej pasierba Adama Kurnatowskiego (P.1068 k.56v).
Olbracht, drugi syn Kaspra i Sławkowskiej, miał syna Pawła, po którym z Zofii Zakrzewskiej, córki Filipa Zbożnego, syn Jan świadczący 1618 r., wedle przypuszczenia Bonieckiego może identyczny z Janem, który 1660 sprzedał Kleszczewo i Zaskoczyn Kolmerowi. Trochę tu za wielki odstęp lat.
Krzysztof, trzeci syn Kaspra i Sławkowskiej, mąż Barbary Kawczyńskiej, córki Szczęsnego i Katarzyny Kossówny miał trzech synów: Eliasza, Tobiasza i Pawła, oraz córkę Barbarę 1592 żonę Wolfganga z Bukowca Szlichtinka.
Arciszewscy h. Prawdzic
Paweł nabył 1604 r. za 47. 500 zł od Stanisława Cykowskiego część miasta Śmigla, wieś Nietąszkowo i pustkę Unino oraz część Koszanowa i Glińska W. i M. oraz Nowejwsi p. kośc. (P.1405 k.9av). T. r. nabywszy od brata Eliasza za 17. 000 zł Buszkowy Górne i Dolne, sprzedał za 47. 500 zł swe części Śmigla z przyl. wsiami bratowej Eliaszowej (ib.k.170v, 172v). Od brata Tobiasza wziąl w zastaw za 20. 000 zł, a w r. 1609 otrzymał donację wsi Rachocin, Polichnowo, Rzeczna i Małorecz osiadłe i Brzostowo pustki w z. dobrzyń. (Ws.204 k.351v). Sędzia deputat trybunału piotrkowskiego z wojew. chęłmińskiego 1612 r. (ZTP 27 s.867). Jego żona 1609 r. Dorota Siewierska, wdowa 1-o v. po Wojciechu Zakrzewskim (P.143 k.1030v). Oboje żyli 1613 r. (ZTP 27 s.1284).
Tobiasz, drugi syn Krzysztofa i Kawczynskiej, dawszy, jak już pisałem, wsie w z. dobrzyń. bratu Pawłowi, zobowiązał się 1609 r. bronić go przed pretensjami, które mogłyby wyniknąć z oprawy swej zmarłej już żony Barbary Wilkowskiej córki Baltazara i Żelechowskiej, którą miałą na Polichnowie (Ws.25 k.293v). W r. 1611 od siostry Szlichtinkowej kupił za 7. 000 zł części w Skrzydlewie p. kośc., ale je odsprzedał jej t. r. (ib.k.594v). Nie żył 1630 r., kiedy jego syn Tobiasz dostał od Bogusława i Piotra, synów Eliasza, części w Buszkowach (Ws.206 k.382). W r. 1646 Tobiasz junior mianował plenipotentów (ZTP 29 s.2447). Wedle wywodu szlachectwa Krzysztofa, Tobiasz senior, dziedzic Gogoliny (znamy Gogolin, wieś biskupstwa chełmińskiego) miał z Wikowskiej syna Olbrachta (Kośc.123 k.6).
Eliasz, syn Krzysztofa z Kaweczyńskiej, zapewne najstarszy, swą część w Buszkowach sprzedał bratu Pawłowi, ale po śmierci Pawła odziedziczył ją widocznie z powrotem, bowiem była w rękach jego synów. Patron zaboru ariańskiego w Śmiglu ok. 1584 r., potem w pewnych okresach minister tamże (pol. Sł. Biogr.). Jego żona Helena Zakrzewska, córka Wojciecha i Sabiny Konarzewskiej, dała w r. 1601 swej macosze Dorocie z Siekierskich dożywotnie użytkowanie dóbr Rogalino, Dobiertki i Dąbie (P.1404 k.25). W r. 1602 nazwana współdziedziczką Zkrzewa (Ws.19 k.66v). Jako jedyna spadkobierczyni ojca, swoje części w tej wsi i w pustce Jasień sprzedała 1604 r. za 16. 000 zł Stanisławowi Zakrzewskiemu (P.1405 k.23). T. r. od szwagra Pawła A-go kupiła za 47. 500 zł część Śmigla, wieś Nietąszkowo, pustkę Unino, części wsi Koszanowo, Glińsko W. i M. oraz Nowąwieś w p. kośc. (ib.k.172v). Rogalino i Dobiertki sprzedała 1605 r. za 12. 000 zł Mikołajowi Manieckiemu (ib.k.309). Oprócz tych części w Śmiglu z przyl., które nabyła od szwagra, miała i inne kupione od Wacława Rozrażewskiego, ale z nich części miasta Śmigla i wsi Koszonowo sprzedała 1613 r. Kasprowi Jaruzelowi Brzeźnickiemu (ZTP 27 s.1280). Pozostały jej tylko Glińsko W. i M., Nietąsżkowo, Unino i Nowawieś, bowiem inne części Śmigla sprzedała Brzeźnickiemu chyba już 19 I 1611 r., kiedy w Piotrkowie zawarła z nim kontrakt dotyczący tego miasteczka (Ws.28 k.21). Nietąsżkowo i Unino sprzedała 1624 r. za 26. 000 zł Adamowi Olbrachtowi Przyjemskiemu oboźnemu kor. (p.1414 k.1281v). Nie żyła już 1625 r. (Ws.206 k.107v). Eliasz umarł między r. 1626 i 1630 (Kośc.294 k.69). Ich synowie: Bogusław, Piotr, Krzysztof i Eliasz, córki: Sabina wydana 1614 r. za Stefana Morsztyna, starościca filipowskiego, Anna wyszła w r. 1614 za Macieja z Bukowca Śrzemskiego, 2-o v. w l. 1636-47 była żoną Jana Pawłowskiego, Katarzyna zaślubiła 1622 r. Stefana Ślesińskiego, Agnieszka 1633 r. żona Jana Morsztyna.
1. Bogusław, w r. 1626 plenipotent siostry Anny, wdowy po Macieju Srzemskim (P.1017 k.599v), wraz z bratem Piotrem spadłe po ojcu części Buszków dał 1630 r. stryjecznemu bratu Tobiaszowi (Ws.206 k.382). W r. 1636 Bogusława, niewątpliwie tego samego, skwitował z 300 zł Wojciech Tytlewski (P.1033 k.32).
2. Piotr w r. 1631 nabył wyderkiem za 3. 000 zł wieś Rusiec w p. kcyń. od Piotra A-go, syna Kaspra (P.1417 k.428). Po bracie Krzysztofie odziedziczył sumę 40. 000 zł, zapisaną sposobem wyderkafu na wsiach Łysiny, Tylewice, folwarku puterklicz i młynie Turek w p. wsch. (Ws.56 k.777). Te dobra nabył wyderkiem za tęż sumę 1661 r. od Jana Karola Opalińskiego (P.1072 IV k.284). Ożenił się z Urszulą Szczepanowską, córką Jana, której 1638 r. w grodzie łęczyckim zapisywał dożywocie (Ws.135 k.511). Nie żył w r. 1664, kiedy występowła ona jako wdowa po nim, (Ws.63 k.753). Syn Piotra, Kasper, skwitowany w r. 1652 z 1. 000 złp przez siostrę Teresę Bronikowską (P.1064 k.605), zapewne już nie żył, kiedy Urszula swoje prawa oprawne i dożywotnie ustąpiła 1666 r. córkom Annie, Helenie i Zuzannie Sabinie (Ws.68 k.25). Najstarszą córką była jednak chyba niewspomniana w tym zapisie Teresa, wydana 1651 r. za Dobrogosta Bronikowskiego. Anna, żona 1-o v. Stefana Konarskiego, 2-o v. Władysława z Bukowca Szlichtinka, 3-o 1668 r. Władysława Ludwika Domaradzkiego, miecznika gostyńskiego. Helena, 1666 r. żona Jana Gostkowskiego, 2-o v. 1672 r. żona Stefana Przybyszewskiego. Wreszcie Zuzanna Sabina, żona 1666 r. Jana Bronikowskiego.
3. Krzysztof, ur. 9 XII 1592 r., w l. 1621-22 służył wojskowo pod Krzysztofem Radziwiłłem. Z bratem Eliaszem zamordował Kaspra Jaruzela Brzeźnickiego. Infamowany uszedł z kraju i osiadł w Holandii 1623 r. Od 1629 r. walczył w Brazylii, w końcu jao zastępca naczelnego wodza. W r. 1638 generał artylerii i admirał sil morskich w Brazylii. Po powrocie do kraju "starszy nad armatą kor." 1643 r. Był nim do 1650 r. W r. 1643 wraz z bratem Eliaszem dostał zapis długu 18. 000 zł od Andrzeja Ossowskiego sędziego ziem. wschow. (P.1048 k.194v). W r.1647 wziął na 3 lata sposobem wyderkafu Kołaczkowice p. kośc. od Konstancji z Konar Grudzińskiej (P.172 k.359v). Od niej i jej synów Mikołaja i Zygmunta wziął 1649 r. sposobem wyderkafu za 14. 666 tal. ces. Białośliwie i Wojsko p. nakiel. (P.1424 k.421). Sumę tę równającą się 44. 000 zł, scedował 1653 r. Krzysztofowi Opalińskiemu, wojewodzie poznańskiemu, biorąc od niego za 40. 000 zł wyderkafem wsi Łysiny, Tylewice i folw. Puterklicz oraz młyna Turek w p. wsch. (Ws.56 k.393v; 208 k.167). Dobra wyderkowe Białośliwie i Wojsko rezygnował 1655 r. Zygmuntowi Grudzińskiemu, woj. kaliskiemu (P.1063 k.1041). Umarł w kwietniu 1656 r. (Pol.Sł.Biogr.).
4. Eliasz, ur. ok. 1590 r. w Rogalinie, walczył w Inflantach 1621-22. Infamowany za zabójstwo Brzeźnickiego 1623 r., uszedł do Holandii i tu w r. 1624 zaciągnął się do wojska. Potem służył w wojsku duńskim. Do kraju wrócił 1633 r. Jako pułkownik piechoty podpisał ugodę kiejdańską 1655 r. Był też dworzaninem pokojowym król. i dowódcą zaciężnego regimentu niemieckiego 635 r. (W.35 k.361v; Pol.Sł.Biogr.). Posesję wsi Walicz odstąpił 1641 r. Chodubskim (Bon.). W imieniu własnym i brata Krzysztofa skwitował 1643 r. Adama Olbrachta Przyjemskiego, kaszt. gnieźn., z 10. 000 zł zastawnych na Nietążkowie, Wojnowicach i Uninie (P.1048 k.197 Zob. tablicę 1.
Z powyższymi blisko spokrewniony był Jerzy (wedle Żychl. syn Pawła), dziedzic Klińcza M. 1582 r. (Baran., s.169), Puca, Jeziorek, Dobrogoszczy, Będomina i Wętkowów w p. tczew., nie żyjący 1599 r., po którym z Korduli Pierzchówny pozostał syn Kasper i córki: Katarzyna 1599 r. żona Jana Mościckiego, 2-o v. Stanisława Kossowskiego, oraz Barbara, w l. 1593-1605 żona Mikołaja Siedleckiego.
Kasper ożenił się w r. 1593, przed 3 IX, z Agnieszką Dembińską, córką Macieja, której t. r. oprawił 1. 400 zł posagu (N.219 k.127). Nabył 1596 r. sposobem wyderkafu od Piotra Potulickiego, woj. kaliskiego, za 4. 000 zł na 3 lata wieś Stawnicę z dóbr złotowskich (P.1402 k.30v; N.162 k.482). Wraz z żoną Agnieszką Dembińską trzymał w r. 1596 części wsi Mościsk i Kostrzynka, które wyderkował im w sumie 1. 083 zł jej zmarły brat Jan Dembiński (N. 162 k.489, 490v). Dembińska umarła w r. 1598 lub 1599 (N.163 k.349). W r. 1599 Kasper zaślubił 2-o v. Dorotę Debrzyńską, córkę Jana (N.164 k.233v). Oprawił jej w r. 1600 posag 1. 600 zł (N.219 k.437v). Nie żył w r. 1609, kiedy występowali jego dwaj małoletni synowie z pierwszej żony, Krzysztof i Piotr (N. 167 k.255). Był i trzeci syn Eliasz, który występował w r. 1623 (N.173 k.34).
Krzysztof w r.1615 cedował bratu Piotrowi i jego żonie połowę sumy 6. 000 zł, zapisanej ich ojcu wyderkafem na Stawnicy p. nakiel. przez Potulickiego, woj. kaliskiego (P.994 k.395). Od Kościeleckiego, kaszt. międzyrzeckiego nabył sposobem wyderkafu w r. 1623 za 1.500 zł na 1 rok dwa łany we wsi Stare p. nakiel. (N.222 k.499).
Piotr pisał się "Ruśca". Ożenił się z Zofią Kołaczkowską, córką Jana i Anny Pakosławskiej, której przed ślubem 31 XII 1614 r. oprawił posag 3000 zł na sumie wyderkafowej 6000 zł na Stawnicy (W.78 k.267v, 270). W l.1618-20 świadczył przy wywodach szlachectwa Krzysztofa A-go (Bon.). W r. 1620 zawarł z Januszem Włostowskim kontrakt o dobra Dziewierzewo, Wielkąwieś o pustkę Guzowatki w p.kcyń.(Kc.127 k.197), a od Wojciecha Kościeleckiego nabył wyderkiem za 2200 zł Stare w p.nakiel.(ib.k.259). W r. 1621 od Hieronima i Feliksa Izdbińskich dostał zobowiązanie sprzedaży za 8000 zł wsi Rusiec w p.kcyń.(ib.k.499), ponowione ze strony Hieronima 1624 r.(Kc.19 k.371v), ale do nabycia połowy Ruśca od Hieronima doszło dopiero 1625 r. za 3500 zł (N.223 k.686v), choć i to nie była jeszcze transkacja ostateczna, bowiem w r. 1631 Piotr ponownie nabył od niego połowę tej wsi, tym razem za 4000 zł(P.1417 k.215). Nabył i drugą połowę od Filipa Izdbińskiego, bo w r. 1637 cała wieś była jego własnością. Sprzedał ją wtedy za 9000 zł Janowi Smuszewskiemu, kaszt. santockiemu (P.1419 k.199). Oboje z żoną dostali 1635 r. od Dominika Wlandebrandinusa, muzyka król., cesję sołectwa we wsi Stobno w starostwie ujskim, a w r. 1652 dożywocie tego sołectwa ustąpili uczc. małżonkom Wagnerom (W.35 k.343v ; 40 k.261). Małżonkowie nie żyli w r. 1655, w którym występowały ich dzieci, syn Kasper i córka Marianna (P.1068 k.86). Była i córka Katarzyna, w r. 1660 żona Stefana Sługockiego. Kasper w r. 1660 skwitował ks. Smoszewskiego z 1. 000 zł pozoatałych z ceny Ruśca (N.227 k.524v). Zob. tablicę 2.
A-cy zamieszkali w p. kcyń. w latach późniejszych byli zapewne blisko związani z powyższymi. Jadwiga z Wielewickich, wdowa po Jakubie 1663 r. (Kc.130 k.411), jako wdowa po drugim mężu Macieju Miecznikowskim występowała 1690 r. Tego Jakuba Żychliński mieni być synem Kaspra, wnukiem Piotra i Kołaczkowskiej. Synem Jakuba i Wielewickiej był Franciszek, który
|
