Yakubowsky JAKUBOWSCY herbu TOPOR. Tuhan-Baranowski wywodzi ich od jencow wojennych pochodzenia nogajskiego. Tymczasem pochodza oni od kozaka ulanskiego Tulusza, ktory w roku 1511-ym dostal przy-wilejem krolewskim majatek Jakubowszczyzne -'
w pow. wilelskim, i od tej Jakubowszczyzny potomkowie jego pisac sie zaczeli Jakubowskimi. A zatem rodzina omawiana: 1) jest pochodzenia zawolzanskiego (jak wszyscy tatarzy, zapisani do zaciagu ulanskiego) i 2) nalezy do tych ta-tarow krwi szlachetnej, ktorzy dobrowolnie przesiedlili sie w XV-ym stuleciu z Kipczaku na Litwe. Synami Tulusa byli: Kasym, Kurman i Dzolusz—wszyscy wzmiankowani w popisie wojska litewskiego z roku 1528-go '
, wnukami zas: Karacza Kasymowicz, Tochtamysz Kurmanowicz i Bazar Dzoluszewicz—wszyscy wystepujacy w popisie r. 1567-go, jako zolnierze choragwi ulanskiej *). Od drugiej polowy XVl-go stulecia Jaku¬bowskich w zrodlach archiwalnych wysledzic trudno. Widocznie pod¬upadli majatkowo i zaczeli trudnic sie rzemioslem i furmanstwem. Lustracja z roku 1631-go zna wprawdzie kilku wlascicieli Jakubowszczyzny: Achmecia, Mortuze i Szachmancera Bazarowiczow '
, ale czy byli to Jakubowscy czy tez czlonkowie innego jakiegos rodu, ktory nabyl Jakubowszczyzne— okreslic trudno. Z calej zas masy wymienionych przez taz lustracje rze¬mieslnikow i furmanow wylowic jakubowskich rowniez niepodobna, lu¬strator bowiem nazwisk tych wszystkich tatarow, jako oddajacych sie tak pospolitym zajeciom nie podaje. W spisach wojskowych z r. 1658-go liguruje dwoch braci Jakubowiczow (sic!), niewatpliwie czlonkow tego rodu1'
. Dopiero w koncu XVIIl-go stulecia zjawia sie w okolicach Wilna Mustafa Jakubowski, pochodzacy z Sandyko wszczy zny w pow. lidzkim'
, ktory staje sie osobliwoscia nader popularna. Pisze o nim Baranowski, ze „bedac prawowiernym muzulmaninem, gorliwie i dosadnie wdrazal dogmaty chrzescijanskie ludowi chrzescijanskiemu i wskazywal mu droge do zbawienia""). Syn tego Mustafy Aleksy wywiodl sie ze szlachectwa w roku 1819-ym przed deputacja wilenska z herbem Topor'
, kilku zas Jakubowskich, zagrodnikow w m. Butrymancach, legitymowalo sie row¬niez w roku 1849-ym przed deputacja minska10). Byli nimi: Sulejman, Zachariasz z synem Salichem, Jakob, mulla Lowczycki, z synem Ale¬ksandrem ") i Mustafa, pomocnik mully wNiekraszuncach (ur. wr. 1746-ym,
zapisany w deputacji minskiej juz w r. 1816) z synem Jozefem (ur. 1802 r.) i wnukiem Abramem (ur. 1830 r.)'
. W roku 1840-ym w Lostajach mieszkali drobni posiadacze gruntow: Jan, Mustafa, Adam, Jakob i Sa¬muel'
. W r. 1852-im Abraham, syn Dawida, czlonek sadu w Oszmia-nie, swiadczyl Foltorzyckim 3).
Do tegoz rodu nalezal Aleksander, pochowany okolo r. 1780-go w Winksznupiach. Synem jego byl Mustafa (1759—1849), dziedzic Zo-dziszek, w pow. trockim. Ten, z zony Kozalji z Ledzinskich, pozostawil corke, zamezna Aleksandrowiczowa (maz kapitan wojsk polskich zginal pod Warszawa w r. 1831) i synow; Amurata, Bernarda i Samuela v. Szymona. Pierwszy, zonaty z Eljaszewiczowna, potomstwa nie zostawil i procz Zodziszek posiadal Buzyszki w pow. trockim. Bernard odziedzi¬czywszy po nim Zodziszki, umarl jako kawaler. Szymon (1808 — 1893), wylegitymowany ze szlachectwa w deputacji wilenskiej w 1819 i 1853 r.4), z zony Heleny z lljasewiczow (corki Jana Iljasewicza, rotmistrza wojsk polskich, poleglego w r. 1831-ym w obronie Warszawy), obywatel ziemski (folw. Wojkuciszki w pow. trockim), mial corke Zuzanne, zamezna Ste-fanowa Muchlowa, i synow: Aleksandra, Stefana, Jana, Macieja, Amurata, Adama i Jakoba; z nich ostatni przeniosl sie do Ameryki; Am u rat, oze¬niony z Rajecka, potomstwa nie posiada; z pozostalych Aleksander, obecnie urzednik wilenskiej dyrekcji kolejowej, czlonek zarzadu gminy mu¬zulmanskiej m. Wilna, z zony Zelidy Biciutkowny, posiada corki—Fatyme i Helene i syna—Samuela v. Szymona. Stefan, z zony Rozalji Biciutkowny, posiada dwie corki Helene i Felicje i syna Szymona; wszyscy potom¬kowie Stefana, majacego posiadlosc ziemska w Aluszcie, mieszkaja na Krymie. Jan, z zony Amelji Bohdanowiczowny, ma corki Marje i Rozalje i syna Romualda. Wreszcie Maciej, zonaty z Januszewska, mial synow: Szymona, podporucznika artylerji w. r., zabitego w wojnie swiatowej i Aleksandra obecnie gospodarujacego w Zodziszkach.
Do galezi Jakubowskich, wylegitymowanych ze szlachectwa w roku 1849-ym przed deputacja minska, naleza: Jakob i Konstanty. Pierwszy z nich, z zony Mirjamy z Jakubowskich, pozostawil synow Jozefa, Aleksandra, Chasienia v. Konstatego, ozenionego z Helena z Dawidowiczow, inzyniera drog i komunikacji, czlonka rady panstwowej inzynierow w Petersburgu, Jakoba i Abrahama, oraz corke Aminje, Konstanty mial syna Aleksandra, inzyniera drog i komunikacji, ktory,
z zony Marji Biciutkowny, mial synow: Jozefa, zonatego z Murziczowna, Konstantego, prawnika i Michala. Uo innych potomkow tegoz rodu naleza: Aleksander, obywatel ziemski pow. Slonimskiego i oszmianskiego, ojciec Stefana, ktory z zony Marji z Assanowiczow mial dzieci: Jozefa, generala-majora w. r., Jana i Sebestjana, oficerow w. r., Marje, zamezna za generalem w. r. Wasilewskim, Michaline, in v-o za pulkownikiem w. r. Bek-Sofiewym i Helene. Jozef, z zony Eugenji z Jozefowiczow, posiada dzieci: Dawida, Marje, I v-o za Stanislawem Ostoja -Zabierzowskim, II v-o za Stefanem Romanowiczem, sedzia pokoju i Helene.
Гербовник татарских родов в Польше С. Дзядулевича стр. 117-119
