Юдицкие

НИАБ 1781-3-1 разводное дело Юдицких 1790 г.
Изучение этого дела избавило меня от заблуждений и ошибок в деле идентификации Екатерины Дерналович ур. Юдицкой.
Ее родители Иоахим (Ефим) Юдицкий, полковник Войск польских и владелец им. Журавичи, мать Тереса Богомолец.
Интересно, что первоначально разводились Ефим и Тереса. Но процесс развода прервала смерть Ефима, что наступила ок. 1799 г. в г. Могилеве, где он у митрополита Сестренцевича добивался развода с Тересой.
Затем с 1795 г. Екатерина Юдицкая, разводилась с Северином Дерналовичем, маршалком и стражником повета Быховского.
Состояла в блудной связи с генерал-майором Войск польских Иосифом Вищинским и от этой связи с ним прижила в 1796 г. сына Иосифа, крещеного в униатской церкви застенка Малыничи, который проживал и воспитывался в фольварке Ефимове.
Вищинский же был женат на родной сестре Дерналовича и приходился Дерналовичу не только шурином (швагером), но и двоюродным братом.
Сам же Дерналович со своим тестем Иоахимом Юдицким состоял в четвертой степени родства...

Віталь Галубовіч (Наваполацк, Беларусь)

Дакументы па гісторыі Рэчыцкага павета ў кнігах запісаў Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага за перыяд праўлення Уладзіслава IV Вазы


Аналіз намінацыйных прывілеяў дазваляе сказаць, што ў першай палове XVII ст. у рэчыцкай павятовай земскай адміністрацыі заўважаецца значная дамінацыя прадстаўнікоў роду Юдыцкіх. Той факт, што колькасная і якасная перавага ў прасоўванні па кар’ернай лесвіцы ў Рэчыцкім павеце належала аднаму роду, увогуле не з’яўляецца выключэннем, аднак, у цэлым істотна вылучае Рэчыцкі павет у параўнанні з іншымі. З 14 намінацый па Рэчыцкім павеце, якія падпісаў Уладзіслаў Ваза і якія трапілі ў кнігі запісаў, 8 былі дадзены менавіта Юдыцкім. У другой чвэрці XVII ст. гэтаму роду належаў такі ўплывовы ўрад як павятовае падкаморства – Ераніму Юдыцкаму, а прыкладна ў канцы 1638 г. ці на пачатку 1639г. пасаду маршалка Рэчыцкага павету атрымаў Пётр Юдыцкі, хутчэй за ўсё, па Рыгоры Юдыцкім, які яшчэ 7.ІІІ.1636 г. выступаў у якасці дэпутата для карэктуры права ВКЛ ад Рэчыцкага павета4. У 1627 г. па смерці суддзі земскага Філона Юдыцкага5 пасада павятовага земскага суддзі выйшла з сферы кантролю роду Юдыцкіх, але яны часам прысутнічалі на другіх і трэціх ролях у земскім судзе павета. З 25.Х.1643 г. па авансе на рэчыцкае судзейства Мікалая Нерашынскага на пасаду падсудка кароль у Новым Двары зацвердзіў Крыштапа Юдыцкага, былога павятовага войскага6, а павятовае пісарства ад 11.Х.1627 г. і да смерці ў 1639 г. належала Багдану Юдыцкаму7. Урад харужства рэчыцкага належаў Мікалаю Юдыцкаму, намінаванаму яшчэ 17.Х.1621 г. у Львове Жыгімонтам ІІІ і прысутнаму на гэтай пасадзе ў час каралявання яго сына8. Рэчыцкае павятовае вайскоўства ў час праўлення Уладзіслава Вазы было ў поўным распараджэнні Юдыцкіх: 30.ХІІ.1627 г. па смерці Івана Солтана, рэчыцкага войскага, на гэты ўрад атрымаў намінацыю Крыштап Юдыцкі9, а пасля авансу апошняга на падсудкоўства пасада перайшла паводле прывілея ад 25.X.1643 г. да Аляксандра Юдыцкага, старасты ясвойнскага і пакаёвага двараніна караля10. З чатырох новаўведзеных Уладзіславам IV павятовых пасадаў у Рэчыцкім павеце на тры былі прызначаны Юдыцкія, што яшчэ раз даказвае спецыфічныя адносіны да гэтага роду каралеўскай улады. Так, павятовым чэснікам стаў Тамаш Юдыцкі, кавалер мальтанскі, а па яго смерці ў змаганні з туркамі11, пасаду заняў 22.ІІ.1643 г. Валерыян Юдыцкі12. Першы рэчыцкі падчашы Пётр Юдыцкі атрымаў намінацыйны прывілей 29.ХІ.1635 г. у Варшаве13, а па яго авансе на маршалкоўства пасаду заняў наступны прадстаўнік роду – Ян Юдыцкі, зацверджаны 9.I.1639 г.14 Новаўведзены ўрад павятовага скарбніка апынуўшыся першапачаткова ў Мікалая Юдыцкага, намінаванага 19.ІІІ.1636 г.15, ужо 19.ІІ.1639 г. належаў Філону Юдыцкаму16, а з 7.ІІІ.1646 г. перайшоў да Валерыяна Юдыцкага, чэсніка рэчыцкага17. Дадзеныя матэрыялы дазваляюць зрабіць некаторыя высновы. Максімальна ў 1633-1635 г.г. (да ўвядзення пасады чэсніка, падчашага, мечніка, скарбніка і лоўчага) Юдыцкім належала 5 з 9 павятовых ўрадаў, а ў 40-я гады XVIIст. яны мелі 9 з 14 наяўных на той час пасад у павеце. Адсунутымі Юдыцкія былі толькі ад аднаго ключавога земскага ўраду – суддзі. Увогуле не выклікае сумнення тое, што аванс па павятовай іерархіі часам не з’яўляўся самамэтай, а хутчэй быў дадатковай адзнакай за паслугі каралю.Такім чынам, менавіта Юдыцкія складалі ядро лакальнай палітычнай эліты Рэчыцкага павета.
Хаця падаўляючая большасць рэчыцкіх павятовых урадаў і ў першай, і ў другой палове праўлення Уладзіслава ІV Вазы належала Юдыцкім, прадстаўнікі гэтага роду не былі заўважаны на значных, тым больш сенатарскіх, пасадах па-за паветам. Толькі пазней, калі каралём быў ужо Ян Казімір Ваза, Мікалай Уладзіслаў Юдыцкі, кавалер мальтанскі і каралеўскі дваранін, які распачаў кар’еру з урада скарбніка рэчыцкага, а ў 1640 г. стаў стольнікам, нарэшце, 11.IV.1654 г. атрымаў намінацыю на цэнтральны ўрад генерала артылерыі ВКЛ і ў 1660 г. стаў наваградскім кашталянам18. Дарэчы, менавіта М.У. Юдыцкі ачольваў войскі Рэчы Паспалітай на пачатку 60-х гадоў XVII ст., якія вызвалялі Полаччыну ад рускіх19. Аляксандр Юдыцкі, які стаў войскім рэчыцкім пры Уладзіславе IV, сенатарскі ўрад менскага кашталяна атрымаў у 1672 г. падчас праўлення Міхала Вішнявецкага20.

Нашлась таки метрика о смерти Станислава Юдицкого, последнего владельца имения Камень из рода графов Юдицких!
Это большая удача.
Итак, он умер в октябре 1828 г. в м.Глуск, о чем есть запись в приходском костеле.

Сведения 1860 г. об имениях дочерей Юдицких в Минской губернии, что в браке стали Лащовой, Нарушевичевой и Рудзеевской.

Генерал-лейтенант Иосиф Михайлович Юдицкий, граф Лоевский и Каменский, муж Марианны Огинской, двоюродной бабки князя Михала Клеофаса Огинского.
Соответственно, посещая имение Камень в 1794 г. во время своего рейда в Ивенец, Огинский заезжал к своему свойственнику генералу Войск Польских Иосифу Юдицкому, а может быть и к Иосифу и Станиславу Юдицким, сыновьям графа: "Огинский... заходил в Камень к тамошним владельцам Юдицким, был угощаем ужином и обедом, взяв от него в 300 червонцев коня"...
Это означает, что он был хорошо принят Юдицкими и одарен "дорогой цены лошадью".
В архивных материалах есть ссылки на то, что управляющим в доме "белорусского помещика Юдицкого, живущего близ Рогачева и угощавшего бунтовщика Огинского ужином" в Камне, был некий Шацила.
Изучая записи в метрической книге Каменского РК костела я нашел запись о крещении 1820 ноября 9 дня Каролины Анны дочери Бартоломея Шавиллы (Szaviella или Szawila - трудно разобрать) и Анны из дома Ключникувна, восприемники: MD Франтишек … и MD Анеля Свидова, MD Иозефат Свида и MD Алоиза Юдицкая, MD Франтишек Яблонский и MD Сузанна Якубовская, MD Иоанн Домбровский и MD Катарина Свидувна.
Такие крестины считаются пышными, среди участников Алоиза Юдицкая - жена каменского графыча Станислава Юдицкого.

В 1848 г. своем "отрекательном документе" на им. Камень в пользу своего зятя Александра Кучука "пожизненная владелица" имения титулярная советница Изабеля Петрашевская:
"... сверх того предоставляю себе право жительства в имении Камень в том самом доме в котором до ныне помещаюсь, так же оставляю по кончины моей в полном своем распоряжении д(евку) Викторию Шевиловну, кухарку Каролину Шевилов(ну), женщину Анну Шевиловну и кучера Викентия ... ка, которые после смерти моей должны оставаться при имении во владении Кучуков..."

Если предположить, что Анна из дома Ключникувна Шавилло это и есть "дворовая женщина" Изабели Петрашевской, то все сходится.
Не ясно только в честь чего были такие организованы пышные крестины кухарке?

Хозяином дома был Станислав Юдицкий (ок.1777 г.р.), то есть было ему уже 43 года. Он только добился развода (1815 г.) со своей первой женой княжной Анелей Радзивилл и примерно в 1818 г. женился на молодой вдове Алоизии Якубовской (ур. Гавдзелевичевой).
Она и фигурирует в списке восприемников вместе со своей родственницей по первому мужу Сузанной Якубовской (что мне представляется весьма странным для подобного крещения).
Если же все же допустить, что Клара - это внебрачная дочь Юдицкая, то что ж в таком случае Станислав свое кровное дитя оставил крепостной кухаркой новой хозяйке имения Петрашевской после эксдивизии своего имения за долги?
Хотя причина может крыться и в том, что Станислав умер в 1828 г....

Вот еще одна загадка для пытливого ума.