Senatorowie i Dygnitarze Wielk.Księstwa Litewskiego1386-1795

W o j e w o d o w i e W e n d e n s c y .

Wojewodztwo Wendedskie utworzonem zostalo 1598 r., z prezydentury,
kt<5ra istniala od 1583 r. Traktatem Oliwskim wojewodztwo
Wendedskie odstapionem zostalo SzwecyiJ).
Faren sb a ch Jerzy , mianowany prezydrnlnn Wendenskim 1583 r .2),
a z prezydenta, rvojewodq Wendenskim 14 Kwietnia 1598 s); zginal
przy szturmie Felina w Marcu 1602 r .4).
Dembinski Maciej, wojewoda Parnawski, mian. wda Wendedskim
prawdopodobnie 1602 r.; umarl 8 Listopada 16065).
S lu sz k a Krzysztof, mian. wda Wendenskim przed 1609 r.6);
umarl 1620'.
Donhoff Teodor, z wojewody Parnawskiego, mianowany Wended -
skim 30 Listopada 1620 �po smierci Sh(szlciu 3) ; umarl na tym
nrzedzie.
Tarnowsk i h ra b ia Joachim, z wojewody Parnawskiego, mianowany
Wendenskim 16269); rezygnowal 3 Kwietnia 1641l0). Reszte zycia
przepedzil przy Klobuckim klasztorze ksiezy Augustyjanow11).
(Tamze; � byl wojewoda Trockim); � Mikolaj Niemira 1414 (Tamze); � Alaksande
r Hawnulewicz Nadziwoj w XV wieku (Kraszewski Wilno II. 207); � Stanisiaw
Janowicz G-asztold (Niesiecki IV. 80; �- mylnie Gasztold, zamiast Kiezgajlo);�
J a n Kiszka 1500 (Tamze I. 154);� J a n RadziwiH 1530�1541 (Niesiecki
I. 369; � bvl tylko starosta Zmudzkim ; � Melchior Szemiot 1610
(Zychlinski IV. 393).
*) Patrz wvzej, str. 15.
*) Ilajdensztein. Dzieje Polski I. 150 �151. Albertrandi. Panow. Henr.
Walez. i Stef. Bator. 268. Jako prezydent Wendenski wystepuje 1589 (Dogiel.
Codex dipl, I. 238) i 1598 (Ziegenhorn. Staatsrecht d. Herzogthiimer Curland
& Semgallen, str. 105 i 107).
3) Metryka koronna. Ks. 142. f 18 (Bartoszewicz. Swiecki I. 312).
*) Kronika Pawla Piaseckiego. Krakow 1870. f. 168.
5) Oziminski. Lament na zalosny pogrzeb W. P. Macieja Dembiiiskiego,
wojewody Wendenskiego. Krakow 1607.
6) Jest nim w Lipcu 160 j (Dokument druk. wewstepie do Pamietnikow
Zawiszv, str. XLV�XLVII)
7) Z nominacyi nastepcy. Wspomniany jeszcze 1616 (Zbior. dawn. dypl.
i akt. Minsk. 1848, str. 102).
s) M. Lit. Ks. Zap. 96. f. 302 odw. dok. 192.
s) Zychlinski. Zlota Ksiega VI. 349. Wspomniany 1633 (Volum. legum III.
f. 782).
Xl1) Metryka koronna Ks. 185 f. 335. (Kossakowski. Monografije III. 88).
n) Niesiecki IX. 48.


Sapieha Tomasz , ciwun Konewski, mian. wda Wenderiskirn
15 Kwietnia 1641 �po rezygnacyi Tar nows � i ego'1 J); postapil 1643
na wojewodztwo Nowogrodzkie2).
Korff Mikolaj, z kasztelana Wendenskiego mianowany wojewoda
19 Lutego 1643 s); umarl 1i 59 4j.
Morsztyn Aleksander, z kasztelana Rogozinskiego mial zostac wojewoda
Wenderiskirn5); postapil na wojewddztwo Smoleriskie 6).
≪
W o j e w o d o w i e W i l e i i s c y .
Wojewddztwo Wileriskie ntworzonem zostalo 1413 r. na sejmie
w Horodle.
Hanul, starosta Wileriski 1385 7).
Gasztold Andrzej, starosta Wileriski 1387 s).
Podczas wojny z Krzyzakami 1390� 1392 jako starostowie
Wilenscy wystepuja kolejno: � l e m e n s 9) , M i k o l a j Mo sk o -
r z e w s k i h e r b u P i l a w a 1") i Jai l � � z O l e S n i c y h e r b u
D e b n o , jednoczesnie wielkorzadca Litwyn ).
Minigajlo, starosta Wileriski 139312).
1) jVI- Lit. Ks. Zap. 11 S. f. 8.
!) Po Eadziwille, ktorv umarl w Listopadzie 1642.
3) Radziwill. Pamietniki II. 89. Wspomniany 1616 (Volum. legum IV.
f. 89) 1654 (Tamze f. 468).
41 Kiirnmerer. Rodowod baron6w Korff (w rekopismie).
5) Niesiecki I. 229 i 298.
6) Tamze VI. 470. � Mylnie nazwany wojewoda Wendenskim: J a n Jd z e f
Zawisza � 1567! (Icones Radivil. Tab. 92). � Niesiecki (I. 229) zna tylko wojewodow
Inflantsldch, ktorych do 1677 r. nie bvlo. Do nich mieli nalezec':
Paw e l Sapieha (wda Witebski) i Prz e elaw Leszczynski (wda Derptski).
7) Dlugosz III. 423; Kronika Bychowca 24; Jaroszewicz. Obraz Litwy
II. 72; Narbut. Pomniejsze Pisma histor. 182. �Hanul haeres in Nakienny,
namiestnik Wilenski za Skirgielly�, wspomniany w przywileju krola Zygmunta I.
z r. 1512 (M. lit . Ks. Zap. 111. f. ��!'. �Hanes capitaneus Vilnensis� podpisal
dokument 1385 r. (druk Wiszniewski. Pomniki histor. i literat. pols. IV. 92).
Niesiecki (III. 392; plata go z Jawna, wda Trockim. �
8) Krupowicz. Zbior dyplom. f. 4. Danilowicz. Skarbiec Nr. 544.
9) Dlugosz III. 460.
10) Tamze 463�464.
11 ) Tamze 464�470.
14) Przezdziecki. Zycie domowe Jadwigi i Jagielly str. 36.

Moniwid Wojciech, starosta Wilenski 1396*)� 1412?), wojewoda 14133); umarl okolo 14244).
Gedygold Jerzy , namiestnik Podolski i Smolenski, wojewoda
Wjleriski 1426 5) � I432f); umarl 1432.
Dowgerd Jan, wojewoda Wilenski 1 4 3 4 7) � 1 4 4 2 s); umarl 1 4 4 3 9).

Gasztold Jan, z wojewody Trockiego, mianowany wojewoda Wileriskim
144310), wspominany 1445 n )� 145712); umarl 14581f).
Moniwid Jan (Iwaszko Moniwidowicz), wojewoda Trocki, mianowany
wojewoda Wileuskim 1458; w tymze roku spisal swoj testamentu) i umarl15).
Kiczgajlowicz Michal, namiestnik Smolenski i kanclerz, wojewoda
Wileriski juz w Marcu 1459'�), jeszcze we Wrzesniu 14761"); umarl 1476.
Sudymontowicz Olechno, podczaszv i namiestnik Polocki, wojewoda
Wileriski i kanclerz juz 1477IS), jeszcze w Sierpniu 1490l0) ; �umarl 149120).
Radziwillowicz M kolaj, kasztelan Trocki i namiestnik Nowogrodzki,
wojewoda Wileriski i kanclerz juz w Czerwcu 149121); umarl 16 Lipca 150922).
1) Danilowicz. Skarbiec Nr. 65s.
2) Tamze Nr. 985.
3) Rzyszczewski Codex dipl. I. 2SS. Volum. legum I. 70 i t. d.
4) Wspomniany jeszcze 1422 (Danilowicz Nr. 1359).
5) Danilowicz. Skarbiec Nr. 1427.
6) Tamze Nr. 1599, a takze 1546 i 1562.
7) Tamze Nr. 1692. U Dlugosza mylnie nazwany wojewoda Wileriskim. pod r. 1430 (Dlugosz II. 390).
8) Tamze Nr. 1783.
9) Strvjkowski. Kronika II. 212. Kronika Bychowca 55.
10) �����
11) Dokum. druk. Karczewski. Replika w sprawde Radziwillow. Wilno 1824.f. 202.
12) - Danilowicz Nr. 1946.
13) Kronika Bychowca 61.
14) 1458 Wrzesnia 11 (Pargamin oryginalny). Jako wojewoda Wilenski wspomniany: M. Lit. Ks. Zap. 1 i 2. f. 111.
15) Juz w Marcu 1459 wojewoda Wileuskim Michal Kiezgajlowicz.
16) Dokiun. druk. Akt. Boss. Zacli. i Poludn. II. Nr. 72.
17) M. Lit. Ks. Zap. 103. f. 366�367.
18) Tamze Ks Zap. 1 i 2. f. 235 Krupowicz. Zbior dyplomatow f. 25.
19) M Lit. Ks. Zap. 1 i 2. f. 70 i 75.
20) Juz nie zyl w Lutym 1492 (M Lit. Ks. Zap. 15. f. 69. dokum. 70).
21) M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 126-127.
22) Icones Radivilianae Tab. 8.
RadziwiH Mikolaj Mikolajewicz, wojewoda Trocki, mian. wojewoda
Wilenskim i kanclerzem 20 Czerwca 15101); umarl w Styczniu 15222).

Gasztold Olbracht Marcinowicz, wojewoda Trocki, mian. wda Wilenskim
25 Marca 1522 �po smierci Mikolaja RadziwiUau 3), jednoczesnie kanclerz; umarl 1539 4).
Vacat 1539-1542.

Hlebowicz Jan Jurjewicz , wojewoda Polocki i marszalek hospodarski,
mian. wda Wileriskim 24 Maja 1542 �po smierci Olbraclita Martinowicza
Gasztolda�5), jednoczesnie kanclerz; umarl 23Kwietnia 15496).
Vacat 1549�-1551. H o r n o s t a j Iw a n , podskarbi ziemski
i marszalek dworny, sprawca wojewodztwa Wilenskiego 15497).
RadziwiH k sia z e Mikolaj Ja n ow ic z , marszalek ziemski i kanclerz,
mian. wda Wilenskim w Czerweu 1551s); umarl 28 Maja 15659).
Vacat 1565 � 1566. Wol lowicz Os t a f i , marszalek dworny,
podskarbi ziemski i pisarz, sprawca wojewodztwa Wilenskiego
we Wrzesniu 1565,0).

RadziwiH k sia ze Mikolaj Jurjewic z , wda Trocki, mian. wda Wilenskim
w Lutym 1566n ), jednoczesnie kanclerz; umarl 27 Kwietnia 158412).
RadziwiH ksiqz e K rz y sz to f Mikolaj, kasztelan Trocki, podkanclerzy,
mian. wda Wileriskim 15 Listopada 1584 �po smierci ojea sicecjo
Mikolaja Radzitvillaaiz), jednoczesnie hetman polny, a potem hetman wielki; umarl 20 Listopada 160314).
1) M. Lit. Ks. Zap. 8. f. 353.
2) leones Badivil. Tab. 12.
3) M. Lit. Ks. Zap. 1 i 2. f. 14.
4) Stryjkowski. Kronika II. 399. Zyl jeszcze w Lipcu 1539 (M. Lit. Ks. Zap. 28. f. 30�31).
5) M. Lit. Ks. Zap. 28. f. 93.
6) Paproeki. Herby 842.
7) Balinski. Pisma histor. I. f. 241. � Lachowiez. Listy Zygmnnta Augusta f. 2.
8) Balinski. Pisma histor. II. 264. Jeszcze 20 Maja 1551 byl tylko marszalkiem i kasztelanem (Tamze 248), a juz 21 Czerwca 1551 jest takze wojewoda Wilenskim (Tamze 266).
9) leones Badivil. Tab. 66.
10) Berszadzki. Dokum. i regesty II. f. 143. Nr. 220.
11 ) Jeszcze 17 Stycznia 1566 jest wda Trockim (Zbi6r dawn. dypl. i akt. Wilno I. 119), a juz 16 Marca 1566 wda Trockim mianowany Zbarazski (M. Lit. Ks. Zap. 49. d. 1).
12) leones Badivil. Tab. 30.
13) M. Lit, Ks. Zap. 70. f. 156.
14) leones Badivil. Tab. 39.

Radziwitt k s i^ ie Mikolaj Krzysztof, wojewoda Trocki, mian. wda
Wilenskim 26 Marca 1604 �po smierci K rzy szto f a Radziw iliau x) ; umarl 28 Lutego 1616-).

Chodkiewicz Jan Karol, starosta Zmudzki, hetman wielki, mian.
wda Wilenskim 20 Czerwca 1616 �po Smierci Mikolqja K rzy szto f a
R a d ziw ittau 3); umarl 24 Wrzesnia 1621'.
Vacat 1622 r.

Sapieha Lew , kanclerz, mian. wda Wileuskim na poczatku
1623 r .5), jednoczesnie hetman wielki (od i625); umarl 7 Lipca 1633 6).
Radziwitt k sia z e K rz y sz to f, kasztelan Wilenski, hetman polny,
mian. wda Wilenskim 12 Lipca 1633 �po smierci Lwa Sapiehy^7),
jednoczesnie hetman wielki; umarl 19 Wrzesnia 1640s).

Tyszkiewicz Skumin Jan u sz , wojewoda Trocki, mian. wda Wiledskim
we WrzeSniu 1640 �po smierci Krzysztof a Radziwillau 9) ;
umarl 27 Maja 164210).

Chodkiewicz Krzysztof, kasztelan Wilenski, mian. wda Wilenskim
w Lipcu 1642 �po smierci Janusza Tyszkiewicza� !1); umarl 3 Pa&#65505;-
dziernika 165212).
R a d z iw ill k s ia z e A lb e r t S ta n is law , kanclerz, ofiarowanego sobie
w 16 >2 r. wojewodztwa Wilenskiego nie przyjaln).
Radziwitt k sia z e J a n u s z , starosta Zmudzki, hetman polny, mian.
wda Wilenskim 30 Marca 1653 �po smierci K rzy szto f a Chodkiewicza11
u ), jednoczesnie hetman wielki; umarl 30 Grudnia 1655l5).
1) M. Lit. Ks. Zap. 45. f. 264.
2) leones Radivil. Tab. 91.
3) �. Lit. Ks. Zap. 92. f. 106.
4) Piasecki. Kronika f. 298.
5) Jeszcze w Kwietniu 1622 jest tylko kanclerzem (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 87. f. 70), a juz 6 Lutego 1623 kanclerzem po nim Radziwitt (M. Lit. Ks. Zap. 99. d. 1). /
6) Radziwill I. 164.
7) M. Lit. Ks. Zap. 106. f. 1008.
8) leones Radivil. Tab. 51.
9) Radziwill II. 25.
10) Groby Tyszkiewiczow f. 28.
11) Radziwitt II. 74.
12) Tamze II. 482.
13) leones Radivil. Tab. 88.
14) Metr. Lit. Ks. Zap. Iz7. f. 449.
15) leones Radivil. Tab. 54.

Sapieha Pawel Jan , wojewoda Witebski, mian. wda Wileriskim
na poczatku 1656 r. *), jednoczesnie hetman wielki; umarl 30 Grudnia 1665*).
RadziwiH k s iijie Michaf Kazmierz, kasztelan Wilenski, mian. wda Wilenskim
w Styczniu 16673); zostal podkanclerzym w Czerweu 16684).
Hlebowicz Je rzy Karol, starosta Zmudzki, mian. wda Wileriskim
w Czerweu 16685); umarl 18 Kwietnia 1669 �).
� � � Michat K a zm ie rz , kasztelan Wileriski, hetman wielki, mian.
wda Wileriskim 22 Wrzesnia 1669 �po smierd Jerzeyo Karola Hlcbowicza�
7); umarl 4 Kwietnia 16828).

Sapieha Kazmierz J a n , hetman polny, starosta Zmudzki(?), mian. wda Wileriskim w Kwietniu lub Maju 16829); jednoczesnie hetman wielki. Jako stronnik Karola X II, odsadzony przez Augusta I I od czci i nrzedow 1703 r . l0).

Wisniowiecki k siqz e Janus z Antoni, kasztelan Wilenski, mian. wda Wileriskim 4 Lutego 1704 �pi zdrajcy Kazmierzu Janie Szpieze� n ) ; zostal wojewoda Krakowskim 25 Maja 170613).

Wisniowiecki k s i^ ie Miehat S e rw a cy , kasztelan Wileriski, hetman,
mian. wda Wileriskim w Maju lub Czerweu 170613). W skutek amnestyi u krola Stanislawa i ukladow z Sapieha, rezygnowal na
1) Jest nim juz 17 Marca 1656 (Akt. Tryb. Glow. 1670 Czerwca 4. Nr. 482). Wojewoda Witebskim po nim zostal 23 Marca 1656 Wollowicz (M. L it Ks. Zap. 130. f. 14).
2) Nadgrobek (Danejkowicz. Svada Inscriptionalis f. 98�99).
3) Wakanse rozdawano na sejmie w koncu Stycznia 1667 (Histor. panowania Jana Kazmierza, wyd. przez Raczynskieg^III. 97 � 98). Wspomniany 1667. (Volum. legum IV. f. 981).
4) Chrapowicki. Dyaryusz str. 45�47.
5) Tamze str. 46.
6) Tamze str. �05. Balinski. Pamietniki histor. Pamietnik Jana Cedrowskiego str. 151.
7) M. Lit. Ks. Zap. 136. f 231. Chrapowicki 169.
8) Balinski. Pamietnik Cedrowslriego 152.
9) Jest nim juz 22 Maja 1682 (Akt. Trvb. Glow. 1682 Czerwca 19. Nr. 225).
10) Zawisza. Pamietniki 222�223.
11) M. Lit. Ks. Zap. 154, f. 54.
12) Sigil. Metr. koronnej 16. f. 237 (Bleszczyriski 66).
13) Kasztelanem Wilenskim mian. po nim 12 Czerweu 1706 RadziwiH
(M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 1632).
I
poczatku 1707 �. z wojewodztwa Wilenskiego i bulawy wielkiej,
i powvocil do bulawy polnej1).
Sap ieh a Kazmierz J a n , przez krola Stanislawa Leszczyriskiego,
mianowany powtornie wojewoda Wilenskim i hetmanem wielkim2),
zrzeka sie hetmanstwa 1708 3); jako wojewoda Wilenski utwierdzony
przez Augusta I I , umarl 13 Marca 17204).
Vacat 1720�1722.

Pociej Ludwik Konstanty, kasztelan Wileriski, hetman wielki, mian.
wda Wileriskim 4 Pazdziernika 1722 ,,po smierci Kazmierza Jana Sapiehy� 5); umarl 3 Stycznia 17306).

Oginski Kazmierz Dominik, wojewoda Trocki, mian. wda Wilenskim
15 Kwietnia 1730 ,,po smierci L/udwika Pociejau l); umarl 17338).
Wisniowiecki k sia z e Michat S e rw a c y , kanclerz, mianowany 1 Marca
1734 administratorem wojewodztwa Wilenskiego do uspokojenia ojczyzny
�), a powtornie 9 Listopada 1735 wojeicodq Wilenskim �po
smierci Kazmierza Oginskiego� 10). Jednoczesnie hetman wielki; umarl 16 Wrzesnia 174411).
Radziwitt k siqz e Michat Kazmierz, kasztelan Wileriski, hetman
polny, mian. wda Wileuskim 5 Pazdziernika 1744 �po smierci
Michala Wisni'ncieckier/ou 1J) , jednoczeSnie hetman wielki; mnarl
15 Maja 176213).

Radziwill k siaz e Karol Stanislaw , miecznik, mian. wdq Wileriskim
8 Pazdziernika 1762 �po smierci Michala Kazmierza R a d ziwilla�u );
dekretem konfederacyi w Grodnie 16 Sierpnia 1764 pozbawiony godnosci
wojewody i skazany na wygnanie15).
Zawisza -53�4. Por6wnaj: Przezdziecld. Podole, Wolyn I. 103.
) Jest nim 1705! (Zawisza 236).
3) Zawisza 25P.
4) Nadgrobek jego (Danejkowicz. Svada Inseriptionalis f. 102).
5) M. Lit, Ks. Zap. 161. f. 26
6) Kurjer Polski 1730. Nr. 3.
7) M. Lit. Ks. Zap. 162. f. 459.
8) Niesiecki VII. 56.
9) M. Lit, Ks. Zap. 168. f. 53.
10) Tamze Ks. 169. f. 1.
11) Kurjer Polski 1744. Nr. 407.
12) M. Lit. Ks. Zap. 172. f. 934.
13)Kottlubaj. Galeryja Nieswiezska 457.
14) M. Lit. Ks. Zap. 183. f. 727.
15) Kottlubaj. Galeryja Nieswiezska 480.

Oginski Michal Kazmierz, pisarz polny, mian. wda Wilenskim
4 Grudnia 1764 �po odsqdzeniu od niego dekretem konfederacyi
Karola Radziwilla� '; zostal hetmanem wielkim 29 Lutego 1768-).
Radziwill k s ia z e Karol S ta n islaw , marszalek konfederacyi generalnej
sejmowej, powtornie mianowany wojewoda Wilenskim 5 Marca 1768
�za chiraiebne sprawoicanie sie w lerazniejszych Rzeczypospolitej oholirznoSciach113);
umarl 22 Listopada 17904).
Radziwill k sia z e Michat Hieronim, kasztelan Wileriski, mian. wda
Wileriskim 27 Listopada 1790 npo smierci Karola R a d z im lta u 5),
przezyl upadek Rzeczypospolitej; umarl 28 Marca 18316).
K a s z t e l a n o w i e W i l e n s e y .
Kasztelanija Wilenska utworzona zostala 1413 r. na sejmie
w Horodle. W rzedzie senatorow litewskich kasztelan Wileriski byl
drugini; szedl zaraz po wojewodzie Wileriskim, przed wojewoda Trockim7).
Minigajlo (herbu Rawa), jako kasztelan Wileriski podpisal akt
unii 1413 r .s). Zdaje sie, ze to ten sam Minigajlo byl chwilowo
w 1393 r. starosta Wileriskim9); musial umrzec okolo 1416 r.

Ostyk K ry s ty ja n , jako kasztelan Wileriski wystepuje 141910).
do 1442n ); umarl okolo 1444 r.
Kiezgajlo Michal (Wolimuntowicz), starosta Zmudzki; wystepuje jednoczesniejako
kasztelan Wileriski 144512)� 144813); umarl okolo 1450.
M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 1.
2) Tamze f. 671.
3) Tamze f. 5S3.
4) Gazeta Warszawska 1790. Nr. 96.
5) M Lit. Ks. Spraw. Publiez. 24. f. 539.
6) Almanaeh de Gotha r. 1832 i nastepne. Mylnie wvstepuja jako wojewodowie Wilensey: Mikolaj Radziwill 1433�46 (leones Kadivilianae Tab. 3 .� Urojony); � Michal Szemiot 1476 (Zychlinski IV. 393. � Zamiast Michal
Kiezgajiowiez); � kniaz Iw a n Lwowicz Glinski na poczatku X V I wieku (Niesieeki z Kojalowicza IV. 140).
7) Patrz wvzej str. 1 i 2.
8) Rzyszezewski. Codex I. 288�289. Volumina legum I. f. 70.
9) Patrz wvzej str. 71.
10) 1419. Lipca 15 podpisany na dokumencie (Prochaska. Kodeks listow
Witolda str. 457).
11) 1442 w Listopadzie (M. Lit. Ks. Zap. 3. f. 70).
12) M. Lit. Ks. Zap. 3. f. 5.
13) Tamze Ks. 18. f. 144.


Gedygoldowicz Sienko, namiestnik Smolenski i jednoczesnie kasztelan
Wilenski juz w Styczniu 1451J); umarl wKwietniu tegoi 1451 roku2).
Sudywoj Wolimuntowicz, namiestnik Kowienski, mianowany kasztelanem
Wilenskim 1451 u); umarl okolo 1455.

Kiezgajtowicz Dobko (Dobiestaw), starosta (kasztelan) Wilenski
w 1458 r . 4); musial umrzee okolo 1460 r.
Moniwid Wojciech Jan owic z , wojewodzic Wileriski, starosta (kasztelan)
Wilenski w 1461 r . s); pozniej (w 1475 r.) spotykamy go m. -
miestnikiem Xowogrodzkim i podstolim'>.

Ostykowicz Radziwill, wojewoda Trocki i marszalek ziemski, mianowany
kasztelanem Wilenskim okolo 1475 r.7); umarl w koricu 1477 r.s).
Kiezgajiowicz Jan, starosta Zmudzki i jednoczesnie kasztelan Wilenski
juz w Kwietniu 1478!l); umarl 1485 10).
Vacat 1485 � 1492.

Holszanski knia z A leksander Ju rjew ic z , podczaszy i namiestnik Grodzienski,
mianowany kasztelanem Wilenskim 1492 n ), jednoczesnie
starosta Brzeski; umarl 1511 r . 12).

Ostrogski kniaz Konstan ty Iwanowicz, hetman, starosta Lucki, mar-
Dokum. (Irak. Akty Istorvczeskije I. Nr. 42 i dopelniony Russ. Istor Bibl. VI. f. 566.
2) Patrz wyzej str. 50.
3) Jeszcze 30 Kwietnia 1451 jest namiest. Kowieriskim (Dokum. druk. Akt. Juzn. i Zap. Ross. I. dok. 71), a juz 4 Stycznia 1452 jest �panem Wdei'iskim� (M Lit. Ks. Zap. 25. f. 271).
4) Testament Jana Mouiwida wdy Wilenskiego z d. 1 Wrzesniu 1458 (Pargamin oryginalny).
5) M. Lit, Ks. Zap. 1 i 2. f. 219.
6) Patrz vvyzej str. 34.
7) Jeszcze wLipcu 1473 jest tylko wojewoda Trockim i marsz. ziemskim (Dokum. druk. Krupowicz. Zbi6r dypl. rzad. i akt. pryw. str. 22; takze M. Lit. Ks. Zap. 3. f. 7 i 48), a juz w Maju 1477 panem Wilenskim i wojewoda Trockim (M. Lit. Ks. Zap. 12. f. 85-88).
8) Porfiwnaj przypisy: poprzedni i nastepny.
9) Dokum. druk. Krupowicz. Zbi6r dypl. rzad. i akt. pryw. str. 24 i Akta Ziemskie i GrodzMe Lwowskie VI. 188.
10) Zyl jeszcze w Sierpniu 1484 (M. Lit. Ks. Zap. 4. f. 118), a juz 1486 r. starosta Zmudzkim Stanisiaw Janowicz (M Lit. Ks. Zap. 4. f. 124).
11) Jeszcze 1489 jest podczaszym i nam. Grodzienskim (M. Lit, Ks. Zap. 4. f. 23 odw.), a juz 1493 jest kaszt. Wileriskim (Dokum. druk. Karczewski. Replika w sprawie Radziwillow. Wilno 1824. str. 200).
12) Zyl jeszcze wMaju 1510 (M. Lit, Zap. 8. f. 346), a juz w Lipcu 1511
star. Brzeskim po nim Hinicz (M. Lit. Ks. Zap. 7. f. 164).

szalek ziemi Wolynskiej, jednoczesnie kasztelan Wileriski, mianowany
1511 albo 15121); postapil 1522 na wojewodztwo Trockie'3).
Kiezgajlo S ta n islaw Janowicz, starosta Zmudzki, z kasztelana Trockiego
mianowany kasztelanem Wileriskim na sviosne 1522 s); umarl
15264).

Radziwill Jurij MikoJajewicz, kasztelan Trocki, mian.. kaszt. Wileriskim 1527 r .3), jednoczesnie marszalek nadworny i hetman; umarl w Kwietniu 1541 ).
Vacat 1541�1544.

Ostyk Hryhory Hryhorowicz, wojewoda Nowogrodzki, mian. kaszt.
Wileriskim 1544 ; umarl w koncu 1557 albo na poczatku 1558 rokus).

Chodkiewicz Hieronim Aleksandrowic z, kaszt. Trocki i star. Zmudzki,
jednoczesnie mian. kaszt. Wileriskim 1559 !!); umarl w jesieni 1561 I(l).
Vacat 1561 -1564.

Chodkiewicz Hryhory Aleksandrowicz, kaszt. Trocki, hetman polny,
mian. kaszt. Wileriskim 156411); mnarl 12 Listopada 1572 L~). Jednoczesnie
hetman polny, a nastepnie wielki.
Vacat 1573 r.
1) Jeszcze w Czerwcu lo ll jest tylko hetmanem, star. Luckim i marsz. Wolynskim (M. Lit. Ks. Zap. 8. f. 500), a juz w Sierpniu 1512 oprocz tego i kaszt. Wilenskim (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 2. f. 346).
2) Jeszcze w Lutym 1522 jest kasztelanem Wilenskim i hetmanem (M.
Lit. Ks. Zap. 91. f. 260 i 106. f. 408 �411), a juz w Czerwcu 1522 jest wda
Trockim (Dokum. druk. Rewizyja puszcz litewsldch przez Wolowicza 1559 r.
Wilno 18t>7. str. 229).
3) Jest nim w Czerwcu 1522 (Rewizyja puszcz lit. 1559 r. str. 229).
4) Zyl jeszcze 10 Grudnia 1525 (M. Lit. Ks. ���. Sad. 4. f. 125 odw.).
5) Jest nim juz 18 Marca 1527 (M. Lit. Ks. Zap. 1 i 2. f. 79). W innym jednak dokumencie z d. 4 Kwietnia 1527 jest znow tylko kaszt. Trockim (M. Lit. Ks. Zap. 12. f. 349). W Lutym 1528 r. jest juz stanowczo kasztelanem Wileriskim (Tamze f. 378). el Strvjkowski. Kronika II. 399).
7) Tamze 400.
8) Z yl jeszcze 20 Maja 1557 (Zapis kn. Andrzeja Koszerskiego zonie. Kopija z dok. oryg.). Juz nie zyl 20 Kwietnia 1558 (M. Lit. Ks. Zap. 37. f. 1611.
9) Ob. wyzej str. 64.
10) Lachowicz. Listy Zygmunta Aug. f. 126. � Strvjkowski. Kronika II. 412
11) Jest nim juz w Kwietniu 1564 (Lachowicz. Listy f. 202).
12) Zyl jeszcze 1 Marca 1572 (List druk. Arch. Sbom. dokum. Wilno IV.
10 i IX. 75). W opisaniu trumien Chodkiewiczowskich w Supraslu, sporzadzonem 1644 r. (Kossakowski. Monografije III. dodatek f. V), powiedziano, iz umarl 12 Listopada 1574; data mylna �� do roku. Wedlug Niesieckiego umarl 1569 r. (!)

Chodkiewicz Jan Hieronimowicz, star. Zmudzki i marsz. ziemski,
jeduoezeSuie mian. kaszt. Wilenskim, przez krola Henryka, w Marcu
1574'; umarl 4 Sierpnia 1579 r .2).
Wolowicz Ostafi Bohdanowicz, kaszt. Trocki i podkanclerzym mian.
kaszt. Wilenskim 1 Pazdziernika 1579 �po Smierci Jana Chodkiewicza?
3); umarl w Grudniu 1587 4). Jednoczesnie podkauclerzy, a nastepnie kanclerz.

Kiszka Jan S ta n islaw ow ic z , podczaszy i starosta Zmudzki, mian.
kasztelanem Wilenskim w Styczniu 15885); umarl 1591 fij.

� � � Pawcl Mikolajewicz, wojewoda Mscislawski, mian. kaszt. Wilenskim
28 Czerwca 1593 �po smierci Jana Kiszkiu l>; umarl 1595 s).
Chodkiewicz Hieronim Jurjewicz, wojewoda Mscislawski, mian. kaszt.
Wilenskim 1595�); umarl 1617 l0).
Vacat 1617-1619.

Radziwill k sia z e Janusz , podczaszy, mian. kaszt. Wilenskim 1619 r .11); muarl 3 Grudnia 162012).
�l Hajdensztein. Dzieje Polski. Petersburg 1857 I. 143. Albertrandi.
Panow. Henr. Walez. i Stef. Bator. Krakow I860. str. 9. Juz 12 Marca 1574
jest kaszt. Wilenskim (Arch. Sborn. dokum. Wilno VI. 14).
2) Z pomiannika Supraslskiego (Bartoszewicz. Encvklop. powszech. V. 388.
Kossakowski. Monografie I. 49). Jeszcze 24 Lipca 1579 spisywal testament (M.
Lit. Ks. Zap. OS. f. 243); mylnie wiee Jewlaszewski (Pamietnik 37) kladzie smierc jego na dzien 4 Czerwca 1579.
3) M. Lit. Ks. Zap. 65. f. 1.
4) 1587. Grudnia 1 spisywal testament , jawiony w Metrvce juz jx> jego smierci 4 Lutego 1583 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 65. f. 555).
5) Jeszcze 8 Stycznia 1588 jest tylko star. Zmudzkim (Volum. leguni^II. f. 1203), a juz 2S Stycznia 1588 kaszt. Wilenskim (Zbi6r dawn. dypl. i akt. Wilno I. 142)
6) leones Kadivil. Tab. 43. Zyl jeszcze 1591 (Volum. legum II. 1376); juz nie zvl 26 Lipca 1592 (M. Lit Ks. Zap. 77. f. 311).
7) M. Lit Ks. Zap. 77. dok. 656.
8) Spisywal testament 1595 (Niesiecki VII. 221). Porownaj przypis nastepnv.
9) Jest nim juz w tym roku (Jewlaszewski. Pamietnik 61).
10) Zvl jeszcze w Kwietniu 1616 (Volum. legum III. fol. 311). Juz nie zyl 30 Lutego 1618 (M. Lit. Ks. Zap. 93. d. 183).
11) Jeszcze 14 Stycznia 1019 jest podczaszym (Zbi6r dokum. i akt. Minsk, f. 126), a juz 26 Listop. 1619 kaszt. Wilens. (Tamze f. 129).
12) leones Badivil. Tab. 44.

Hlebowicz Mikolaj J a n ow ic z , wojewoda Smolenski, mian. kaszt.
Wilenskim na poczatku 1621�); umarl 18 Listopada 16322).
Radziwitt k sia ze K rzy sz to f, hetman polny; jednoczesnie kaszt. Wileriski,
mianowany 1 Lutego 1633 �po smierci Mikolaja Hlebowicza�3);
postapil 12 Lipca tegoi roku na wojewode Wilenskiego4).

Radziwill k s iq ie Aibrycht Wtadystaw, kaszt. Trocki, mian. kaszt.
Wileriskim 23 Lipca 1633 �po Krzysztofie Radziwille� 5); umarl 20 Lipca 1636�).

Chodkiewicz K rzy sz to f, kaszt. Trocki, mian. kaszt. Wileriskim
15 Sierpnia 1636 vpo smierci Radziwiltau '; postqpil w Lipcu 1642 na wojewridztwo W ileriskie 8).
S ap ieh a Mikotaj, wojewoda Brzeski, mian. kaszt. Wileriskim
8 Lipca 1642 �po Krzysztofie Chodkiewiczu* 9); umarl 14 Marca 164410).

Sapieha Andrzej Stanislaw , kaszt. Trocki, mian. kaszt. Wileriskim
1644 n ); umarl w Marcu 1646 12).

Chodkiewicz Jan Kazmierz, koniuszy, mian. kaszt. Wileriskim
3 Kwietnia 1646 �po smierci Andrzeja Stanislawa Sapiehyu 13);
umarl 13 Marca 166014).

Radziwill k s ia ie Michal Kazmierz , podczaszy lit., mian. kasztelanem
Wileriskim 18 Lipca 1661 podczas sejmu l5); postapil w Styczniu 1667 na wojewodztwo Wileriskie 16).
1) Patrz wyzej str. 52. Jest nim 1623 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 90. f. 82).
2) Radziwill I. 131.
3) M. Lit. Ks. Zap. 106. f. 29.
4) Tamze f. 1008.
5) Tamze f. 1127.
6) Radziwill Pamietniki I. 321.
7) Tamze I. 324.
8) Tamze II. 74.
9) M. Lit. Ks. Zap. 118. f. 141.
10; Nadgrobek jego (Walicki. Historia Obrazu Kodenskiego. Toruri 1720. str. 108). � , Jest nim 16 Lutego 1645 (M. Lit. Ks. Zap. 121. d. 141).
11) Radziwill II. 192.
13) M. Lit. Ks. Zap. 121. f. 93.
14 ) Nadgrobek jego (Kossakowski. Monografije III. dodatek str. IX).
15) Niewydany dyaryusz Chrapowickiego (Bartoszewicz. Bibl. Warszawska
1863. I. 538\ Na tym sejmie jest podczaszym (Vol. leg. IV. &#65505; 786, 804 i 828) i kaszt. Wilenskim (Tamze f. 787).
16) Patrz wyzej str. 75.
6


� � � Michal Kazmierz, wojewoda Smolenski i hetman polny, mian.
kaszt. Wilenskim w koncu Stycznia 1667 *). Jednoczesnie hetman
wielki; postapil 22 WrzeSnia 1669 na wojewodztwo Wilenskie2).
Z aw isz a K rz y sz to f, marszalek w. lit., mian. kaszt. Wileriskim
w Listopadzie 1669 3); umarl 23 Stycznia 16704).

� � � Mikolaj S te f a n , wojewoda Trocki, mian. kaszt. Wileriskim
1670 r . 5); pogwiecil sie stanowi duchownemu i w Czerwcu 1671
zostal biskupem Wileriskim 6).

Kotowicz Andrzej F ra n c is z e k , pisarz lit., mian. kaszt. Wileriskim
1672 r . 7). Pod koniec zycia oSlepl i umarl okolo 1682 r . 8).
Donhoff E rn e s t, towczy litewski, mian. kaszt. Wileriskim 1683 r .9);:
zostal wojewoda Malborgskim w Maju 1685 r. 10).

S tu s z k a Jo z e f Boguslaw, hetman polny, kaszt. Trocki, mian. kaszt..
Wileriskim 29 Czerwca 1685 n ) ; umarl 8 Pazdziernika 1701 12j-
Jednoczesnie hetman polny.
Wisniowiecki k s i^ ie Jan u sz Antoni, marsz. nadw. lit., mian. kaszt-..
Wileriskim 17 Stycznia 1702 rpo smierci Jdzefa Boguslaiva Sluszkia
13); rezygnowat 1703 l4). Troche pdzniej wojewoda Wileriski.
J) Wakanse rozdawano zaraz na wstepie sejmu rozpoczetego 24 Stycznia
1667 (Histor. panow. Jana Kazmierza. wyd. Baczynskiego III. 97�98). Jeszcze
w Sierpniu 1666 ��� jest wda Smolenskim i hetmanem polnym (M. Lit. Ks.
Zap. 134. f. 779. dok. 575) a juz 11 Lutego 1667 wda Wilenskim i hetmanem
wielkim (Akty Wilens. Arch. Komiss. IV. 35).
2) M. Lit. Ks. Zap. 136. f. 231.
3) Chrapowicki. Dyaryusz 176.
4) Zawisza. Pamietnik 13.
5) Jest nim juz 9 Wrzesnia 1670 (M. Lit. Ks. Zap. 136. f. 9 odw., d. 6).
6) Biskup Wilenski Sapieha umarl 22 Maja 1671, a juz 10 Czerwca 1671
kr61 pisal do kapituly Wilenskiej, iz mianowal ���� biskupem (Przyalgowski..
Zywoty biskup6w Wilenskich III. 27 �29).
7) Jest nim juz w Styczniu 1673 (Vol. leg. V. f. 140 i 166).
8) Zyl jeszcze 7 Kwietnia 1679. Na tym dokum. za slepego ojca podpisal
sie syn Kotowicz star. Grodziensld (M. Lit. Ks. Zap. 140 f. 133).
8) Jeszcze 1683 jest lowczym (Dogiel. Codex dipl. V. 473), i juz w tym
samym roku kaszt. Wilenskim (Niesiecki. III. 382).
10) Jeszcze 4 Kwietnia 1685 jest kaszt. Wilenskim (M. Lit. Ks. Zap. 138_
f. 481 i 446. Takze Niesiecki 1. 219).
n) M. Lit. Ks. Zap. 143.
12) Sinopsis J. B. Sluszki. Brunsberg 1702.
13) M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 878.
� ) Z nominacyi nastepey.


Wisniowiecki k sia z e Michal S e rw a c y , hetman polny, mian. kaszt.
Wileriskim 27 Listopada 1703 �po ks. Michale Wisniowieckim� �);
jednoczesnie hetman wielki lit.; w Maju lub Czerwcu 1706 zostal
wojewoda Wileriskim 2).
R a d z iw ill k s ia z e J a n M ik o laj, krajczy lit., mian. kaszt. Wilenskim
12 Czerwca 1706 �po ks. Michale Wisniowieckim, ktory zostal wojewoda Wilenskim�
3); urzedu nie przyjal.
Pociej Ludwik, hetman w. lit., mian. kaszt. Wileriskim 29 Pazdziemika
1709 �po ks. Michale Wisniowieckim, ktory zostal wojewodq
Wilenskim� 4); postapil 4 Pazdziernika 1722 na wojewode
Wiledskiego 5).
C z a rto ry sk i k s iq ie F ry d e ry k Michal, podstoli, mian. kaszt. Wileriskim
5 Grudnia 1722 �po Pocieju� 6); zostal podkanclerzym 1724 7).
C z a rto ry sk i k sia z e Kazmierz, podkauclerzy, mian. kaszt. Wileriskim
1724 s); umarl 31 Sierpnia 1741 9).
Radziwill k s iq ie Michal Kazmierz, wojewoda Trocki, mian. kaszt.
Wileriskim 21 Maja 1742 �posmierci ks. Kazmierza Czartoryskiego� 10);
postapil 5 Pazdziernika 1744 na wojewodztwo Wileriskien ).
Masalski kniaz Michal Jo z e f, kaszt. Trocki, mian. kaszt. Wileriskim
5 Pazdziernika 1744 �po ks. Michale Radziwilleu 12); umarl
20 Stycznia 1768 13). Jednoczesnie hetman polny a potem hetman
wielki.
Oginski kniaz Ignacy, marsz. w. lit., mian. kaszt. Wileriskim
5 Marca 1768 vpo smierci Michala Oginskiego� u ); umarl 26 Lutego
1775 l5).
I) M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 1217.
-) Z nominacyi nastepey. Por6wnaj str. 75.
M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 1632.
*) Tamze Ks. 155. f. 72.
5J Tamze Ks 161. f. 26.
6) Tamze Ks. 160. f. 990.
7) Bartoszewicz. Encyklopedyja Powszeehna VI. 233.
&#8810 Tamze i33 i 234.
�) Kurjer Polski 1741. N. 248.
*�) M. Lit. Ks. Zap. 172. f. 553.
II) Tamze f. 934.
12) Tamze f. 936.
13) Gazetv wsp61czesne.
�) M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 581.
Gazeta Warszawska 1775. N. 23.
6*
84 WOJEWODOWIE.
RadziwiH k sia z e Michaf Hieronim, miecznik lit., mian. kaszt.
Wilenskim 10 Kwietnia 1775 �po smierci Ignacego Oginskiego� ';
postapil 27 Listopada 1790 na wojewode Wilenskiego2).
RadziwiH ksiqz e Maciej, podkomorzy, mian. kaszt. Wilenskim
23 Grudnia 1790 �po Michale Badziwilleu 3). Przezyl upadek Rzeczvpospolitej
; umarl 2 Wrzesnia 1800 4).
W o j e w o d o w i e W i t e b s c y .
Ksiestwo Witebskie wniesione wielkiemu ksieciu Olgerdowi
przez pierwsza zone, dostalo sie nastepnie w dozywocie drugiej jego
zonie Julijannie. Po smierci wielkiej ksiezny Julijanny ksiestwo
Witebskie obroconem zostalo w prowincyje litewska i przez caly
wiek X V zarzadzanem bylo przez namiestnikow. Wojewodztwo
Witebskie ustanowionem zostalo w Lipcu 1511 r . s).
Wojewodowie Witebscy bywali naznaczani przez krolow; dopiero
August � w 1699 r. �potwierdzil wojetcod'ztun Witebskiemu
przywileje krolow Kazmierza, Aleksandra, Zygmunta I, Zygmunta
Augusta i Stef ana na woln^ e le k c y j; wojewoddw � �), a tern samem nadal
mu prawa, ktore dotqd sluzyly tylko starostwu Zmudzkiemu i wojewodztwu
Polockiemu. Po drugim rozbiorze, gdy wojewddztwo Witebskie
w calosci przeszlo pod panowanie Rossyjskie, krdl uniwer-
*) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 18. f. 166.
s) Tamze Ks. 24. f. 539.
3) Tamze Ks. 34 f. 779.
4) Ksiegi metryezue kosciola Szydlowieckiego. � Mylnie wystepuja jako
kasztelanowie Wilenscy: W ierszul Oseikowicz 1453 (Niesiecki I. 142. Urojouy);-�
P io tr Gedygoldowicz 1455 - 1476 (Buszynski. Kroze 93 i Opisanie powiatu
Rosieiiskiego 82); � Aleksander Hawnulewicz Nadziwoj, jednoczesnie hetman
(Niesiecki III. 392); � Michal Kieigajlo (Niesiecki V. 92. Zamiast
wojewoda);�Hieronim Chodkiewicz 1480 (Niesiecki I. 142. Kossakowski, Monografije
I. 43>; � Aleksander Zabrzezinfki 1494 (Niesiecki I. 141. X. 13.
Zamiast kn. Aleksander Holszanski); � P io tr Kiszka f 1544 (Patrz wyzej str.
64, przypis 2); � k n ia i Teodor Oginski 1547 (Niesiecki VII. 501; � k n ia i B ohdan
Oginski, niby mian. 1569 po Hrehorym Chodkiewiczu, + 1570, a po nim nastapil
Pawel ���!!! (Zychlinski. Zlota ksiega V. 181. Takze Niesiecki VII. 50); �
Krzysztof B ad ziwill 158� (Niesiecki I. 142. Byl wojewoda Wilenskim);� J a n
B ad z iw ili -f- 1595 (Tamze. Urojonv).
■> Patrz nizej.
6) 1699. Sierpnia 22 w Warszawie (M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 45).
WOJEWODOWIE. 8 5
salem z d. 20 Grudnia 1793 zuiosl goduosc wojewody i kasztelana
Witebskiego x).
a) Namiestnicy.
Wesna Fedor, naznaczony namiestnikiem Witebskim 1392, po
smierci wielkiej ksieznej Julijanny; wkrdtce potem zabitym zostal
przez Swidrygielle 2).
Rumpold, starosta Witebski 1422 3).
Wasil k n ia z , wojewoda (?) Witebski 1431 4).
Gojcewicz Iwan, namiestnik Witebski 1452 5)�1454 fi). Strvjkowski
nazywajac go mylnie Chodkiewiczem, wspomina � nim jeszcze
1455 i 1459 7).
Niemirowicz Mikolaj, namiestnik Witebski 1466 s); w nastepnym
roku jest juz namiestnikiem Smolenskim 9).
Iwan Jurjewicz k n ia z , namiestnik Witebski za krola Kazmierza
IV 11�). Prawdopodobnie kniaz Zaslawski wprzod namiestnik Minski (?).
Ilinicz Iw an , namiestnik Witebski 1482 n ) ; nastepnie byl n a miestnikiem
Smolenskim.
Z a slaw sk i kniaz Fedor (Iwanowicz), namiestnik Witebski 1492 12);
juz 1494 jest tylko namiestnikiem Branskim 13).
Z a slaw sk i kniaz Michal Iwanowicz, namiestnik Witebski juz w Kwietniu
1494 14), i jeszcze w Kwietniu 1495 1S); zostal ksieciem Mscislawskim.
Hlebowicz S ta n islaw , dzierzawca Merecki16), namiestnik Witebski
*) Patrz wyzej str. 5.
2) Kronika Bychowca 33.
3) Danilowicz. Skarbiec N. 1359.
*) Tamze N. 1512.
5j M. Lit. Ks. Zap. 22. f. 5.
6) Tamze Ks'. Spr. Sad. 4. f. 197.
7) Stryjkowski II. 248 i 256.
8) Russko Liwonskie Akty. 204, 20S.
9) M. Lit, Ks. Zap. 3. f. 35.
10) Tamze Ks. 6. f. 153.
11) Tamze Ks. 4. f. 3. Wostokow. Opis. Rukopis. Rumiancows. Muzeja
str. 111. Akty Zap. Ross. I. 80.
15) Karpow. Pamiat, dipl. snoszenii (Sbom. Rurs. Istor. Obszcz. XXXV.
f. 67).
13) M. Lit. Ks. Zap. 5. f. 19.
M) Tamze f. 12 odw. i 18 odw.
&#8810 Tamze f. 33�31.
16) Jeszcze w Styczniu 1495. (M. Lit. Ks. Zap. 5. f. 24).
8 6 WOJEWODOWIE.
juz \v Lipcu 1495 ]) i jeszcze w Lutym 1501 -); zostal namiestnikiem
Polockim.
Hlebowicz Jurij, namiestnik Roszski i Obolecki3) namiestnik
Witebski juz w Lipcu 1503 4); jeszcze 22 Sierpnia 1508 5); zostal
namiestnikiem Smolenskim.
S apieha Iwan Semenowicz, marszalek, sekretarz i namiestnik Braslawski6);
namiestnik Witebski juz 6 Wrzesnia 1508 7); jeszcze
4 Lipca 15118). W tym miesiacu zostal wojewoda.
b) Wojewodowie.
S ap ieh a Iwan Semenowicz, wojewoda Witebski juz 23 Lipca 1511s);
zostal wojewoda Podlaskim w Lutym 1514 l0).
Kostewicz Jan u sz S tan istaw ow ic z (niegdy miecznik), namiestnik
Raduriski n ); mianowany wojewoda Witebskim 1514 12); jest nim
jeszcze 1516 l3). Zostal wojewoda Podlaskim prawdopodobnie 1517 14).
S ap ieh a Iwan Bohdanowicz, marszalek hospodarski (niegdy pisarz),
mianowany wojewoda Witebskim 1517 (?); jest nim juz 1520 15)
i jeszcze 1526 ie). Postapil na wojewode Podlaskiego n ).
Hlehowicz Jan Jurjewicz, marszalek, mian. wda Witebskim w pierw-
J) M. Lit. Ks. Zap. 5. f. 45.
-) Tamze Ks. Spr. Sad. 3 f. 246�249.
3) 1500. (Akt Juin. i Zap. Ross. I. is. 236).
4) M. Lit. Ks. Zap. 5. f. 120�121.
5) Tamze Ks. 8. f. 234.
�) 1507. (M. Lit, Ks. Zap. 8. f. 396�400 i Ks. Zap. 25. f. 30 i 149).
7) Dokiun. druk. Malinowski i Przezdziecki. Zr6dla do dziej6w II. 387.
8) M. Lit. Ks. Zap. 7. f. 164.
9) Tamze Ks. 8. f, 494�97.
10) Jeszcze w Styczniu 1514 jest wojewoda Witebskim (M. Lit. Zap. 7.
f. 5), a juz 29 Lutego 1514 jest wojewoda Podlaskim (M. Lit. Zap. 9. dok. 488).
n ) 1511. M. Lit. Ks. Zap. 7. f. 164�5.
12) Juz w Grudniu 1514. (Z Metr. Lit. Kossakowski. Monografije III. 75).
13) Dokum. druk. Akt Juin. i Zap. Ross. I. N. 65.
u) Jest nim ju i 1520. (M. Lit. Ks. Zap. 7. f. 384�87).
15) M. Lit, Zap. Ks. 10. f. 56 i Ks. 12. f. 41.
le) Tamie Ks. 12. f. 299. dokum. 571.
1T) Jest nim ju i w Marcu 1529 (M. Lit, Ks. Spr. Sad. 4 f. 253).
WOJEWODOWIE. 8 7
�szej polowie 1529 r. '; postapil 10 Listopada 1532 na wojewody
Polockiego 2).
(Klodzko) Maciej Wojciechowicz Janowicz, marszalek, dzierzawca Wolkowyski
i Merecki, mian. wda Witebskim 10 Listopada 1532 �po
Janie Hlebowiczu� 3); postapil 24 Maja 1542 na starostwo ^mudzkie4).
Nasitowski Jurij Wojciechowicz, mian. wda Witebskim 24 Maja
1542 s); umarl 1544.
Kiszka S ta n is law P iotrowicz , starosta Braslawski, mian. wda Witebskim
1544 �); umarl 1 Listopada 1554 7).
Chodkiewicz Hryhory Aleksandrowrcz, podkomorzy, mian. wdq Witebskim
1554s); postapil na wojewode Kijowskiego 1555 9).
Z b a ra z sk i knia z S te fa n Andrejewicz, mian. wdq, Witebskim 1555 l0);
postqpil na kasztelanije Trocka 20 Pazdziernika 1564 n ).
� � � S ta n is law Mikotajewicz, podstoli, najprzdd sprawca wojewodztwa
Witebskiego 12) ; nast^pnie mian. wd^ Witebskim 16 Marca
1566 lS); umarl 1588 l4).
S ap ieh a Mikolaj P aw iow ic z , wojewoda Brzeski, mian. wda Witebskim
i starosta Surazskim 10 Pazdziernika 1588 �po Smierci
Stanislawa Pacaa lb); umarl 1 Listopada 1599 16).
1) Jeszcze w Grudniu 1528 jest tylko marszalkiem (M. Lit. Zap. 15. f.
42. dokum. 53), a juz w Czerwcu 1529 wojewoda Witebskim (Vol. legum I.
fol. 495).
2) M. Lit. Ks. Zap. 17. f. 276.
3) Tamze f. 267.
4) Tamze Ks. 28. f. 98.
5) Tamze f. 102.
6) Strvjkowski II. 400.
7) M. Lit. Ks. Zap. 35. dok. 124 i Paprocki herby 846.
s) Jest nim juz 16 Grudn. 1554 (Dokum. druk. Jablonowsld. Sprawy
Woloskie 153).
* R) Jeszcze w Marcu 1555 jest wojewoda Witebskim (Hildebrand. Rukopisn.
otd. Wilens. Publ. Bibl. str. 92�93), a juz w tym samym roku wojewody
Kijowskim (Wostokow. Opis Rukopisiej Rumiancows. Muzeja f. 122).
10) Jest nim juz w Listopadzie 1555 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 34. f. 99 odw.).
11) M. Lit. Ks. Zap. 39. f. 260.
1565. (M. Lit Ks. Zap. 45. dokum. 83 i 84).
13) M. Lit. Ks. Spr. Sad. 44. f. 162.
� ) Z nominacyi nastepey.
� ) M. Lit. Ks. Zap. 72. f. 112 i Ks. 74. f. 450.
16) Por6wnaj: Walicki. Histor. obrazu Kodenskiego 86 � 90 i Archeogr.
JSborn. dokum. Wilno IV. str. 306�308.
8 8 WOJEWODOWIE.
Z aw isz a Jan ia n ow ic z , wojewoda Mscislawski, mian. wda Witebskim
30 Grudnia 1599 J); umarl 1626 2).
San g u sz k o kniaz Szymon Sam u e l, kasztelan Witebski, mian. wda
Witebskim 21 Maja 1626 npo Smierci Jana Zawiszyu 3) ; umarl
w Listopadzie 1638 4).
Rakowski Ja n , wojewoda Brzeski, mian. wda Witebskim w L istopadzie
1638 �po smierci kniazia Sanguszki� 5); umarl w Czerwcu
1639 B).
Kiszka Krzysztof, wojewoda Mscislawski, mian. wda Witebskim
2 Lipca 1639 npo smierci J an a ' Rakowskiego117); umarl 16468).
Sap ieh a P awel Jan, podstoli, mian. wdq Witebskim 18 Pazdziernika
1046 vpo smierci K rzyszto f a Kiszkiu9); ofiarowanego sobie
1653 wojewodztwa Smoleriskiego nie przyjql10). Postapil na poczatku
1656 r. na wojewode Wilenskiego11).
Wotowicz Wladystaw, kasztelan Smolenski, mian. wda Witebskim
23 Marca 1656 �po Pawle Sapieze� 12). Jednoczesnie (od 1667)
hetman polny; umarl 15 Wrzesnia 1668 13).
Chrapowicki Jan Antoni, podkomorzy Smolenski, mian. wda Witebskim
we Wrzesniu 1669 �po smierci Wtadyslawa Wolowiczau u ).
��1 jeszcze w Marcu 1683 15); podobno umarl wtymsamym roku16).
Pociej Leonard, sedzia ziemski Brzeskil7), mian. wda Witebskim
�) M. Lit. Ks. Zap. 85. dokum. 23.
2) Z nominacyi nastepey. Zyl jeszcze 1621 r. (Volum legum III. f. 428).
3) M. Lit. Ks. Zap. 99. dok. 198.
*) Radziwill I. 389.
5J Tamze.
r,J Tamze I. 408.
7) M. Lit. Ks. Zap. 113. f. 344.
8) Z nominacyi nastepey.
9) M. Lit. Ks. Zap. 119. f. 612 i 626
10) Balinsld. Pamietnik Obuchowiczow 43/44.
u ) Po Januszu RadziwiUe, ktory umarl 30 Grudnia 1655.
12) M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 14.
13) Dyarvusz Chrapowickiego 67.
u) M. Lit. Ks. Zap. 136. f. 237. Wojewodztwo rdeklarowano� Chrapowickiemu
2 Lipca 1669 (Chrapowicki 139).
15) Dogiel V. 473. Zaluski. Epistol. histor. famil. I. 805 i Sapunow. Witebskaja
Starina 1883. f. 166.
16) Niesiecki I. 199. Bartoszewicz. Swiecki I. 293.
17) Jeszcze w Pazdzierniku 1685 (AktaWilens. Archeogr. Komiss. II. str. 77).
WOJEWODOWIE. 89
4 Pazdziernika 1686 l) ; wjeidzal na wojew6dztwo 13 Listop.
1686 2); umarl 1695 3).
Kryszpin-Kirszensztein Andrzej Kazmierz, pisarz polny, mian. wda
Witebskim 1695 4); umarl 1704. W Listopadzie 1704 krol naznaczyl
elekcyje na wojewodztwo Witebskie �po zejsciu Kryszpina� 5).
Pociej Kazmierz Aleksander, kasztelan Trocki, mian. web}, Witebskim
10 Czerwca 1705 ,,po smierci Andrzeja Kazmierza Kryszpinau
6); umarl 10 Czerwca 1728 7).
Oginski Marcyjan-Michal, kasztelan Witebski, mian. wda Witebskim
w Pazdzierniku 1730 �z wolnej elekcyi� s) ; umarl 2 Kwietnia
1750 &#8811.
Solohub Jo z e f Antoni, kasztelan Witebski, mian. wda Witebskim
7 Czerwca 1752 vpo smierci Marcyjana Oginskiego11 l0); umarl 5 Maja
1781 ii).
P ro z o r Jo z e f Antoni, kasztelan Witebski, mian. wda Witebskim
5 Czerwca 1781 �po smierci Jozef a Solohubu* 12); rezygnowal
1787 1S); umarl 1789 � ).
Kossakowski Michal, kasztelan Witebski, mian. wda Witebskim
22 Lutego 1787 �po rezygnacyi Jozefa Prozorau l3); zostal 17 Marca
1794 wojewoda Braslawskim 16).
*) M. Lit. Ks. Zap. 143, pod d. 26 Listopada 1686.
2) Letopis. m. Witebska (druk. Sapunoiv Witebskaja Starina 1883 f. 460).
3) Niesiecki I. 199. Sapunow. Witebskaja Starina 460.
4) Zawisza. Pamietnik 182; jest nim juz w Czerweu 1695 (M. Lit. Ks.
Zap. 145. f. 117).
5) �. Lit. Ks. Zap. 148. f. 1314.
&#8810 Tamze f. 1347.
' Bartoszewicz. Swiecki I, 395.
s) M. Lit. Ks. Zap. 162. f. 543.
9) Kurjer Polski 1750. N. 709.
>0) i t Lit. Ks. Zap. 176. f. 920.
u) Bartoszewicz. Swiecki II. 449.
12) Metr. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 156.
13) Z nominacyi nastepcy.
14) Zychlinski. Zlota ksiega IV. 205.
15) Metr. Lit. Ks. Spr. Publ. 24. f. 517.
16) Tamze Ks. 36. cz. I. f. 269. � Mylnie wystepuja, jako wojewodowie
Witebscy: Aleksy Sudymontowiez, administrator Witebski w XV wieku (Niesiecki
VIII. 560);� Iw a n Chodkiewicz w XV w. (Patrz wyzej; zamiast Gojcewicz);�
J a n Chodkiewicz 1517- 1540. (Kossakowski. MonografijeI. 43); � Stanisiaw
Wojciechowicz Gasztold 1533�1535 (leones. Badivil. Tab. 29);�Iw a n Szym90
WOJEWODOWIE.
W o j e w o d o w i e W o i y n s c y .
Wojewddztwo Wolynskie utworzonem zostalo w 1566 roku ze
starostwa Luckiego, a we trzy lata potem, na sejmie w Lublinie,
przylaezonem zostalo do Korony J).
C z a rto ry sk i knia z A lek san d e r F ed o row ic z , mianowany 12 Wrzesnia
1566 �na nowo utworzony w w. ks. lit. urzqd wojewody Wolynskiego*;
2) umarl 1571 3).
Nastepey jego ju2 po przyiaczeniu Wolynia do Korony: Korecki
kn ia z Bohusz Fedorowicz, star. Lucki, mian. wda Wolynskim 4 Lipca
1572 ��� smierci kniazia Aleksandra Czartoryskiego� 4) ; umarl
19 Sierpnia 15765). Wisniowiecki knia z Andrzej Iwanowicz, z wojewody
Braclawskiego, mian. Wolynskim prawdopodobnie 1576 4) ; umarl
1585 7). O s tro g sk i knia z Ja n u sz , mian. 1585 s); zostal kasztelanem
Krakowskim 1593 9). Ostrogski knia z A lek san d e r, mian. 6 Maja 1593
�po kniaziu Januszu Ostrogskim� 10); umarl w Grudniu 1603 u ).
W o j e w o d z tw o 2 m u d z k i e .
Po drugim rozbiorze, w Grudniu 1793 r., ze starostwa &#65505;mudzkiego
utworzono �wojewodztwo Zmudzkie� l2). Podzial ten jednak
kowicz (Niesiecki VIII. 616. Kolecki. Kazanie na pogrzeb Krzysztofa Naruszewicza
1630 r. � Jednak wdowa po Iwanie Szymkowiczu wystepuje 1569
jako: �marszaJkowa i pisarzowa hospodarska, staroscina Tykocinska". M. Lit.
Ks. Zap. 48. f. 292); � Samuel i Krzysztof Cieohanowiecey w XVII w. (Kosinski.
Przewodnik lierald. IV. 54); � Aleksander Ludwik R ad ziw ill 1635. (Icones. Radivil.
Tab. 103);�J a n W la d y staw Sanguszko j 1652. (Icones. Radivil.Tab. 77); �
Stanislaw Poniatowski 1729 (Niesiecki I. 199).
�) Patrz wyzej str. 2 i 3.
!) M. Lit. Ks. Zap. 48. f. 42.
3) Zyl jeszcze 1570 (Archiw Jugo Zap. Ross. Cz. VI. �. I. str. 73).
4) Metr. Wolynska Ks. 1. f. 288.
6) Nadgrobek jego (Maksimowicz. Kiewlianin 1840. str. 150).
e) Jest nim 1579 (Dogiel. Codex dipl. V. 303).
7) Encyklop. Powszechna XXVII. 230. Zyl jeszcze 1583 (Archeogr. Sborn.
dokiun. Wilno IV. 278).
8) Jest nim 1587 (Archiw Jugo Zap. Ross. Cz. VI. �. I. str. 170).
9) Hajdensztein. Dzieje Polski II. 318.
�) Metr. Wolynska Ks. 10. f. 105.
u ) Jewlaszewski. Pamietnik str. 73.
12) Patrz wyzej str. 5.
WOJEWODOWIE. 91
z powodu powstania, a nastepnie upadku Rzeczypospolitej, nie mdgl
■sie urzeczywistnic i tytiilu �wojewody Zmudzkiego* nigdzie nie
spotykamy.
S t a r o s t o w i e 2 m u d z c y .
Traktatem zawartym 1 Lutego 1411 w Toruniu, zakon krzyiacki
powrocil Litwie Zmudz ]), zarzad ktdrej niezwlocznie powie-
Tzonym zostal �staroScie*. Zmudzi z dawnych czasow sluzylo prawo
elekeyi swoich starostdw.
Rumbold (Wolimuntowicz ), starosta Zmudzki 1411 2); juz w nastepnym
roku jest Marszalkiem ziemskim 3).
Kieigajlo Michat (Wolimuntowicz), starosta Zmudzki juz 1412 4). Wygnany
przez Zmudzinow 1441�1444 5) ; jednoczesnie kasztelan Wileriski;
umarl okolo 1450 r. e). Podczas wygnania Kiezgajly urzad
starosty Zmudzkiego mial (1441�si 444) sprawowac Kontowt obrany
przez Zmudzindw ?).
Kieigajtowicz Jan, starosta Zmudzki juz 1451 s); jednoczesnie od
1477�78 kasztelan Wileriski; umarl 1485 9).
(Kieigaj)o) S ta n is iaw Ja n ow ic z , starosta Zmudzki juz I486 10) ;
jednoczesnie kasztelan Trocki 1499, Wilenski 1522; umarl 1526 u ).
�) Danilowiez. Skarbiec N. 951.
2) Tamze N. 959.
s) Tamze N. 985.
4) Tamze.
5) Kronika Bychowca 52�53. Stryjkowski II. 209.
6) Zyl jeszcze 1448 (M. Lit, Ks. Zap. 18. f. 144); juz nie zyl w Styczniu
1451. (Akty Tstoriczeskic I. N. 42 i Buss. Istoricz. bibl. VI. str. 566).
7) Kronika Bychowca 52�53. Stryjkowski II. 209. Oprocz Koutowta,
wedlug poszukiwan Bartoszewicza, po usunieciu (!) Kiezgajly ze starostwa,
miejsee jego zastepowal 1433 � 1440 Golimon starosta Miednicki (Buszvnski.
Opisanie powiatu Rossienskiego str. 53). Na wariancie traktatu miedzy wielkim
ksieciem Zygmuntem a kr61em Wladyslawem Jagiella z d. 15 Pazdz. 1432
podpisany: �Golimyn capitaneus Samogitiae� (Supplementum ad historica Bussiae
monumenta. Petropoli 1848 str. 517, przypis 4). Na wszystkich jednak innych
odpisach tego samego dokumentu niema imienia Golimyna (Suppl. histor.
Buss, monum. 517 w tekscie; Dlugosz IV. 451 i Danilowiez. Skarbiec N. 1630),
a, w tym samym czasie jako starosta Zmudzki wystepuje Kiezgajlo.
8) Kronika Bychowca 57�58. W dokumentach wystepuje dopiero 1465
�. Lit. Ks. Zap. 3. f. 70).
9) Zyl jeszcze w Sierpniu 1484 (M. Lit, Ks. Zap. 4. f. 118. Danilow'icz
N. 2021).
10) M. Lit. Ks. Zap. 4. f. 124.
u) Zyl jeszcze w Grudniu 1525 r. (M. Lit. Ks. Spr. Slid. 4. f. 125. odw.).
92 WOJEWODOWIE.
Kiezgajlo S ta n is law S tan istaw ow ic z Ja n ow ic z , mianowany starosta
Zmudzkim 28 Kwietnia 1527 Tpo ojcu swym� J); jednoczesnie kasztelan
Trocki od 1528�29 r . ; umarl 1532 2).
Kiszka P io tr S ta n isiaw ow ic z , wojewoda Polocki, mianowany kasztelanem
Trockim i starosta Zmudzkim 10 Listopada 1532 :i) ;
umarl w Styczniu 1534 4).
Radziwill Jan Mikotajewicz, podczaszy, starosta Zmudzki juz 1535�);
umarl w Styczniu 1542 6).
(Ktodzko) Maciej Wojciechowicz Janowicz, wojewoda Witebski, marszalek,
mianowany starosta Zmudzkim 24 Maja 1542 ,po smierci
Jana Mikotajewicza RadziwiUa� 7); umarl 11 Kwietnia 1543 s).
Bilewicz Jurij Ma rcinowicz , dzierzawca Plotelski i Telszewski,
mianowany starosta Zmudzkim 1543 '■>; umarl 1544. Po nim
szlachta Zmudzka obrala starosta Stani s lawa Mikolajewicz a
Kiezgaj le, ktoreniu jednak kr61 na ten urzad nie dal nominacyi
I0).
Chodkiewicz Hieronim Aleksandrowic z, kasztelan Trocki, mianowany
starosta Zmudzkim 31 Sierpnia 1545 n ); jednoczesnie kasztelan
Trocki a potem Wilenski; umarl w koncu 15(51 r. 12).
Vacat 1561�1563. Chodkiewicz Hry h o ry Aleksandrowicz,
kasztelan Trocki, hetman dworny, sprawca starostwa 1563 IS).
Chodkiewicz Jan Hieronimowicz, stolnik, mian. star. Zmudzkim
*) M. Lit. Ks. Zap. 12. f 351. odw.
2) Zyl jeszcze w Lipcu 1531 (Dokum. druk. Buszvnski. �Kroze� str. 79).
3) M. Lit. Ks. Zap. 17. f. 268 i 269.
l) Zyl jeszcze w Maju 1534 (M. Lit. Ks. Zap. 15. f. 181'. Wspomniany
1536 jako niezyjacv (M. Lit. Ks. Zap. 19. f. 232).
5) Zbi6r dawn. dypl. i akt I. str. 35.
6) Strvjkowski II. 399.
�j M. Lit. Ks. Zap. 28. f. 97.
8) Starowolski. Monumenta 224/239.
9) Jest nim w Grudniu 1543. (Zbior dawn. dypl. i akt. Wilno II. str. 192).
10) Lachowicz. Listy oryg. Zygmunta Aug. str. 1-18.
� ) Strvjkowski II. 401.
12) Tamze 412. Zyl jeszcze 27 Listop. 1561 (M. Lit, Ks. Zap. 38. f. 320.
odw. dokum. 231).
13) M. Lit. Ks. Zap. 38. f. 420 odw. Zapis Andrzeja Xikodemowicza
Ciechanowieckiego (Kopija z oryg. dokum.).
WOJEWODOWIE. 93
w koncu 1563'; jednoczesnie marszalek ziemski 1566 i kasztelan
Wilenski 1574; umarl 4 Sierpnia 1579 -).
Kiszka Jan S tan islaw ow ic z , krajczy, miau. star. Zmudzkim w Pazdzierniku
1579 3); jednoczesnie podczaszy, a potem kasztelan Wilenski.
Zlozyl urzad starosty w koncu 1589 r. 4).
Chodkiewicz Jurij Jurjewicz, krajczy, mian. star. Zmudzkim 12 Lutego
1590 �po dobrowolnym obiorzea 5); umarl 26 Pazdziernika
1595 6).
RadziwiH k sia z e S ta n is iaw Mikolajewicz, marszalek ziemski, mian.
star. Zmudzkim 1595 7); umarl 19 Marca 1599 8).
Chodkiewicz Jan Karol, podczaszy, mian. star. Zmudzkim 19 Lipca
1599 vpo Stanislawie Radziwille� 9); jednoczesnie hetman polny,
a potem wielki; zostal wojewoda Wilenskim 20 Czerwca 1616 1 �).
Yacat 1616� 619.
Wolowicz Hieronim (Jarosz) podkanclerzy, mian. star. Zmudzkim
1619 U); umarl 1636 12).
Vacat 1636�1643. Starostwo Zmudzkie, we Wrzesniu 1636 r.,
krol przyobiecaZ dac Rakowskiemu, wojewodzie Brzeskiemu; wstrzymal
jednak nominaeyje z powodu malych szans, jakie Rakowski, na
obior przez Zmudzinow, przedstawial 13).
&#9632 Jeszcze w Czerweu 1563 jest tylko stolnikiem (M. Lit. Ks. Zap. 38 f.
420 odw.), a juz w Kwietniu 1561 jest starosta Zmudzkim (M. Lit. Ks. Zap.
38. d. 320).
2) Patrz wyzej str. 80.
3j Hajdensztein. Dzieje Polslri. Petersb. 1857 I. 331. Jest nim juz w Czerweu
1580 (Akt, Wilens. Arch. Komiss. II. 215).
*) Jest nim jeszcze w Lipcu 1589 (Akt. Wilens. Arch. Komiss. III. 90/91).
=j M. Lit, Ks. Zap. 76 f. 139.
6) Kossakowski. Monografije I. 56. Brant. Kazauie przy pogrzebie J. Ch.
star. Zmudzkiego, miane 30 Pazdz. 1595. Wilno 1596.
7) leones Badivil. Tab. 83.
8) Tamze.
3) M. Lit, Ks. Zap. 86. f. 80.
10) Tamze Ks. 92. f. 106.
1' Jeszcze 1618 byl podkanclerzym ( Vol. leg. III. 327). 1 Marca 1619 podkanclerzym:
�po TVolowiczu, ktory zostat star. Zmudzkim11, mianowany Badziwill
(M. Lit. Ks. Zap. 93. f. 268).
ls) Zyl jeszcze w Styczniu 16S6 (Akt sadu ziems. Wilens. z d. 14 Sty-
. cznia 1636). Porownaj przypis nast^pnv.
13J Listy wspolezesne (druk. Kotlubaj. Zveie Janusza Badziwilla. Wilno
1859 str. 308).
�
Lacki Jan A lfo n s , kasztelan Zmudzki, mian. star. Zmudzkim
5 Grudnia 1643 *); umarl 30 Listopada 1646 2).
Radziwill Jan u sz , hetman polny, mian. star. Zmudzkim w Grudniu
1646 �po Lackim� 3); zostal wojewoda Wilenskim 30 Marca,1653 4)_
Hlebowicz Je rzy Karol, wojewoda Smolenski, mian. star. Zmudzkim
14 Sierpnia 1653 ,p o BadziwiUe� 3); zostal wojewoda Wilenskim
w Czerwcu 1668 e).
Polubinski kniaz Alek san d e r Hilary, pisarz polny, mian. star. Zmudzkim
w Lipcu 1668 Tpo Hlebowiczu� '; wahal sie z przyjeciem starostwa
s). A'-t abdykacyi Jana Kazmierza we Wrzesniu 1668 podpisal
jako , pisarz polny � nawet w Maju 1S69 wystepuje jeszcze
tylko jako �bywszy pisarz polny'14 l0) i dopiero elekcyje Michala Korybuta
podpisal jako starosta Zmudzki n ). Zostal marszalkiem wielkini
w Listopadzie 1669 12).
Mleczko Wiktoryn Konstanty, sedzia ziemski Zmudzki, mian. star.
Zmudzkim w Kwietniu 1670 l3); umarl 1679 14).
Sap ieh a Kazmierz J a n , wojewoda Polocki i hetman polny, podobno
mianowanym byl starosta Zmudzkim lS>. Musialo to nastapic:
w koncu 1681 albo na poczatku 1682 16). W Kwietniu lub Maju
1682 zostal wojewoda Wileriskim l7).
Vacat,
94 WOJEWODOWIE.
*) Radziwill. Pamietnik II. 115/116.
2) Tamze 230.
3) Tamze.
4) M. Lit. Ks. Zap. 127. f. 449.
5) Tamze Ks. 128. f. 76.
6) Chrapowicki. Dyaryusz str. 46.
�) Tamze.
8) Tamze 47. >
9) Vol. leg. IV. f. 1018 i 1022.
,0) Chrapowicki 105.
� ) Vol. leg. V. 37.
12) Chrapowicki 176
13) Tamze 201.
u) Zychlinski. Zlota ksiega IV. 199. Wspomniany jeszcze 1676 (VoL
leg. V. f. 182).
l:�) Kognowicki Manuskrvpt. Niesiecki I. 161.
16) Jeszcze w Kwietniu i Sierpniu 1681 wystepuje tylko jako hetman
polny (Akt tryb. Glow. 1681. Sierpnia 20. N. 449 i 1682. Czerwca 17. N. 219).
17) ���, wda Wilenski i hetman, umarl 4 Kwietnia 1682, a juz 22 Maja
1682 Sapieha jest wda Wilenskim (Akt. tryb. Glow. 1682. Czerwca 19. N. 225).
WOJEWODOWIE. 95
� � � P io tr M ic h a l, marszalek Braslawski, mian. star. Zmudzkim
28 Pazdziernika 1684 J); umarl 22 Lutego 1696 2).
Yacat 1696�1698.
Oginski knia z Grzegorz, ehorazy w. lit., obrany starosta Zmudzkim
w Rossienach 23 Czerwca 1698 3), mianowauy przez krola 14
Lipca 1698 '. Nominacyja jednak na starostwo Zmudzkie vpo smierci
Piotr � ����� wydana dopiero 24 Pazdziernika 1698 5). Jednoczesnie
hetman polny; umarl 17 Pazdziernika 1709 6).
Z aranek-Horbowski Kazmierz, straznik lit,., mian. star. Zmudzkim
26 Paidziernika 1710 �po smierci Hrehorego Oginskiega� 7); umarl
1729 8).
Yacat 1729�1742.
T y szkiewicz J o z e f, kasztelan Zmudzki, mian. star. Zmudzkim
21 Maja 1742 .p o smierci Kazmierza Zarankau 9); umarl we Wrzesniu
1754 i&#8811.
Yacat 1754�1765.
Chodkiewicz Jan Mikolaj, kasztelan Zmudzki, mian. star. Zmudzkim
2 Pazdziernika 1765 �po smierci Jozef a Tyszkiewicza� J1); umarl
26 Lutego 1781 l2).
Gielgud A n to n i, kasztelan Zmudzki, obrany starosty Zmudzkim
25 Wrzesnia 1783 l3); przeiyl upadek Bzeczypospolitej �*).
*) M. Lit. Ks. Zap. 143 bez fol.
-) Akt tryb. Glow. 1696. Czerwca 18. N. 829.
3) Narbut. Dzieje wcwnetrzne narodu Litews. II. 32�33.
4) Zaluski. Epistol. histor. famil. �. 592; takie Narbut. Dzieje wewnetrzne
38.
5) M. Lit. Ks. Zap. 149. f. 506.
6) Zawisza 275.
-) M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 336.
8) Niesiecki I. 161.
9) M. Lit. Ks. Zap. 172. f. 573.
10) Kurjer Polski 1754 N. 64.
� ) M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 396.
12) Tyszkiewicz. Rekopism X. Baginskiego str. 103.
*�) Bartoszewicz. Encyklopedyja Powszechna IX. 878.
u) Wymieniony jeszcze w kalendarzach na 1794 r. (Jacobi. Europ. geneal.
Handbueh. 1794. cz. I. str. 97). � Mylnie wystepuja jako Starostowie Zmudzey:
Golimin 1433�1440. (Patrz wyzej str. 91, przypis. 7). � S tanisiaw Janowicz
Gasztold 1491 (Stryjkowski II. 296, za nim Niesiecki I. 160 i IV. 80 i inni.
Blad ten nawet spotykamy w dokumentach drukowanych w Aktach Juznoj
i Zapadnoj Rossyi. �. I. N. 23], zamieszczono dokument 1491 r. podrobiony, na
96 AVOJEWODCnV'IE.
ktorym podpisany: �Stanislaw Gasztoldowicz, kaszt. Trocki i star. Zmudzki11.
Tamze I. N. 60, na innym dokumeneie 1514 r., podpisany: �Stanislaw Janowicz
Gasztold, pan Trocki, star. Zmudzki1*. Tu widocznie wyraz: �Gasztold1*
dodany przez przepisywacza. Wedlug Buszynskiego Opis. pow. Rossienskiego,
str. 154, ten Stanislaw Janowicz Gasztold byl star. Zmudzkim 1522�24). � Stanislaw
Zarnowiecki 1502 (Niesiecki I. 160. Jedna osoba ze wspdlczesnym
Kiezgajla);�Mikolaj R adziwill 1507 (Niesiecki I. 160); � Stanislaw Stanislawowiez
Kiszka 1532�34 (Buszynski 154. Jedna osoba ze wspdlczesnym Kiezgajla);�
J a n Kiszka f 1619 (Niesiecki I. 160).
2. Kas z t e l a nowi e .
≪
�Kasztelan� w pierwiastkowej formie byl rzadca zamku. Na
Litwia byl to urzad, a raczej dostojenstwo, utworzone dla powiekszenia
liczbv senatordw. Kasztelanowie byli zastepcami wojewodow;
jako zas wlaiciwy obowiqzek posiadali dow6dztwo nad wojskieni
okolicznego obwodu. Zamiast �kasztelan* uzywano takze wyrazu
�pan�; ztad �pan T r o c k i � p a n Wilenski� i t. d.
K a s z t e l a n o w i e B r a c l a w s c y .
Kasztelanija Braclawska utworzona 1566 r., we trzv lata po--
tem odeszla do Korony ]).
Kapusta kn ia z Andrzej Tymofiejewicz, starosta Owrucki, mianowany
25 Marca 1566 �na nowy urzqd kasztelana Braclawskiegou
znajdowaf sie na sejmie w Lublinie 1569 r. 3); umarl okolo 1571 r . 4).
Jego nastepey, juz po przvlaczeniu kasztelanii Braolawskiej do
Korony: Wasil Piotrowic z Z ahorowski, marszalek, mian. kaszt. Braclawskini
*) Patrz wyzej str. 2 i 3.
3) M. Lit. Ks. Zap. 38. f. 396.
3) Volum. legum II. f. 767.
4) Z nominacyi nastepey.
7
�
4 Lipca 1572 vpo smierci kniazia Andrzeja Kapusttj� *); umarl
w Hordzie 29 Lutego 1580 2). � Kniaz Michal Aleksan d rowic z Wisniow
ie ck i, star. Czerkaski i Kaniowski, mianowany 1580 s); postapil
15 Marca 1581 na kasztelanije Kijowska 4). � A leksander S iemaszko,
starosta Wlodzimierski, mianowany 12 Pazdziernika 1581 5); jednoczesnie
star. Lucki; umarl 1597 6). � Kniaz Hryhory Lwowicz Sangu szk o
Kosz e rsk i, kasztelan Lubaczowski, mianowany 1598 '; umarl 1602s). �
Mikolaj S iemaszko na Hubkowie, starosta i klucznik Lucki, mianowany
1602 9).
K a s z t e l a n i j a B r a s i a w s k a .
Utworzona w Styczniu 1793 r.; przetnvala do upadku Rzeczypospolitej
i0).
Oginski kniaz Michal, z marszatka powiatu Braslawskiego, podniesiony
do godnosci kasztelana Braslawskiego 12 Stycznia 1793 u ) ;
przywilej krdlewski na kasztelanije otrzymal dopiero 26 Listopada
1793 12); przezyl upadek Rzeozypospolitej.
K a s z t e l a n o w i e B r z e s c i a i i s c y (Brzescy).
Kasztelanija Brzesciariska utworzona zostala 1566 r.
Hajko Jan Mikolajewicz, marszalek, pisarz, dzierzawca Wilkijski,
Krasnosielski i Oszmianski, mian. 11 Marca 1566 �na nowy urzqd
kasztelana Berestejskiegou ,:i). Zyl jeszcze w Lipcu 1577 u ) ; umarl
okolo 1580 r.
98 . KASZTELANOWIE.
*) Metr. Wolynska. Ks. I. f. ^94.
*) Zizri. kn. A. M. Kurbskaho. Kiew 1849. II. 290.
3) Mial bye nim juz 1579. (Hajdensztajn. Dzieje Polski. Petersb. 1857.1.330).
*' Metr. Wolynska. Ks. X. D. f. 235.
51 Tamze. f. 285.
e) Zyl jeszcze w Maju 1596 (Archiw. Jugo Zap. Ross. cz. I. t. I. f. 490).
7) Jeszcze 23 Pazdziernika 1597 byl kasztelanem Lubaczowskim (Archeogr.
Sborn. dokum. Wilno I. f. 205), a j u i we Wrzesniu 1598 jest kasztelanem
Braelawskim (Pamiatniki. Kiew 1852, t. III. cz. II. str. 60).
8) Spisywal testament 20 Wrzesnia 1601, jawiony 26 czerwca 1602 (Kopija
z dokum. orvg. z Ks. Grodz. Wlodzimierskich).
9) Jest nim juz w Marcu 1603 (Metr. Wolynska. Ks. 13. f. 23 odw.).
10) Ob. wyzej str. 5�6.
UJ Tamze.
12) M. Lit. Ks. Spr. Publicz. 36. cz. I. f. 141.
IS) Tamze Ks. Zap. 50. f. 3.
^ H) Akt Wilens. Archeogr. Komiss. III. str. 12.
� AS/� � I .� NOW I� . 99
Sap ieh a Bohdan Pawlowicz, starosta Homelski, mian. kaszt. Brzeskim
1580 '; postapil 20 Kwietnia 1585 na kasztelanije Smolensk;! -).
Zenowfcz K rz y sz to f Jurjewicz, starosta Propojski i Czeczerski, mian.
kaszt. Berestejskim 20 Kwietnia 1585 �po Bohdanie Sapieze� 3) ;
postapil 20 Grudnia 1588 na wojewodztwo BrzeSciariskie4).
Pociej Adam Lwowicz, sedzia ziemski Brzeski, mian. kaszt. Brzeskim
2 (?) Grudnia 1588 3) Z kasztelana Brzeskiego zostal mian.
6 Marca 159 i r. wladyk^ Wlodzimier.skim *).
Wojna Grzegorz Matwiejewicz, sedzia ziemski Wolkowyski, wojski
Grodzierfski, mian. kaszt. Berestejskim 10 Czerwca 1593 �po Adamie
Pocieju, ktonj zostal wladijkaa '. Zyl jeszcze we Wrzesniu 1601 r. 8);
umarl okolo 1603 r.
Wojna Sokol Ma twiejewicz, kasztelan Mscislawski, mian. kaszt.
Brzeskim okolo 160o9); umarl 1610J").
Meieszko J a n , kasztelan Mscislawski, mian. kaszt. Brzeskim
11 Czerwca 1610 �po smierci Sokola Wojny u 1'; postapil 1615 na
kasztelana Smolenskiego 12).
Kopec L u k a sz Wasilewicz, podkomorzy Brzeski13), mian. kaszt.
Brzeskim 30 Kwietnia 1615 �po Janie Meleszkuu u ) ; umarl 1621 15).
Dolski knia z Michat, sedzia ziemski Pinski, mian. kaszt. Brze-
Jeszcze \v Maju 1579 jest tylko star. Homelskim (M. Lit. Ks. Zap
5S. f. 172) a juz w Lutym 1581 kasztelanem Brzeskim (Akt Wilens. Arclieogr.
Komiss. II. 135-136).
2) M. Lit. Ks. Zap. 73. f. 12 i Ks. 74. f. 46.
�HJ Tamze f. 43 i 4 7.
4) Tamze f. 400 i 4�0.
5) X. A. StawsM- Monumenta Panny Maryi w Obrazie Kodenskim.
2 tomy. 1723. II. 219 iMonogralija Pociej6w).
6) M. Lit. Ks. Zap. 77. dok. 491.*
7) Tamze Ks. 76. f. 487.
s) Akty Wilens. Archeogr. Komiss. VI. 213.
9) Jest nim ju i w Lipcu 1605 (List Zygmunta III. druk. Kognowicki.
Zycia Sapieh6w. I. 273).
10) Z nominacyi nastepey.
u ) Metr. Lit. Ks. Zap. 89. f. 203.
*-) Z nominacyi nastepey.
,3) Akt Wilens. Archeogr. Komiss. VI. 97, rok 1612.
� ) Metr. Lit. Ks. Zap. 92. f. 274. dokum. 36.
15) Z nominacyi nastepey. Zyl jeszcze w Lutym 1620 (Akty Wilens. Archeogr.
Komiss. II. 163).
1 0 0 KASZTELANOWIE.
skim 25 Sierpnia 1621 �po smierci Lukasza Kopcici� ]) ; umarl
1623 2).
S traw in sk i B a lta z a r, ciwun Trocki, mian. kaszt. Brzfeskim 26 Lutego
1624 �po smierci kniazia J)olskiegoa 3) ; postapil 3 Marca 1627
na kasztelanije Smolenska 4).
Masalski kniaz Andrzej Fedorowicz, marszalek Grodzienski, mian.
kaszt. Brzeskim 26 Marca 1627 �po Baltazarze Strawifiskim� 5);
postapil w Marcu 1643 na wojewode Miriskiego 6).
Po Masalskim, kasztelanem Brzeskim mianowano w Marcu 1643 Tyszkiew
ic z a , jmlkomorzego Brzeskiego7). Musial to bye Kazmierz Tyszkiewicz,
podkom. Brzeski; widac urzedu senatorskiego nie przyjal, bo umarl 1649 ]>odkomorzym
Brzeskim 8). .
Kopec F ran c isz ek -A lek san d e r iu k a s z e w i c z , mian. kaszt. Brzeskim
prawdopodobnie 1643, podpisal .1648 elekcyje Jana Kazmierza9);
rezygnowal 1651l0). Do smierci jednak zachowal tytul kasztelana
Brzeskiego, z ktorym wystepuje 1689 n ), 1707 12) i nawet 1709 r . 13).
Sawicki Malcher S ta n is law , starosta Grodzienski, mian. kaszt.
Brzeskim 29 Stycznia 1652 �po Kopciu� 14); postapil na poczatku
1667 na wojewode Brzeskiego15).
P ie k a rsk i Krzy sz to f, podkomorzy Brzeski, mian. kaszt. Brzeskim
na poczatku 1667 r. �po Sawickimu lfi); postapil 4 Stycznia 1668
na wojewode Brzeskiego 17).
> M. Lit. Ks. Zap. 93. f. 453. d. 478.
3) Z nominacyi nastepey.
�) M. Lit. Ks. Zap. 100. f. 33.
*) Tamze Ks. 102. f. 3.
5) Tamze f. 32.
6) Radziwitt. Pamietnik. II. 96.
7) Tamze.
8) Niesiecki IX. 180.
R) Volumina legum IV. fol. 247�248.
10) Z nominacyi nastepey.
n) Akty Wilens. Archeogr. Komiss. III. 244.
12) Tamze IV. 359.
ls) Pamietnik Zawiszy 142.
�) M. Lit. Ks. Zap. 27. f. 168.
15) Z nominacyi nastepey.
&#8810 M. Lit. Ks. Zap. 132. f. 494.
* 1T) Tamze f. 731.
KASZTELANOWIE. 101
Kurcz S te fa n , podkonjorzy Lidzki, mian. kaszt. Brzeskim i? Stycznia
1668 �po Piekarskim� '; postqpil 1672 na wojewody Brzeskiego
2). ,
P ia se c zy n sk i S te fa n K onstanty, podstoli Braslawski 3), mian. kaszt.
Brzeskim 1672'4) ; postapil 1687 na wojewode Smolenskiego5).
Sawicki Dominik Kazmierz, wojewodzic Brzescianski, mian.. kaszt,
Brzeskim 3 Grudnia 1687 �po Piaseczynskim� 6) ; umarl 1698 7).
S adowski Mikotaj, wojski Brzeskis), mian. kaszt. Brzeskim 2 Lutego
1698 �po Smierci Sawickiego� 9); umarl 170110).
Rajecki-Dunin K rzy sz to f? pisarz w. lit., mian. kaszt. Brzeskim
2 Marca 1701 �po Smierci Mikolaja Saclowskiegou n ). Zyl jeszcze
w Styczniu 1704 12); umarl 1710 13).
S adowski Renald (Reinhold), pisarz grodzki Brzeski, mian. kaszt.
Brzeskim 6 Grudnia 1710 �po Smierci Krzy szto f a Bajeckiegou l4);
umarl 172115).
Nestorowicz Jan P io tr, stolnik Brzeski, mian. kaszt. Brzeskim
31 Maja 1721 vpo Smierci Sadowskiego� l6); rezygnowal na rzecz
Zaby 10 Grudnia 1731 1. Z tytulem kasztelana Brzeskiego wystepuje
jednak jeszcze 1735 18).
Zaba Waleryjan A n to n i, starosta Starodubowski, mian. kaszt.
�) M. Lit. Ks. Zap. 132! f. 658.
2) Jeszcze 11 Sierpnia 1671 jest kasztelanem (Akt. Wilens. Archeogr.
Komiss. IV. f. 131), a juz 18 Sierpnia 1672 wojewoda Brzeskim (Tamze f. 148).
3) Niesiecki VII. 282.
4) Jest nim 1674 (Volum. legum V. 276 i 320).
5) Z nominacyi nastepcy.
6) M. Lit, Ks. Zap. 143 bez fol.
7) Spisywal testament 1698, 13 Lutego (?) (Akt. Tryb. G16wn. 1698
Jnnii 12 Nr. 232).
8) Volum. legum VI. f. 827.
9) M. Lit, Ks. Zap. 149. f. 30.
,0) Z nominacyi nastepcy.
*' M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 725.
t 12) Akt. Wilens. Archeogr. Komiss. IV. 339.
13) Z nominacyi nastepcy.
'*) M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 353.
15) Z nominacyi nastepcy! Zyl jeszcze w Lutym 1718 (Akt. Wilens. Arch.
Komiss. IV. 428).
16) M. Lit. Ks. Zap. 160. f. 746.
17) Tamze Ks. 162. f. 159.
,8) Akt. Wilens. Archeogr, Komiss. IV. 516.
1 0 2 KASZTELAXOWIE.9
Brzeskim 18 Grudnia 1731 �po dobrowolnej rezygnacyi Jana Xestorowicza*
'; postapil 16 Marca 1736 na kasztelana Polockiego -�).
T a rk ow sk i S te f a n , miecznik Belzki3), mian. k^szt. Brzeskim
16 Marca 1736 �po Zabieu 4) ; umarl 17505).
Burzynski S ta n islaw , instigator w. ks. lit., mian. kaszt. Brzeskim
8 _ Maja 1750 �po Smierci S tef ana Tarkowskiego� (i); postapil
16 Listopada 1752 na kasztelana Smoleiiskiego�).
Chreptowicz Ja n , stolnik Nowogrodzki, mian. kaszt. Brzeskim
16 Listopada 1752 vpo S'anislawie Burzynskhnu 8); postapil 22 Listopada
1756 na kasztelana Nowogrodzkiego 9).
Abramowicz Andrzej, pisarz ziemski Wilenski, mian. kaszt. Brzeskim
4 Maja 1757 �po Janie Chreptowiczuu 10); umarl w Pazdzierniku
1763 ")�
Horain Jan Antoni, podkomorzy Witebski, mian. kaszt. Brzeskim
15 Grudnia 1764 �po sYnierci Andrzeja Abramonicza� l-); postapil
23 Listopada 1768 na wojewode Brzeskiego13).
Matuszewicz Marcin, sedzia ziemski Brzeski, mian. kaszt. Brzeskim
26 Listopada 1768 �po Janie HorainieUli); umarl 1773 ,5).
B y s try Jozef, lowczy nadwomy lit., mian. kaszt. Brzeskim 1 7 7 4 1 �);
umarl 1783 17).
S z c z y t Niemirowicz Jozef, mian. kaszt. Brzeskim 30 Sierpnia 1783
�po smierci Jozef a Bystregou ls); przezyl upadek Rzeczypospolitej1!l).
M. Lit. Ks. Zap. 162. fol. 860.
� -j Tamze Ks. 169. f. 313.
3| Akt. Wilens. Archeogr. Komiss. IV. 513 rok 1735.
*) M. Lit. Ks. Zap. 169. f. 314.
b) Z nominacyi nastepey.
6) M. Lit. Ks. Zap. 176. f. 433.
7j Tamze Ks. 179. f. 156.
s| Tamze f. 158.
9) Tamze f. 640. * ,
lp) Tamze Ks. 181. f. 310.
n ) Bartoszewicz. Encvklop. Powszechna I. 56�57.
ls) M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 9.
13) Tamze f. 620. t
14) M. Lit. Ks. Zap 184. f. 622.
15) Pawinski we wstepie do Pamietnikow Matuszewicza I. str. XVII.
10) Lowczym nadw. po nim mian. 10 Wrzesnia 1774 Bouffal (M. Lit.
Ks. Spr. Publ. 18. f. 105).
l7J Z nominacyi nastepey i Encvklop. Powsz. IV. 737.
ie) M. Lit Ks. Spr. Publ. 30. f. 559.
10) Wymieniony w kalendarzu na 1794 r. (Jacobi. Europ. goneal. Handb.
KASZTELANOWIE.
K a s z t e l a n o w i e D e r p t s c \
Kasztelanija Derptska utworzona 1598 r., istniaJa do 1677 r. !).
Leniek Maciej z Rokitnicy, starosta Nowogrodzki -), mianowany
kasztelanem Derptskim 1598 r. 3) ; umarl podobno 1609 r . 4).
Holzschuher Be rtram , starosta Kremonski, podkomorzy Derptski 5),
mian. kaszt. Derptskim na poczatku 1612 r. 6); umarl 1620 r . '.
Korsak-Holubicki J a n , starosta Ozierzyski, mian. kaszt. Derptskim
20 Sierpnia 1620 �po smierci Bertrama Holdeschauer� 8); postapil
2 Pazdziernika 1621 na kasztelanije Polocka9).
Masalski knia z A le k s a n d e r, marszalek Kowietiski, mian. kaszt.
1794 cz. I. str. 99i. � Mylnie wystepuja jalco kasztelanowie Brzescy: Maciej
Sawicki 1576 (Niesiecki I. 279. Byl kaszt. Podlaskim); � Mikolaj ��� w XVI
w. (Buzenski. Zvwoty Prymas6w II. 288. Przyalgowski. Zywotv bisk. Wilensldch
I. 167. Byl kaszt. Smolenskim); � Hieronim Chodkiewicz 1611 iNiesiecki
I. 279. Byl kaszt. Wilenskim); � Loknieki w XVII w. (Kosiiiski. Przew.
herald. III. 535. Byl kaszt. Podlaskim); � Leonard Sadowski 1718 (Bartoszewicz.
Pamietniki Zawiszy 327, przypis).
' Patrz wyzej str. 5.
!) Zyciorvs jego napisal Bartoszewicz (Swiecki. Historyczne pamiatki
I. 343-5).
3) Jest nim 1599 (Hvlzen. Inflanty 228).
41 Bartoszewicz (Swiecki I. 3441. Z y l jeszcze w Marcu 1609 (M. Lit. Ks.
Zap. 89 f. 189), juz nie zvl 1612 (M I jt. Ks. Zap. 91. f. 72).
5) Gatterer. Historia genealogies dominorum Holzschuherorum. Norhnbergiae
1755. 2 tomv in folio. Tom I str. 204�206 i II. 397�8. Wedlug tego
dzieta Bertram von Holzschuher, dziedzic d6br Bremen i Billenhof w Inflantach,
pochodzil ze znakomitej Bawarskiej rodziny; byl syneni Jerzego von Holzschuher
(� 1559), ktorv pierwszy przeni6sl sie do Inflant i zostal kanclerzem
biskupa Derptskiego. Dzielny wojownik odznaczyl sie kilkakrotnie za kr61a
Stefana, zaco zostal starosta Kremonskim, a w 1592 r. podkomorzym Derptskim.
W 1612 r., podczas sejmu Warszawskiego, otrzymal kasztelanije Derptska; biskup
Wenderisld Otto, listem z d. 15 Marca 1612, winszowal mu tej nominacyi.
Z drugiej zony swej, Doroty von Effem, pozostawil svn6w: Willielma staroste
Kremoiiskiego i Jerzego Fryderyka.
G) Patrz przypis poprzedni.
7) Z nominacyi nastepcy. Jeszcze w 1616 r. poslowal na sejm �Olszura
kaszt. Derptski� (Volum. legum. I l l f. 275). Niesiecki nazvwa go �Olszer*
(VII. 86).
8) M. Lit. Ks. Zap. 96. f. 268. dok. 152.
9) Tamze Ks. 93. f. i64.
104 KASZTELANOWIE.
Derptskim 1627 r. �); postapil 25 Lutego 1631 na kasztelanije
Smolenska -).
Grochowski T oma sz , mian. kaszt. Derptskim; umarl 1 Czerwca
1638 3).
Rudomina Dusia tski P io tr, ehorazy Bradawski4) , mian. kaszt.
Derptskim 1638 5); postapil 30 Grudnia 1643 na kasztelanije Smolenska
6).
Donhoff Hen ry k , sekretarz krolewski, mian. kaszt. Derptskim
3 Marca 1644 ..po Piotr ze R ado mi nie� 7); postapil 26 Listopada 1646
na wojewode Parnawskiego 8).
Ossolinski Mikolaj, z kasztelana Parnawskiego, mian. kaszt. Derptskim
; umarl 1650 �).
Kossakowski T om a sz , z kasztelana Parnawskiego, mian. kaszt.
Derptskim 9 Grudnia 1650 �po smierci Jerzego (?) Ossolinskiego� l0);
postapil 15 Marca 1652 na kasztelana Witebskiego 41).
Niemira Aleksander Maksymilijan, wojewodzic Podlaski, miau. kaszt.
Derptskim12); musial zajmowac ten urzad 1652�1653.
Holzschuher Wilhelm, starosta Bolnicki i Kremonski, mian. kaszt.
Derptskim 13 Maja 1653 13).
Xiezawodnie ostatni kasztelan Derptski.
K a s z t e l a n i j a D y n a b u r g s k a .
Krol Zygmmit August dzielac w Grudniu 1566 r. Inflauty
na czterv kasztelanije, utworzyJ �^asztelanije Dyuaburgskq*. Podzial
' 1627 Listopada 26. Przywilej na Marszatkostwo Kowienskie Andrzejowi
Skoridskiemu, kawalerowi Jerozolimskiemu, po Aleksandrze Masalskim,
ktory otrzymat kasztelanije Derptska (M. Lit. Ks. Zap. 99. f. 212. dok. 292).
2) M. Lit. Ks Zap. 99. f. 664.
3) Starowolski. Monumenta Sarmatarum f. 575/6. Niesiecki IV. 281.
4) 1635 (Volum. legum III. f. 906).
b) Jest nim 1639 (Dogiel. Codex dipl. V. 409).
&#8810 M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 323.
") Tamze Ks. 116. f. 12.
8) Metryka Kafonna Ks. 189. f. 497. (Kossakowski. Monografije I. 102).
9) Z nominacyi nastepcy.
10) M. Lit. Ks. Zap. 125. f. 115 i Ks. Sygil. N. 2.
u) Tamze Ks. Zap. 127. f. 164.
:2J Niesiecki VI. 549 i V. 175.
13) M. Lit. Ks. Zap. 128. f. 200. \V nominacyi nazwany �Wilhelm Holczar�,
a w ksiedze Sygillat (N. 2) �Koakiill* (!).
KASZTELANOWIE. 105
ten trwal przez caly czas admiuistracyi Inflant przez Chodkiewicza,
to jest do 1578 r. J). Dynaburg nalezal nastepnie do prezydentury
a potem wojewodztwa Wendenskiego. Od 1677 r. stal sie stolic^
wojewodztwa Inflantskiego.
B rabek (von B rab e ck ) Je rzy , starosta Xitawski 2), jako kasztelan
Dynaburgski wystepuje w 1577 r. 3).
K a s z t e l a n i j a G r o d z i e n s k a .
Kasztelanija Grodzienska utworzona w Styczniu 1793 r., przetrwala
do upadku Rzeczypospol itej 4).
Wolmer Kazmierz, eks-chorazy nadworuy Ht., z marszalka powiatu
Grodzienskiego podniesiony 12 Stycznia 1793 do godnosci kasztelana
Grodzienskiego 5); przywilej krolewski na kasztelanije otrzymal 26 Listopada
1793 6). Przezyl upadek Rzeczypospolitej.
K a s z t e l a n o w i e I n f l a n t s c y .
Kasztelanija Inflantska utworzona w 1677 r., istniala do konca
1793 r. '.
F e lkerzamb (v. Volkersahm) Otto F ry d e ry k , starosta Czorsztyriski,
mian. kaszt. Inflantskim 1680 8); postapil 1685 na wojewode Czernichowskiego
9).
Koss J a n , mian. kaszt. Inflantskim 28 Kwietnia 1685 �po
Felkerzambie, ktory postqpil na wojewoclq Czernichotcskiego� l0); postapil
18 Czerwca 1688 na wojewodztwo Chelminskie Xl).
' Patrz wyzej str. 3 i 15.
2) Jerzy (Georg, ^irgen) von Brabeck, za czas6w zakonu komtur w Dynamundzie
i Segewolde, otrzymal od kr61a Zygmunta Augusta 20 Wrzesnia 1563
przywilej na Nitawe (Hagemeister. Materialien zur Gesch. d. Landgiiter Livlands
I. Th. Biga 1836, str. 88�89. Hupei. Nordische Miscellaneen, Stuck 22 str. 443
i Neue Nordisehe Miscellaneen, Stiick IX. 254�5).
3) Tamze i Mittheilungen a. d. Gebiete d. Gesch. Liv-Ehst. und Kurlands.
II. 451. *) Patrz wyzej str. 5 i 6.
5) Tamze.
6) M. Lit. Ks. Spraw Publ. 36. cz. I. f. 141.
7) Patrz wyzej str. 5 i 16.
8) Jeszcze 1674 (Vol. leg. V. 30) a nawet 1680 (Z Metr. Korou. Ks. 214.
f. 33. Bartoszewicz. Swiecki I. 313) jest tylko starosta Czorsztynskim. Juz
w 1680 r. (feria 4 post fertum S. Bartholomei) jest kaszt. Inflantskim (Donaciones
grodu Warszawskiego w Archiwum GMwnem w Warszawie).
9) Z nominacyi nastepey. Wspomniany jeszcze 1683 (Vol. leg. V. f. 898).
10) M. Lit. Ks. Zap. 143.
�) Metr. Koronna Sygil. Ks. 14 f. 115 (Bleszynski 60).
106 KASZTELANOWIE.
Berg (Berg von Carmel) Wladyslaw F ra n c isz ek , pulkownik J. K. Mv
mian. kaszt. Inflantskim 25 Czerwca 1688 J); umarl 1710 -).
Prz ebendowski P io tr, pulkownik J. �. �., mian. kaszt. Inflantskim
21 Czerwca 1710 �po Smierci Wladyslawa Berkau 3); postapil
20 Lutego 1713 na wojewodztwo Inflantskie4).
B a ranowicz Lukasz z Jalowa, straznik polny lit., mian. kaszt.
Inflantskim 3 Lutego 1717 ,.po smierci Berkaa 5); rezygnowal 1718 6)
i powrocil do straznikostwa polnego '.
S z r e tte r Jan s) ze straznika wojskowego mian. kaszt. Inflantskim
19 Listopada 1718 vpo dobrowolnej rezygnacyi Lukasza Baranowicza�
9); umarl 1726 10).
Wahl J a n Z y gm u n t u) z chorazego Grodzienskiego, mian. kaszt. Inflantskim
23 Wrzesnia, 1726 �po Smierci S zre tte ra "12) ; nie przyjal urzedu. Jako
ehorazy Grodzieriski wspomniany jeszcze 1730 13).
P rz e zd z ie ck i Aleksander, ehorazy Mozyrski, mian. kaszt. Inflantskim
24 Listopada 1726 rpo Janie Szretterzeu u); umarl 1732 15).
Sw in ia rsk i Mikolaj, pulkownik J. �. �., mian. kaszt. Inflantskim
24 Pazdziernika 1734 �po smierci Przezdzieckiego� ie); umarl 16 Maja
1737 17). >
S tru ty iisk i J a n , starosta Seyweyski, mian. kaszt. Inflantskim
Metryka Koronna Sygil. Ks. 14. f. 120 (BJeszynslri 16).
-) Z nominacyi nastepcy. Wspomniany 1701 (Zaluski. Epistolae Histor.
famil. III. 51). ^
3; M. Lit. Ks. Zap 150 f. 2S0.
4) Tamze Ks. 157. f. 31
5) M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 952.
r , i Z nominacyi nastepcy.
�) M. Lit. Ks. Zap. lt>9. f. 20.
a) Na sejmie 1685 r. jako �major, dworzanin pokojowv i sekretarz kr6-
lewski� otrzymal indvgenat (Vol. leg. V. f. 730). Podobno baron (Zychlinski
III. 132, IV. 414).
�) M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 1090.
,0) Z nominacyi nastepcy.
* ") Z rodzinv, ktora otrzymala indvgenat 16^3 r. (Volum. legum IV. f 567).
,2) M. Lit. Ks. Zap. 162. f. 109.
1S) Tamze f 656.
14) Metr. Koronna Sygil. Ks 20. f. 209 (Kossakowski. Monografije II. 202).
15) Kossakowski. Monografije II. 252.
,6) M. Lit. Ks. Zap. 168. f. 114.
,T) Kurjer Polski 1737, N. 23.
I
KASZTELANOWIE. 107
11 Lipca 1737 �pn Smierci Mikolaja Swiniarskiegou '; rezvgnowal
dobrowolnie w 1744 r. 2).
Hylzen (von Hiilsen) Jan August, regent kancelarvi w. ks. lit.,
starosta sqdowv Braslawski, mian. kaszt. Inflantskim 1 Sierpnia 1744
�po dobrowolnej rezygnacyi Strutynskiegoa :!); postapil 1754 na wojewode
Miriskiego 4).
S z c z y t Niemirowicz Jan, starosta Markowski, mian. kaszt. Inflantskim
12 Lipca 17545); rezvgnowal w ,760 r. *); mnarl 14 Lutego
1787 7).
Hylzen Jo z e f, starosta sadowy Braslawski, mian. kaszt. Inflantskinl
14 Listopada 1760 �po rezi/gnacyi Szczyta� *); postapil na
wojewode Miriskiego 14 Lutego 1767 n).
Zyberg (Sy b e rg von Wischling) Jo z e fa t, starosta Oniksztefiski, mian.
kaszt. Inflantskim 17 Lutego 1767 npo Jozefie Hylzenie� I0); postapil
na wojewode Inflant.skiego 20 Czerwca 176911).
Lewicki Ignacy, lowczy Lwowski, mian. kaszt. Inflantskim 1 Lipca
1769 �po Jozefacie Zyberg*12); rezygnowal 1778 ]3).
Mier Jan. starosta Hermanowski, mian. kaszt. Liflantskim 3 Pazdziernika
1778 �po rezygnacyi Ignacego Lewickiego� 1J); umarl
6 Sierpnia 1790 l5).
Kossakowski Antoni, eks-chorazy Kowienski, mian. kaszt. Inflantskim
20 Pazdziernika 1790 �po smierci Jana Miera� l6); przezyl
upadek Rzeczypospolitej; mnarl 25 Wrzesnia 1798 l7).
J) M. Lit. Ks. Zap. 170. f. 79
-) Z nominacyi nastepey.
�) M. Lit. Ks. Zap. 172. f. 753.
*j Z nominacyi nastepey.
5) Metr. Kor. Svgil. Ks. 27. f. 300 (Bleszynski 17).
61 Z nominacyi nastepey.
7) Zychlinski. Zlota ksiega IY. 3G6.
8) M. Lit Ks. Zap. 183. f. 358.
9I Wiadomosci AVarszawskie 1767, Nr. 14.
10) M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 502.
1!) Metr. Kor. Sygil. Ks. 33. f. 26 (Bleszynski 62).
12) M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 646.
�) Z nominacyi nastepey.
� ) Metr. Lit. Ks. Spr. Publ. 21. f. 277.
15) Gazeta Warszawska 1790, Nr. 67.
16) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 24. f. 676.
17) Kossakowski. Monografije T. 167. Niesiecki (I 288) zapomina, ze
�kasztelanija Iuflantska� utworzona zostala dopiero 1677 i do kasztelanow In108
KASZTELANOWIE.
K a s z te la n ow ie K ijow sc y .
Kasztelanija Kijowska utworzona 1566 r., we trzy lata pozniej
przylaczona zostala do Korony ]).
S ap ieh a Pawet Iwanowicz, dzierzawca Lubecki, mianowany kasztelanem
Kijowskim w poezatkaeh 1566 r . 2); umarl w jesieni 1580 r. *).
' Nastepey jego, juz po przyl^czeniu Kijowa do Korony: Kniaz
Michat A leksandrowic z Wisniowiecki, z kasztelana Braclawskiego mianowany
Kijowskim 15 Marca 1581 �po smierci Pqwla SapiehyUi),
mnarl 15 Pazdziernika 15845); � Iwan Cz aplic S zpanowski, wojski *
Lucki, mian. kaszt. Kijowskim w Lutym 1585 ��� smierci Michyla
Wisniowieclciego11 6), dozy! X V II wieku7).
K asztelan ija K ow ien sk a .
Utworzona w Styczniu a zniesiona w Grudniu 1793 r . s).
Zabietto Ignacy, z marszalka powiatu Kowienskiego podniesiony
dp godnosci kasztelana Kowienskiego 12 Stycznia 1793 9); przywilej
krolewski na kasztelanije otrzymal 26 Listopada 1793 l0). Przezyl
upadek Rzeczypospolitej.
Kasztelanija Lid zk a.
Utworzona w Styczniu a zniesiona w Grudniu 1793 r . 11).
flantskich zalicza Derptskich, Parnawskich i Wendenskich. Opr6cz tych jako
kasztelanowie Inflantscy wystepuja mylnie: Zahorowski okolo 1650 (Niesiecki
I. 288 i X. 25); � Esterle 1726 (Niesiecki I. 288 i III. 9).
�) Patrz wyzej str. 2 i 3.
r> Jeszcze w Sierpniu 1565 jest tylko star. Lubeckim (Manuskr. Wilens.
Publ. Bibl. Ks. 24. f. 41), a juz 28 Marca 1566 kasztelanem Kijowskim (M.
Lit. Ks. Spr. Sad. 55. f. 1).
3) 1580 Paidz. 6 spisywal testament jawiony w Metryce ju i po jego smierci
w Grudniu 158o (M. Lit. Ks. Zap. 66. f. 169).
4) Metr. Wolynska Ks. X. D. f. 235.
5) �Epicedion, to iest zalobny wirsz � zacnym a wieczney pamieci godnymR≫
ksiazeciu Michale Wisniewieclrim kaszthelanie Kijewsldm, Czerkaskim, Kaniewskim,
Lubeckim Staroscie�. Krak6w 1585, �z drukarnie Macieia Wirzbiety�.
6) Metr. Wolynska Ks. 26. A. f. 338.
' 1599 podpisat konfederacyje dyssydent6w w Wflnie (Opisanie Kiewo-
Sofijskaho Sobora. Kiew 1825. Pribawlenie I. str. 75). � Mylnie nazwany kasztelanem
Kijowskim w XVI w. Mikolaj ��� (Kojalowicz. Herbarz rekopisny;
byl kaszt. Smolenskim).
s) Patrz wvzej str. 5 i 6.
9) Tamie.
1(> M. Lit. Ks. Spr. Publ. 36. cz. I. f. 141.
n) Patrz wyzej str. 5 i 6.
KASZTELANOWIE. 109
Aieksandrowic z F ra n c isz ek , z marszalka powiatu Lidzkiego podnieSiony
do godnosei kasztelana Lidzkiego 12 Stycznia 17 9.3 ]); przywilej
krolewski na kasztelanije otrzymal dopiero 26 Listopada 1798 -).
Przezyl upadek Rzeczypospolitej.
K asztelan ija Z_.ucka.
(Patrz: Kasztelanowie Wolynscy).
Kasztelan ija Merecka.
Utworzona w Grudniu 1793 r. vna miejscu kasztelanii Smolenskie:
i� 3); przetrwala do upadku Rzeczypospolitej.
Suchodolski Antoni, kasztelan Smolenski, tytul kasztelana Smolenskiego
przemienil w Grudniu 1793 na tytul kasztelana Mereckiego *);
zostal 7 Marca 1794 wojewoda Grodzienskim5).
Wolowicz Antoni, chorqzy nadworny lit., mianowany kasztelanem
wojewodztwa Mereckiego 17 Marca 1794 �po Antonim Suchodolskim,
ktory zostal wojewody Grodzienskim� G) ; przezyl upadek Rzeczypospolitej.
Umarl senatorem-kasztelanem Krolestwa Polskiego w Lutym
1822 7).
K a s z te la n ow ie Minscy.
Kasztelanija Minska utworzona zostala 1566 r . ; istniala do
konca 1793 r . s).
. T a lw o sz Mikolaj S tan islaw ow ic z , starosta Dynamundzki, mianowany
23 Marca 1566 vha nowy urzqd kasztelana Minskiego� 9); postapil
1570 r. na kasztelanije Zmudzka l0).
' Patrz wvzej str. 5.
2) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 36. cz. I. f. 141.
3) Patrz wvzej str. 5 i 6.
4) Jeszcze w Listopadzie 1793 r. bvl kaszt. Smolenskim (Korespondent
Narodowv i Zagraniczny 1793, Nr. 96).
5) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 36. cz. I. f. 247. Por6wnai nominacvie nastepcy.
6) Tamze f. 270.
7) Kurjer Warszawski 1822, Nr. 47.
s) Patrz wvzej str. 2, 5 i 24.
9) M. Lit. Ks. Zap 48. f. 3.
,0i Kasztelanem Minskim jest jeszcze w Listopadzie 1569 r. (Akt. Zap.
Ross. III. str. 153), a juz 1571 kaszt. Zmudzkim (Stryjkowski II. 419. Bielsld.
Kronika. wyd 1832 �. VII. 233).
110 KASZTELANOWIE.
Hlebowicz Jan Janowicz, dzierzawca Oniksztenski, miau. kaszt.
Minskim 1571 '. Jednoczesnie od 1580�81 podskarbi ziemski; postapil
30 Lutego 1585 na kasztelana Trockiego-).
H a ra b u rd a Michal Bohdanowicz, pisarz i dzierzawca Swisloeki,
mian. kaszt. Minskim prawdopodobnie 1585; umarl 12 Lipca 1586 3).
Agryppa Waclaw. pisarz, dzierzawca Niemonoicki, mian. kaszt.
Minskim 15 Lipca 15864); postapil 25 Marca 1590 na kasztelana
Smolenskiego
S traw in sk i Marcin, marszalek hospodarski, mian. kaszt. Minskim
25 Marca 1590 �po Waclaicic Agryppau 6); postapil 14 Maja 1592
na kasztelana Witebskiego 7).
S ap ieh a Andrzej P awlowicz, podczaszy, mian. kaszt. Minskim
14 Maja 1592 �po Marcinie Straw inskim� 8); postapil 23 Lipca
1597 na wojewode Polockiego9).
Korsak Jo z e f Ja n ow ic z , mian. kaszt. Minskim 1597; postapil
25 Pazdziernika 1597 na kasztelana Polockiego 1").
Dorohostajski P io tr Mikolajewicz, mian. kaszt. Minskim prawdopodobnie
w 1597 r. n ); postapil ua poczatku 1600 r. na wojewode
Mscislawskiego 12).
Holowczynski knia z S z c z^ sn y J a ro s iaw ic z , dzierzawca Luboszanski,
mian. kaszt. Minskim 12 Marca 1600 13); umarl w koncu 1610 r. IJ).
T y szk iew ic z P io tr, na Lohojsku, mian. kaszt. Minskim 28 Ljjjca
' Jest uim juz we Wrzesniu 1572 (Turgeniew. Historiea Russiae Monumenta
I. 228) i w Pazclzierniku 1372 (Plater. Zbior pamietnik6w III. 20).
2) 31. Lit. Ks. Zap. 73. f. 24 i Ks. 74. f. 22.
3) 11 Lipca 1580 spinal testament, jawieny do Metryki juz po jego smierci
dnia nastepnego (M. Lit. Ks. Spraw Sad. 65. f. 373).
4) M. Lit. Ks. Spr. Sad. 67. f. 248.
5) Tamze Ks. Zap. 77. dok. 100.
6) Tamze dokuin.'101.
7) Tamze Ks. 76. dokum. 293.
6) Tamze dokum. 292.
9) Tamze Ks. 83. dokum. 246.
10) Tamze dokum. 262.
n) 1599 podpisal konfederacvj^ dyssvdemow w Wilnie (Opis. Kiewo-Sofijskaho
Sobora. Kiew 1825. Pribawlenie I. str. 76).
12) Po Zawiszy, ktory 30 Grudnia 1599 zostal wojewoda Witebskim.
13) M. Lit. Ks. Zap. 85. dokum. 56.
Juz nie zyl 1 Lutego 1611 (M. Lit. Ks. Zap. 89. f. 258).
KASZTELANOWIE. I l l
1611 �po smierci Szczqsnego HolowczynsMe<jo� *)-, postapil 6 Wrzesnia
1618 na wojewode Minskiego2).
S tu sz k a Aleksander, starosta Rzeczycki, mian. kaszt. Minskim
12 Listopada 1618 �po Piotrze Tyszkieiciczu� 3); postapil 20 Marca
1628 na kasztelana Zmudzkiego 4).
Zawisza. Andrzej, mian. kaszt, Minskim 1628 s); umarl 1630 �).
Lacki ia n Alfons, starosta Dynaburgski, mian. kaszt, Minskim
12 Pazdziernika 1680 �po smierci Zawiszy� 7); postapil w Grudniu
1634 ua kasztelana Zmudzkiego s).
Rajecki Gedeon, z kasztelana Parnawskiego mian. kaszt. Minskim
w Grudniu 16349) ; postapil na poczatku 1649 r. na wojewode Minskiego
l0).
Cz e tw e rty n sk i kniaz Mikolaj S te fa n ow ic z , mian. kaszt. Minskim
5 Lutego 1649 �po Gedeotve Rajechim� n ); umarl 1661 �-J.
Kuncewicz Jakob, podkomorzy Lidzki i starosta Koniawski13),
mian. kaszt. Minskim 1661; postapil 11 Czerwca 1661 na kasztelana
Zmudzkiego 11).
Kedzicrzawski S te fa n , sedzia ziemski SloniinskiI5), mian. kaszt.
Minskim 1661 ,e) ; postapil w koncu lti62 albo na samym poczatku
1663 r. na kasztelana Smolenskiego lT).
Rusiecki S te fa n , stolnik Lidzki, mian. kaszt. Minskim 15 Stycznia
i
*) M. Lit. Ks. Zap. 88. f. 321 odw.
2) Tamze Ks. 94. dokum. 3.
3) Tamze dokum. to.
4; Tamze Ks. 99. f. 350.
5) Jest nim w Lutym≫ 1629 (Volum. legum III. fol. 603).
6) Z nominacyi nastepey.
' M. Lit. Ks. Zap. <99. f.- 624.
8) Po Wiesiolowslrim, kt6ry umarl 19 Listopada 1634.
9) Kasztelanem Pamawskim po nim mianowany w Grudniu 1634 Donhof.
,0) Z nominacyi nastepey.
u) M. Lit. Ks. Zap. 123. f. 104.
12) Kossakowski. Monografije I. 94 (Sygil. Kor. Ks. 6. f. 63). Zyl jeszcze
1658 (Niesiecki III. 258).
13) Niesiecki V. 442.
&#8811 M. Lit. Ks. Zap. 131. f. 1436.
15) Niesiecki V. 72.
le) Jest nim ju i 1661 (Volum. legum IV. fol. 763).
17) Z nominacyi nastepey.
1 1 2 KASZTEI.AXOWIE.
1663 �[)< Stefanie Kedzierzatcskim, ktory zostal kasztelanem Simlenskim1);
umarl 1671 -).
Judycki Aleksander, mian. kaszt. Minskim; jest nim w 1677 r. *).
Judycki Jan Pawel, mian. kaszt. Minskim; jest nim w 1694 r. 4).
Jesman, mian. kaszt. Minskim; umarl w 1697 r. s).
P u zy n a kniaz A n d rz e j, starosta Upitski, mian. kaszt. Minskim
1 Pazdziernika 1697 �po smierci Jesmana� 6); umarl 17017).
Wojna J a s ie n i c k i K o n s ta n ty , podkomorzy Braslawski, mian.
kaszt. Minskim 30 Czerwca 1701 �po snierci Andrzeja Puzyny" 8) ; urzedu nie
przyjal.
S z c z u k a Michal, ciwun Trocki, mian. kaszt. Minskim 1701 �po
smierci Andrzeja Puzyny� 9). Deputat na tiybunal skarbowy 1703 10);
juz nie zvl w Listopadzie 1709 u ).
Wankowicz Teodor An to n i, podstaroSci sadowv Minski, starosta
Poduswiacki, deputat na trybunal litewski 1709, mian. kaszt. Miriskim
przez Augusta II; umarl nie objawszy urzedu18).
Luhecki-Drucki kniaz Szymon, stolnik Owrucki, mian. kaszt. Minskim
28 Lutego 1710 �po smierci Michala Szczuki� ls); umarl
w tymze roku n ), nie objawszy urzedu.
Sap ieh a Jan F ry d e ry k , starosta Brzeski, mian. kaszt. Minskim
8 Czerwca 1711 ,,po smierci Michala Szczuki* n ); nie przyjal
' M. Lit. Ks. Zap. 135. f. 101.
2) Niesiecki VIII. 190.
�) Volum. legiun V. fol. 531, 533 i 545.
4) M. Lit. Ks. Zap. 145. f. 22. ,
5) Z nominacyi nastepcy. Elekcvje Augusta �. podpisali: �Krzysztof
i Dominik Jesmanowie, kasztelanicowie Miuscy� (Vol. leg. V. f. 970).
6) M. Lit. Ks. Zap. 149. f. 78.
�) Z nominacyi nastepcy.
8) M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 825.
9) Tamze Ks. 150. f. 181.
10) Vol. leg. VI. 119
n ) M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 140.
1!) Niesiecki IX. 225.
13) M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 193.
1 *) Wojtostwo Lojszvnskie nadane 7 Grudnia 1710 Nestorowiczowi �po
zejiciu kniazia Druckiego-Lubeckiego, kasztelana Mittskiego� (M. Lit. Ks. Zap.
155. f. 300).
KASZTELANOWIE. ��
urzeduJ), uosil jednak tytul kasztelana Minskiego -). Zostal nastepnie
kasztelanem Trockim.
Wyhowski Daniel, starosta Nieborowski (eks-koniuszy), mian. kaszt.
Minskim 10 Lutego 1713 �po Smierci Micliata Szczukiu 3); umarl
1740 4).
Hlebicki-Jozefowicz A leksander, starosta Orszanski, mian. kaszt.
Minskim 2 Czerwca 1740 �po smierci Wyhotvskiegoa 5); umarl
1742 &#8810.
Judycki Michal, marszalek Rzeczycki, mian. kaszt. Minskim
21 Maja 1742 ,,po smierci HIebickiego Jozefowicza� '; umarl 1758 s).
Judycki Ja n , pisarz w. ks. lit., mian. kaszt. Minskim 5 Grudnia
1758 �po smierci Micliata Judyckiegou 9); rezygnowal 4 Stycznia
1777 10).
Rokicki Adam Michal, rotmistrz Petyhorski, mian. kaszt. Minskim
24 Marca 1777 �po rezygnacyi Jana Judyckiego� u ); umarl 25 Stycznia
1779 12).
Chmara A d am , instygator w. ks. lit., mian. kaszt. Minskim
10 Marca 1779 �po smierci Michala Bokickiegou 13); postapil 4 Lutego
17S4 na wojewode Minskiego14).
Zabiello Szymon, general-lejtnant wojsk w. ks. lit., mian. kaszt.
Minskim 2 Czerwca 1784 �po Adamie Chmarze� 15); rezygnowal
z powodu utraty wzroku w Lutym 1787 lfi). Zyl jeszcze 1821 l7).
�) List jego druk. Danejkowicz. Swada korespondenqyjna str. 58.
2) Dokum. druk Walicki. Historic przezacnego obrazu Kodenskiego
str. 166.
3) M. Lit. Ks. Zap. 157. f. 30.
4) Z nominacyi nastepcy.
�' M. Lit. Ks. Zap. 170. f. 367.
�) Z nominacyi nastepcy.
7) M. Lit. Ks. Zap. 172. f. 559. ,
8) Z nominacyi nastepcy.
9) M. Lit. Ks. Zap. 183. f. 11S.
10) Tamze Ks. Spraw Publicz. 25. f. 167.
u) Tamze Ks. 2t. f. 70.
12) Nadgrobek jego (Kraszewski. Wilno. II. 323/4).
,SJ M. Lit. Ks. Spr. Publ. 21. f. 199. dok. 368.
� ) Tamze Ks. 30. f. 737.
Tamze f. 806. De facto jednak uominacyja nastapila troche wczesniej,
bo 23 Kwietnia 1784 (Supplement do Gazety Warszawskiej 1784 Nr. 34).
I6I Gazeta Warszawska 1787 Nr. 12, suppl.
17) Kuijer Litewski 1821 Nr. 91, dodatek.
8
1 1 4 KASZTELANOWIE.
Zabiello S zym o n , vice-brygadyjer jazdy narodowej, mian. kaszt.
Minskim 8 Lutego 1787 vpo rezygnacyi Szymona Zabieltyu v); rezygnowal
czy tez umarl 1793 2).
Obuchowicz Michal, miau. kaszt. Minskim prawdopodobnie w 1793 r.
Przezyl upadek Rzeczypospolitej; zyl jeszcze w 1801 r. s).
Kasztelanija Mozyrska.
Utworzona w Styczniu i zniesiona w Grudniu 1793 r . 4).
Oskierko Kazmierz Maciej, z marszalka powiatu Mozyrskiego, podniesiony
12 Stycznia 1793 do godnoSci kasztelana Mozyrskiego5) ;
przywilej krolewski na kasztelanije otrzymal 26 Listopada 1793 G).
Przezyl upadek Rzeczypospolitej.
K a s z te la n ow ie M s c is law s c y .
Kasztelanija Mscisfawska utworzona 1566 r . , istniala do
1793 r.'.
Solomerecki kniaz Iwan Wasilewicz, starosta Mscislawski, mianowany
16 Marca 1566 �na nowy urzqcl kasztelana- Mscislawskiego� s) ;
umarl 1586 9).
Na ruszewicz S ta n is law P awfowicz, ciwun Wilenski, mian. kaszt.
�) M. Lit. Ks. Spraw Publ. 24. f. 510.
2) AVvmieniony w kalendarzu na 1794 r. (Jacobi. Europ. geneal. Handbuch
1794. Cz. I. str. 99).
3) Kurjer Litewski 1801 Nr. 98. � Mylnie wystepuja jako kasztelanowie
Minscy: P aw e l Pao 1587 (Niesiecki I. 287); � Semen Wojna (Tamze. Byl
k:iszt. Mscislawskim); � Bohdan Pawiowicz Sapieha (Niesiecki VIII. 269. Byl
wda Minskim); � E u staeh y vel Hieronim Kierdej (Niesiecki I. 287, 288 i V.
80); � Wilczek w XVII w. (Niesiecki IX 331); � S tanislaw Rusiecki 1691
(Niesiecki I. 287. Nie kasztelan, ale kasztelanic; por6wnaj M. Lit. Ks. Zap.
147. f. 158, Ks. 153. f. 311, 452 i t. d.); � N. Wyhowski (opr6cz wyzej
wspomnianego Daniela W3'howskiego. Niesiecki I. 288); � J a n Szeaytt 1740
(Zychlinski. Zlota Ksiega IV. 364. Byl tylko kasztelanicem Smolenskim; porownaj
M. Lit. Ks. Spr. Sad. 224. f. 344 i Ks. 228 f. 318 odw.); � Stefan
Dominik Romer 1776 (Zychlinski V. 258).
4) Patrz wvzej str. 5.
5) Tamze.
6) M. Lit. Ks. Spr. Publicz. 36. Cz. I. f. 141.
T) Patrz wvzej str. 2, 5 i 29.
sl >1. Lit. Ks. Zap. 50. t'. 5.
9I Zyl jeszcze w Marcu 1585 (M. Lit. Ks. Zap. 7a. f. 3b).
KASZTELANOWIE. 115
.Mscislawskim 1586 r. �); postapil 30 Maja 1588 na kasztelanije
Smolenska -).
Wojna Szymon Matwiejewicz, marszalek i starosta Polongowski
i Gorzdowski, ciwun Owentski, mian. kaszt. Mscislawskim 29 Grudnia
1588 s); umarl 1599 *).
Wojna S okol Matwiejewicz, dzierzawca Ozski i Perelomski b), mian.
kaszt. Mscislawskim 17 Czerwca 1599 �po smierci Szymona Wojny * *);
postapil okolo 1603 r. na kasztelana Brzeskiego 7).
Meleszko J a n , marszalek Slonimski 8), mian. kaszt. Mscislawskim
okolo 1603 r. 9); postapil 11 Czerwca 1610 nakasztelana Brzeskiego 10).
Lukomski kniaz F ry d e ry k (Fedor), podkomorzy Orszanski n ), mian.
kaszt. Mscislawskim 10 Czerwca 1610 vpo Janie Meleszku* *-);
umarl 1613 1:1).
Hofowczyiiski (Rapalowski) kniaz Konstanty J a ro s taw ic z , starosta Krzyczewski,
mian. kaszt. Mscislawskim 11 Listopada 1613 �po Smierci
kniazia Frycleryka Lukomskiegou u ); umarl w jesieni 1620 r . 15).
Sanguszko-Kowelski kniaz Szymon Samuel, marszalek Orszanskiie),
miau. kaszt. Mscislawskim 16 Grudnia 1620 npo smierci kniazia
Konstantego Rapatowskiegou 17) ; postapil 7 Listopada 1621 na
kasztelana Witebskiego 1S).
�) Jest nim juz 1587 (Akty Wilensk. Archeogr. Komiss. VIII. 429).
*) M. Lit. Ks. Zap. 74. f. 363.
3) Tamze Ks. 73. f. 472 i Ks. 74. f. 501.
41 Z nominacyi nastepcy.
5) Hildebrand. Rukopisnoje Otdielenie Wilens. publ. bibl. 101.
6l M. Lit. Ks. Zap. 86. f. 82.
1 1 Patrz wvzej str. 99.
Marszalkiem Slonimskim mianowany 2 Lutego 1602 (M. Lit. Ks. Zap.
85. f. 170).
&#8811 Wystepuje 1609 (Volum. legum II. f. 1685).
10) M. Lit. Ks. Zap. 89. f. 203.
n) 1609. Volum. legum II. &#65505; 1686.
�-) M. Lit. Ks. Zap. 89. f. 201.
I3) Z nominacyi nastepcy.
4) M. Lit. Ks. Zap. 89. f. 393.
15) Zyl jeszcze w Sierpniu 1620 (M. Lit. Ks. Zap. 96. dok. 136). Porownaj
nominacyje nastepcy.
10) Marszalkiem Orszanskim mianowany 20 Maja 1620 (M. Lit. Ks. Zap.
93. f. 319).
lT) M. Lit. Ks. Zap 93. f. 362. d. 387.
ls) Tamze f. 562.
t
11 6 KASZTELA.NO W1E.
Drucki-Sokolinski knia z K rz y sz to f Michalowicz, starosta Jezierzyskil),
mian. kaszt. Mscislawskim 16222); postqpil 27 Maja 1625 na kasztelana
Polockiego s).
Potubinski kniaz K o n stan ty Aleksandrowic z, marszalek Slonimski,
mian. kaszt. Mscislawskim 27 Maja 1625 �po Krzysztofie Druckim
Sokolinskima *); zostal wojewoda Pamawskim 5 Lutego 16,i3 5).
� � � P io tr , chorazy nadworuy lit., mian. kaszt. Mscislawskim 14 Marca
1633 �po Konsiantym Potubiriskim� e); urzedu nie przyjal.
Oginski knia z Jan Bohdanowicz (Jan Feliks), starosta Ivormialowski 7);
mian. kaszt. Mscislawskim 27 Maja 1633 �po Konstantym PoluhinskimiL
8); umarl okolo 1639 r. a).
Abramowicz Mikolaj, czeSnik lit. 10), mian. kaszt. Mscislawskim
okolo 1639 r. Jednoczesnie general artyleryi lit.; postapil w Lipcu
1643 na wojewode MScisIawskiego 1J).
Kamienski Jan, podczaszy Mscislawski, mian. kaszt. Mscislawskim
w Lipcu 1643 �po Mikolaju Ahramowiczu* li); umarl na poczatku
1644 r. is).
S te tk iew ic z Bohdan, podkomorzy Mficislawski, mian. kaszt. Mscislawskim
20 Lutego 1644 vpo Smierci Jana Kamiehskiego� 14); postapil
2 Marca 1646 na kasztelanije Nowogrodzka ,5).
Kossakowski Jan E usta ch y , starosta Gulbinski, mian. kaszt. Msci-
�) 1621. VoL leg. Ill- 426.
2) Jest nim na poczatku 1624 r. (Kognowicki. Zvcia Sapiehow. Wilno
1790. Tom I. 112, 116).
3) M. Lit Ks. Zap. 100. f. 127.
4) Tamze f. 126. Taz sama nominacyja zapisana drugi raz i>od data
30 Pazdziernika 1627 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 241 (Ks. Zap. 120) f. 50).
■' M. Lit. Ks Zap. 106. f. 78.
Rl Tamze f. 376.
7) 1629. Zbi6r dawn. dypl. i akt. Wilno II. 113/118.
s) M. Lit. Ks. Zap. 106. f. 639.
9) Zyl jeszcze w Gmdniu 1637 (Archeogr. Sborn. dokum. Wilno II. 61�62).
10) Jeszcze 1638 (Karczewski. Replika w sprawie Radziwill6w str. 129).
u) Radziwitt. Pamietniki II. 109.
12) Tamze.
13) Wolski. �Troiaki prognostyk� 1644 r.; panegiryk na jego pogrzeb
(Juszynski. Dykcvonarz poetdw Polskich II. 339�340).
� ) M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 414.
1;> Tamze Ks. 118. f. 512.
KASZTELANOWIE. 117
slawskim prawdopodobnie w 1646 r . ; znajdowal si^ 1649 na sejmie
w Warszawie i podobno tegoz roku umarl2).
Ciechanowiecki K rzy sz to f, starosta Mscislawski, mian. kaszt. Mscislawskim
22 Marca 1653 �po smierci Kossakowskiegou 3) > postapil
1654 albo 1655 na wojewode Minskiego4).
Drucki Sokolinski k n ia z Jan Antoni, starosta Trabski5), mian. kaszt.
Mscislawskim okolo 1655 ; umarl 1662 6).
Bialozor S ta n is iaw , sedzia ziemski Wilkomierski, mian. kaszt. Mscislawskim
22 Kwietnia 1662 �po Smierci kniazia Sokolinskiego� 7);
umarl okolo 1666 r.
Ryszkowski Pawet, podczaszy Brzeskis), mian. kaszt. Mscislawskim
okolo 1667 r. 9); piastowal ten urzad dlugo i umarl dopiero 1702 10).
S zp ilow sk i M ic h a l, mian. kaszt. Mscislawskim 10 Maja 1702 �po
smierci Pawia Ryszkou>skiegoU11)-, urzedu nie objat.
Oginski knia z Marcyjan Karol, wojewodzic Polocki, mian. kaszt.
Mscislawskim 1 Pazdziernika 1703 �po smierci Ryszkowskiegoa ,s) ;
umarl w tymze ro k u 1S).
Kaminski Michat, mian. kaszt. Mscislawskim 12 Grudnia 1703
�po smierci Marcyjana Oginskiego* 14) ; umarl 1715 lS).
Brzo stow sk i Konstan ty Benedykt, pisarz w. ks. lit., mian. kaszt.
Mscislawskim 20 Marca 1715 �po smierci Micliata Kaminskiego� 16);
umarl 1722 J7).
P u zy n a kniaz K rz y sz to f Dominik, starosta Upitski, mian. kaszt.
*) Volum. legum IV. f. 289.
2) Kossakowski. Monografije I. 155.
3) M. Lit. Ks. Zap. 128. f. 35.
4) Zyl jeszcze w Czerweu 1654 (Volum legum. IV. f. 468). Por6wnaj
wyzej str. 27.
■' 1648. Volum. legum IV. f. 210.
e) Z nominacyi nastepcy.
") M. Lit. Ks. Zap. 132. f. 53.
6) 1061. Vol. legum IV. 701.
9) Jest nim juz w Sierpniu 1669 (Akt. Wilensk. Archeogr. Komiss. IV. 74).
10) Z nominacyi nastepcy i Niesiecki I. 282. Zyl jeszcze 1693 (M. Lit.
Ks. Zap. 147. f. 262).
n ) M. Lit. Ks. Zap. 150. f. 274.
12) Tamze Ks. 148. f. 1161.
13) Z nominacyi nastepcy.
u ) M. Lit. Ks. Zap. 154. f. 46.
13) Z nominacyi nastepcy.
>*) M. Lit. Ks. Zap. 165. f. 751.
17j Z nominacyi nastepcy.
1 1 8 KASZTELANOWIE.
Mscislawskim 12 Listopada 1722 vpo smierci Konstantego Brzostowskiegou
*); postapil 27 Kwietnia 1730 na wojewode MScisIawskiego2).
Lazowy Samuel, wojski Grodzienski, mian kaszt. Mscislawskim
17 Kwietnia 1730 Tpo Krzysztofie Puzyniea 3) ; umarl 17384).
Oginski knia z S ta n is taw , starosta Wierzbowski, mian. kaszt. Mscislawskim
30 Maja 1738 �po smierci Samuela Lcizowego� 5); postapil
10 Czerwca 1740 na kasztelana Witebskiego f>.
S z c z y tt Niemirowicz Joz ef, czesnik lit., mian. kaszt. Mscislawskim
10 Czerwca 1740 �po Oginskimu '; umarl 5 Maja 17448).
P u zy n a knia z Michat, ehorazy nadworny lit., mian. kaszt. Mscislawskim
11 Czerwca 1746 �po smierci Jozef a Szczytta� 9); umarl
1752 1U).
Zabietto J a n , ehorazy Kowienski, mian. kaszt. Mscislawskim
7 Czerwca 1752 �po smierci Michata Puzyny� n ) ; umarl w Kwietniu
1761 w).
T y szk iew ic z Jozef, ciwun Wileriski, mian. kaszt. Mscislawskim
8 Maja 1761 �po smierci Jana Zabielty� 1S); postapil 6 Listopada
1775 na wojewodztwo Smoleriskie 14).
T y szkiewicz S ta n is iaw , ciwun Ejragolski, mian. kaszt. Mscislawskim
6 Listopada 1775 vpo Jozefie Tyszkiewiczu� l5); postapil 7 Pazdziernika
1783 na kasztelana Zmudzkiego 16).
Billewicz T a d e u sz , ciwun Ejragolski, mian. kaszt. Mscislawskim
*) M. Lit. Ks. Zap. 161. f. 20 i 29.
2) Tamze Ks. 162. f. 516.
3) Tamze f. 567.
4) Z nominacyi nastepcy.
5) M. Lit. Ks. Zap. 171. f. 248.
6) Tamze Ks. 172. f. 22.
7) Tamze f. 24.
8) Zychlinski. Zlota Ksiega IV. 363.
*) M. Lit. Ks. Zap. 174. f. 87.
10) Z nominacyi nastepcy.
11) M. Lit. Ks. Zap. 176. f. 991.
12) Kurjer Polski 1761 Nr. 17, suppl.
13) M. Lit. Ks. Zap. 183. f. 428.
,4) Tamze Ks. Spraw Publ. 24. f. 1.
15) Tamze Ks. 24. f. 2.
'�) Tamze Ks. 30. f. 602.
KASZTELANOWIE. 119
11 Pazdziernika 1783 vpo Stanislawie Tyszkiewiczuu '; postapil
30 Wrzesnia 1786 na wojewode MScislawskiego2).
Chrapowicki Jozef, marszalek rady nieustajacej, mian. kaszt. Mscislawskim
14 Pazdziernika 1786 vpo Billewiczu*3); rezygnowal 1792 �);
umarl 5 Marca 18015).
Daszkiewicz Ignacy, mian. kaszt. Mscislawskim na sejmie 1792 r>.
Przezyl upadek Rzeczypospolitej.
Kasztelan owie 1ST � wogrodzcy.
Kasztelanija Nowogrodzka utworzona zostala w 1566 r . 7).
Wotowicz Hryhory H rynkowicz, starosta Slonimski, mian. kaszt.
Nowogrodzkim 1566 8); umarl okolo 1585 9).
Polubinski kniaz A lek san d e r Iwanowicz, dzierzawca Wilkijski, mian.
kaszt. Nowogrodzkim 1586 10); umarl 1607 n ).
' M. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 603.
2) Tamze Ks. 24. f. 473.
3) Tamze f. 477.
*) Encykl. Pow. V. 503.
5) Cmentarz Powazkowski III. 6.
6) Encykl. Pow. VI. 804/5. � Mylnie wystepuja jako kasztelanowie Mscislawscy:
Maciej Wo jn a 1568 (Niesiecki IX. 433); � kniaz Andrzej Massalski
1570 (Niesiecki I. 282. Zychlinski IV. 174 i V. 202); -� Mikolaj � � � 1587
(Niesiecki I. 282); � F ed o r Limont za krola Stefana (Niesiecki IV. 101); �
kniai Je rzy Massalski po bracie Andrzeju (Zychlinski IV. 174); � 2aba w XVIII
wieku (Niesiecki I. 283). � Z Oginskiego, kasztelana 1633�1639 i Bialozora,
kasztelana 1662�1666 roku, robia dwie osoby: �Feliks Jau Oginski, mian. 1633
po Konstantym Polubinskim, postapil w tymze roku na kaszt. Witebskiego; �
Jau Oginski, mian. 1633 po bracie Feliksie Janie, takze zostal 1634 kaszt. Witebskim
(Zychlinski V. 182). � �Stanislaw Bialozor, kasztelan 1653�1661�
(Zychlinski V. 5) i �Stanislaw Bialozor, kasztelan od 1661 po krewnym swym
takze Stanislawie� (Tamze 14).
7) Patrz wyzej str. 2.
8) Starosta Slonimskim jest jeszcze 1560 (Akt Wilensk. Archeogr. Komiss.
VII. 80). Jako kaszt. Nowogr. wystepuje w Grudniu 1566 (Dogiel. Codex dipl.
V. 277). 9j Zvl jeszcze w Styczniu 1583 (Archeogr. Shorn, dokum. Wilno IV. 250),
juz nie zyl w Kwietniu 1586 (Sprawa Wottowicz6w z d. 3 Maja 1586, wvpis
z ksiag grodzkich Wolkowj'skich).
,0) Jeszcze w Grudniu 1586 jest tylko star. Wilkijskim (Metr. Wolynska
Ks. 8. f. 102 odw.), a 1588 jest juz kaszt. Nowogr. (Manuskr. Wilens. Publ. Bibl.
Ks. 78. f. 82).
� ) Z nominacyi nastepey. Ostatnia wzmianka � nim 1601 w Grudniu
(Archeogr. Shorn, dokum. Wilno IV. 72�73).
120 KASZTELANOWIE.
Wotowicz S am u e l, starosta MolczadzkiJ), mian. kaszt. Nowogrodzkim
6 Marca 1608 �po smierci Jana (?) Potubinskiegoa -);
umarl 1626 3).
Kopec Wasil Wasilewicz, podkomorzy Brzeski, mian. kaszt. Nowogrodzkim
25 Listopada 1626 �po smierci Samuela Wolowicza* 4) ;
umarl w Lutym 1636 5).
Rudomina Ousia tski Jan, ehorazy Nowogrodzki, mian. kaszt. Nowogrodzkim
25 Lutego 1636 �po �����* u); umarl 9 Lutego 1646 7).
S te tk iew ic z Z awierski Bohdan Wilhelmowicz, kasztelan Mscislawski,
mian. kaszt. Nowogrodzkim 2 Marca 1646 �po smierci Jana Rndomini/
11 s); umarl 1651 �).
S te tk iew ic z Samuel, mian. kaszt. Nowogrodzkim 29 Stycznia 1652
rpo smierci Bohdana Stetlciewicza� l0); umarl 1660 n ).
Judycki Mikolaj Wladyslaw, gener. artyl. lit., mian. kaszt. Nowogrodzkim
20 Maja 1660 �po smierci Samuela Stetkiewicza� 12). JednoczeSnie
general artyleryi litewskiej; umarl 1670 1S).
Zenowicz S ta n is iaw , podkomorzy Wilkomierski, lesniczy Wilkijski14),
mian. kaszt. Nowogrodzkim 15) prawdopodobnie 1671; umarl 1672 l6).
�) 1003. Testament Halszki z Hlebowiczow Narbutowej (Widymus z ksiag
sriemskich Powiatu Sloniinskiego 1631 Pazdz. 4).
2) M. Lit. Ks. Zap. 86. dokum. 928.
*1 Z nominacyi nastepcy. W tym samym 1020 r. jeszcze znajdowal sie
na sejmie w Warszawie (.Vol. leg. III. f. 494).
4) M. Lit Ks. Zap. 99. dokum. 252.
5) RadziwiH. Pamietniki I. 297.
6) Tamze.
7) Starowolski. Monuinenta fol. 234.
8) M. Lit. Ks. Zap. 119. f. 512.
�) Z nominacyi nastepcy.
10) M. Lit, Ks. Zap. 127. f. 170.
u) Z nominacyi nastepcy.
12) M. Lit. Ks. Zap. 134. f. 35.
1S) Juz nie zvl we Wrzesniu 1070 (Vol. leg. V. fol. 48, wyd. nowe).
Pogrzeb jego odbyl sie 16 Marca 1671 (Colleg. Myszenis S. J. Vexillum Radvanum.
Vilnae 1671).
u) 1670. Niesiecki X. 173/4.
15) Zenowiczowa, kasztelanowa Nowogrodzka, wdowa, wystepuje 1677
(M. Lit. Ks. Zap. 138. f. 438).
ie) Niesiecki X. 174.
rCASZTELANO HIE . 121
Jesman K rz y s z to f , ehorazy Slonimski]), miau. kaszt. Nowogrodzkim
1672 -'; postapil 1677 na wojewode Smolenskiego3).
P rz e zd z ie ck i Mikolaj Wladyslaw, marszalek Oszmianski, mian. kaszt.
Nowogrodzkim w Grudniu 1677 �po Jesmaniea 4) ; umarl 11 Pazdziernika
1683 s).
Wojna-Jasiennicki Aleksander, star. Braslawski, mian. kaszt. Nowogrodzkim
15 Lipca 1684 6); umarl 1698 7).
Aleksandrowic z S te fa n , marszalek Grodzieriski, mian. kaszt. Nowogrodzkim
20 Kwietnia 1698 �po Smierci Wojny Jasiennickiego11 s);
umarl 1700 9).
Obuchowicz Teodor Hieronim, podkomorzy Nowogrodzki, mian.
kaszt. Nowogrodzkim 4 Listopada 1700 vpo Smierci Ste f ana Alekscmdrowicza�
,0); umarl 14 Kwietnia 1707 11).
Nowoeielski Antoni, straznik polny lit., mian. kaszt, Nowogrodzkim
7 Listopada 1709 �po Smierci Obuchowicza* 12); umarl 1726 1;!).
Oskierko A n to n i, pisarz w. lit., mian. kaszt. Nowogrodzkim
11 Pazdziernika 1726 �po Smierci Antonieno Notvosielskieqo� u ):
umarl 1734 15).
Niezabytowski Boguslaw, star. Propojski, mian. kaszt. Nowogrodzkim
16 Pazdziernika 1734 �po Smierci Antoniego Oskierki � 16);
umarl 21 Marca 1739 17).
Rdultowski Jan, kasztelan Witebski, mian. kaszt. Nowogrodzkim
�) Niesiecki IV. 490. 1663 r.
2) Jest nim juz w Styczniu 1673 (Volum. legum V. f. 107).
3) Jeszcze w Styczniu 1677 jest kaszt, Nowogr. (Vol. legum V. f. 471),
a juz w Grudniu 1677 wda Smolenskim (Kossakowski. Monografije II. 249�250).
4) List krola Jana III (Kossakowski. Monografije II. 250).
5) Niesiecki I. 384.
6) M. Lit, Ks. Zap. 143.
�) Z nominacyi nastepcy.
8) M. Lit. Ks. Zap. 149. f. 423.
9) Z nominacyi nastepcy.
10) M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 650.
n) Balinski. Pamietniki Obuchowiczow i Cedrowskiego. Wilno 1859, str. 64.
M) M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 119.
ls) Z nominacyi nastepcy.
14) M. Lit. Ks. Zap. 165. f. 408.
15) Z nominacyi nastepcy.
16) M. Lit. Ks. Zap. 168. f. 93.
� ) Nadgrobek jego w dziele: Otia Publica vox. domestica 1743. f. 85�86.
1 2 2 KASZTELAXOAVIE.
31 Marca 1739 ,,po smierci Bogustawa Niezabytowskiegou �); umarl
1744 2).
S z y s z k a D a n ie l, stolnik Lidzki, mian. kaszt. Nowogrodzkim
10 Listopada 1744 �po stnierci Jana Rduttowskiego11 3); umarl
1756 4).
Chreptowicz Jan, kasztelan Brzeski, mian. kaszt. Nowogrodzkim
22 Listopada 1756 ,,po smierci Daniela Szyszkiu 5); umarl 1765 6).
Niesiotowski Jozef, czeSnik lit., mian. kaszt. Nowogrodzkim 11 Pazdziernika
1765 Tpo smierci Jana Chreptowicza�7); postapil 17 Kwietnia
1773 na wojewode Nowogrodzkiego 8).
Jelenski R a fa l Jo z e f, sedzia ziemski Wilkomierski, mian. kaszt.
Nowogrodzkim 17 Kwietnia 1773 �po Jozefie Niesiolowskim11 9) ;
umarl 1780 10).
Je lenski Gedeon, star. Mozyrski, mian. kaszt. Nowogrodzkim
13 Marca 1780 vpo smierci Rafala Jelenskiego � n). Przezyl upadek
Rzeczypospolitej; umarl w Lutym 1798 12).
Kasztelanija Orszanska.
Utworzona w Styczniu a zniesiona w jesieni 1793 r. 13).
Chrapowicki Mikolaj, z marszalka powiatu Orszanskiego, podniesiony
do godnosci kasztelana Orszanskiego 12 Stycznia 1793 14);
przywilej krolewski na kasztelanije otrzymal 26 Listopada 1793 l5).
Przezyl upadek Rzeczypospolitej.
' M. Lit. Ks. Zap. 171. f. 880.
s) Z nominacyi nastepey.
�) M. Lit. Ks. Zap. 172. f. 1124 i Ks. Zap. 173. f. 518.
*) Z nominacyi nastepey.
5) M. Lit. Ks. Zap 179. f. G40.
cj Z nominacyi nastepey i Encykl. Pow. V. 503.
�) M. Lit. Ks. Zap. 188. f. 46. dokum. 92.
SJ Tamze Ks. 184. f. 900.
9) Tamze f. 902 i Ks. Spraw Sad. 215. f. S5G.
10) Z nominacyi nastepey.
�) M. Lit. Ks. Spraw Publ. 24. f. 230.
u) Kurjer Litewski 1798 Nr. 43. � Mylnie wystepuja jako kasztelanowie
Nowogrodzcy: kniaz Paw e l Sokolinski w XVI w. (Niesiecki I. 272); � Krzysztof
Zenowicz w XVI w. (Tamze I. 272 i X. 172); � Mikolaj Wojna J a -
aiennieki w XVII w. (Tamze IV. 455).
ls) Patrz wyiiej str. 5 i 6.
14) Tamze.
ls) M. Lit. Ks. Spraw. Publ. 36. Cz. I. f. 141.
KASZTELANOWIE. 123
Kasztelanija Oszmianska.
Utworzona w Styczniu a zniesiona w jesieni 1793 r. ]).
Oskierko Marcin, z marszalka powiatu Oszmiauskiego, podniesiony
do godnosci kasztelana Oszmianskiego 12 Stycznia 1793 -); przywilej
krdlewski na kasztelanije otrzymal 26 Listopada 1793 3). Przezyl
upadek Rzeczypospolitej.
Kasztelan owie Parnaw scy .
Kasztelanija Parnawska utworzona 1598, istniala do 1677 r . 4).
S ta b row sk i P io tr, starosta Trejdanski, mian. kaszt. Pamawskim
15 Marca 1600 &; zyl jeszcze 1607 r. 6).
F a ren sb a c h Woldemar (Wolmar), wojewodzic Wendeiiski, starosta
Tarwestenski1), prawdopodobnie byl kasztelanem Pamawskim
1609�1612s). Tiobyl godnosc kasztelana9).
Holzschuher, kasztelan Parnawski, umarl 1625 10). Imienia
jego nie zuamy; moze bye, ii Bertram Holzschuher, kasztelan
Derptski, nie umarl 1620, ale w tym roku zostal kasztelanem Parnawskim
n ).
1) Patrz wyzej str. � i 6.
s) Tamze.
3I M. Lit. Ks. Spraw Publ. 36. Cz. I. f. 141.
4j Patrz wyzej str. 5 i 15.
5) M. Lit. Ks. Zap. 87. dok. 36.
6) Lubienski. Pisma posmiertne. Petersburg 1855, str. 144 i 158. Niemcewicz.
Zywot Chodkiewicza I. 149 i Panowanie Zygmunta III., II. 95.
7) Niesiecki IV. 18�19.
8J Bardzo sprzeczne � jego urzedowaniu posiadamy wiadomosci: �Jakis
Farensbach byl 1609 kasztelanem Inflantskim" (Niesiecki I. 288, IV. 18 � 19).
Woldemar Fahrensbach, 1612 namiestnik i naczelny w6dz w calych Inflantach
(Mittheihmgen a. d. Gesch. Liv-, Ehst- und Kurlands VIII. 210). Woldemar
Fahrensbach, gubernator Parnawski 1612 (Bichter. Gesch. d. deutschen Ostseeprovinzen,
Tli. II., Bd. I., 211). Woldemar Farensbach, kasztelan Parnawski
1612 (Niemcewicz. Zvwot J. K. Chodkiewicza II. 4). 1612 Jerzy Farensbach
gubernator Wendeiiski (Z Metr. Koronnej Ks. 135 f. 817. Kossakowski. Monografije
I. 38).
91 W polskich zrodlach zwany raz Woldemarem, raz Jerzym. W 1617 r.
byl gubernatorem Kurlandvi z ramienia ksiecia Wilhelma i w tym roku Parnawe,
Dynamund i inne zainki poddal Szwedom (Piasecki. Kronika 268. Niemcewicz.
Panow. Zygmunta III., III. 79. Mittheihmgen a. d. Gesch. Liv-, Ehstund
Kurlands VIII. 210�211. Bichter. Th. II., Bd. I., 211 itd.).
10) Z nominacyi nastepey i Bartoszewicz. Swiecki I. 345.
n) Patrz wyzej str. 103.
124 KASZTELANOWIE.
Gosiewski Marcin, lowczy Smolenski, rotmistrz J. �. �., mian. kaszt.
Pamawskim 22 Lutego 1625 �po N. Holtsurze� '; urzQdu nie przyjat2).
Rajecki Gedeon, podkomorzy Derptsld, mian. kaszt. Pamawskim
1631 3); postapil 1634 na kasztelanije Minska4).
Donhoff E rn e s t Magnus, star. Derptski, mian. kaszt. Pamawskim
w Grudniu 1634 �po Rajeckim� 5); postapil 4 Listopada 1640 na
wojewode Parnawskiego �).
i Ossolinski Mikolaj, mian. kaszt. Pamawskim 10 Listopada 1640
�po Ernescie Donhoffie� '; prawdopodobnie 1646 postapil na kasztelana
Derptskiego 8).
Kossakowski T om a sz , mian. kaszt. Pamawskim prawdopodobnie
1646 r.; postapil 9 Grudnia 1650 na kasztelana Derptskiego9).
Makowiecki P io tr, starosta Dziewieniski, dzierzawca Werbelski,
mian. kaszt. Pamawskim 3 Lutego 1652 �po Kossakowskim, ktdry
p o stqpil na kasztelanije Derptskq* :0); umarl na tym urzedzie ").
Ostatni kasztelan Parnawski.
Kasztelanija Pinska.
Utworzona w Styczniu a zniesiona w Grudniu 1793 r. V2).
Lubecki-Drucki kniaz F ra n c isz ek , z marszalka powiatu Pinskiego,
J) Metr. Koronna Ks. 172. f. 137 (Kossakowski. Monografije II. 342).
�) Marcin Korwin Gosiewski, wojski Smolenski, rotmistrz J. �. �., wystepuje
w Kwietniu 1625 (M. Lit. Ks. Zap. 101. f. 228), 1626 (Ks. Zap. 99.
f. 591) itd.
�) Krzysztof Lode, pisarz Wenderiski, mian. podkomorzym Derptskim
w Czerwcu 1631 �po Gedeonie Rajeckim, ktory postapil na kasztelanije Parnawskau
(M. Lit. Ks. Zap. 104. f. 63).
*) Z nominacyi nastepey.
�) M. Lit. Ks. Zap. 111. f. 180.
�) Metr. Koronna Ks. 185. f 442 (Kossakowski. Monografije I. 102).
7) M. Lit. Ks. Zap. 105. f. 87.
R) Patrz wyzej str. 104.
9) M. Lit. Ks. Zap. 125. f. 115.
10) M. Lit. Ks. Spr. Sad. 289. f. 152. Takze Metryka Koronua Ks. 192.
f. 211 (Kossakowski. Monografije I. 180).
�) W 1694 r. wystepuje: �Stefan Makowiecki, kasztelanic Parnawski*
(M. Lit. Ks. Zap. 145. f 69).
*'-) Patrz wyzej str. 5 i 6.
� ASZTELA �� WIE. 125
podniesiony do godnosci kasztelana Piriskiego 12 Stycznia 1793
przywilej krolewski na kasztelanije otrzymal 26 Listopada 1793 -).
Przezvl upadek Kzeczypospolitej.
Kasztelanowie Podlascy.
Kasztelanija Podlaska utworzona 1566; we trzy lata potem
odeszla do Korony3).
T ry z n a Hryhory Jozefowicz, miau. kasztelauem Podlaskim 15664);
zostal kasztelanem Smolenskim 1569 r . 5).
iSajblizsi jego nastepcy juz po przylaczeniu Podlasia do Korony
: Adam Kosinski, marszalek hospodarski, mian. kaszt. Podlaskim
2 Maja 1 5 6 9 �); umarl w koncu 1 5 7 3 albo na poczatku 1 5 7 4 r.7).�
Maciej Sawicki, star. Mieluicki, pisarz lit., mian. kaszt. Podlaskim
w Marcu 1 5 7 4 s); umarl 1 5 8 1 s1). � Marcin z Obor Lesniowolski, miau.
kaszt. Podlaskim 1 5 8 1 l0); umarl 1593 n ). � Stanisiaw Krasinski. mian.
kaszt. Podlaskim 1 5 9 3 ; zostal 1 5 9 6 wojewoda Plockim ,a).
Kasztelanowie Poioccy.
Kasztelanija Polocka utworzona 1566 r., istniala do 1793 r . 1S).
1) 1�atrz wvzej str. 5 i 6.
2) M. Lit. Ks. Spraw Publ. 36. Cz. I. f. 141.
:!) Patrz wvzej str. 2 i 3.
4) Jest nim w Gruduiu 1566 (Dogiel. Codex dipl. V. 277); jeszcze w Lutym
1566 wystepuje bez tego tvtulu (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 50. f. 161 odw.).
5) Jest nim juz 1 Lipca 1569 (Danilowiez. Skarbiec Nr. 2382); jeszcze
w Czerweu 1568 byl kaszt. Podlaskim (Zbi6r dawn. dypl. i akt. Wilno I. 1131.
6) Dnewnik Liublinskaho sejma 1569. S. Pbg. 1869. str. 335. Jednak
juz w Marcu 1569 wystepuje jako kaszt. Podlaski (Volum. legum II. f. 751).
7) Zyl jeszcze we Wrzesniu 1573 (Dogiel. Codex dipl. I. 457. Orzelsld.
Dzieje I. 175).
8) Jest nim podczas bezkrolewia w Listopadzie 1575 r. (Orzelski. Dzieje
II. 235), a wiec musial bvc mianowanvm przez krola Henryka. Nastepnie
wsj)omniany 1576 (Zbi6r dawu. dypl. i akt. Wilno I. 124), 1578 (Akt. Wilens.
Arcb. Komiss. I. 157�162).
9) Metryka Koronna Ks. 114 i 123. f. 953 (Bartoszewicz. Biblioteka Warszawska
1865. IV. 183).
10) Jest nim 1582 (Dogiel. Codex dipl. Y. 314).
�1) Hajdenstein. Dzieje Polski II. 317.
,2) Kossakowski. Monografije II. 349; przypis 2. � Mylnie wystepuje
jako kasztelan Podlaski w XVI w. Ko n stan ty Tyszkiewicz (Niesiecki I. 277)-
13) Patrz wvzej str. 2 i 5.
126 KASZTELANOWIE.
Zenowicz Jurij Mikotajewicz, star. Czeczerski i Propojski, mian.
kaszt. Polockim 22 Sierpnia 1566 �); postapil 1579 na kasztelanije
Smolensk a
Wolminski Jan, marszalek, podkomorzy Upitski, mian. kaszt. Polockim
14 Pazdziernika 1579 3); postapil 6 Lutego 1588 na wojewode
Smolenskiego 4).
S z em e t Wacfaw, podkomorzy Zmudzki, mian. kaszt. Polockim
6 Lutego 1588 �po Janie Wolminskimu 3); postqpil 1597 na kasztelana
Smolenskiego6).
Korsak Jozef, kasztelan Minski, mian. kaszt. Polockim 25 Pazdziernika
1597 �po Waclawie Szemet, ktory zostal kasztelanem Smolenskim�
7). Zyl jeszcze 1611 8); umarl okolo 1618.
Zenowicz Mikolaj Bogustaw, starosta Minski, Czeczerski i Propojs
k i9), mian. kaszt. Polockim 1618l0). W bitwie pod Chocimem
7 Wrzesnia 1621 ciezko ranny umarl w kilka dni potem w obozie u ).
Korsak Holubicki Jan, kasztelan Derptski, mian. kaszt. Polockim
2 Pazdziernika 1621 �po smierci Mikolaja Bogustawa Zenomczau 1 3) ;
mnarl 1625 1S). Przed sama smiercia mial podobno otrzymac nominacyje
na wojewddztwo Smoleriskie u ).
Sokoliriski-Drucki kniaz K rz y sz to f Michalowicz, kaszt. Mscislawski,
mian. kaszt. Polockim 27 Maja 1625 �po smierci Jana Korsaka� 15);
umarl 1640 lU).
�) M. Lit. Ks. Zap. 48. f. 25.
2) Jeszcze w Sierpniu 1579 jest kaszt. Polockim ^Dogiel. Codex dipl. V. 303).
3) M. Lit. Ks. Zap. 64. f. 248.
4) Tamze Ks. 65. f, 408, Ks. 73. d. 266 i Ks. 74. d. 270.
;> Tamze Ks. 73. d. 267 i Ks. 74. d. 272.
fi) Z nominacyi nastepey.
' M. Lit. Ks. Zap. 83. d. 262.
s) Krupowicz. Zbi6r dawn. dypl. i akt. str. 55.
�) Jeszcze w Pazdzierniku 1616 (dokum. druk. Zbi6r dawn. dypl. i akt.
Minsk, f. 100 i 101).
10) W Grudniu 1617 jest tylko star. Minskim (Naruszewicz. Zywot J. K.
Chodkiewicza II. 79), a w Czerwcu 1618 juz kaszt. Polockim (Tamze 96). Jako
kaszt. Polocki wystepuje nastepnie 1620 (M. Lit. Ks. Zap. 96. f. 234. d. 118).
n) Sobieski. Pamietnik wojny Chocimskiej 37; Naruszewicz. Zywot J. K.
Chodkiewicza II. 228.
1�) M. Lit. Ks. Zap. 93. d. 564. f. 535.
ls) Z nominacyi nastepey.
�) Kojalowicz w rekopisnvm herbarzu.
15) �M. Lit. Ks. Zap. 100. f. 127.
16( Z nominacyi nastepey. Zyl jeszcze 1639 (Dogiel. Codex dipl. V. 409).
KASZTELANOWIE.
Wilczek Jan Anzelm, star. Oszmianski, mian. kaszt. Polockim
26 Marca 1640 �po smierci K rzy sztof a Druckiego-Sokolinskiegou x);
postapil 1644 na kasztelana Trockiego 2).
Rudomina Du sia tski K rz y sz to f, marszalek Braslawski 3), mian.
kaszt. Polockim 16444); postapil 1654 na wojewode Minskiego*).
Widac z powodu fafezywej wiesci � smierci Budominv, kaszt. Polockim
mian. 27 Sierpnia 1640 J 6 z e f Klonowski , kasztelan Witebski �po Smierci
Rudominyue). Nominacyja ta musiala bvc cofnieta in favorem viventis possesoris.
S o snowski Jan, stolnik "Wiledski, miau. kaszt. Polockim 29 Lipca
1654 �po Krzysztofie Budominie Dusiatskim, ktory zostal wojewoda
Minskim*1)-, umarl 1660 s).
Korsak Jan, podkomorzy Polocki, mian. kaszt. Polockim 3 Czerwca
1660 �po smierci Jana Sosnowskiego� 9); umarl 1697 l0).
� � � Michal Kazmierz, star. Wasilkowski, mian. kaszt. Polockim
1 Pazdziernika 1697 �po smierci Jana Korsaka� n ); rezygnowal
w koncu 1716 r. I2), ale cofnal rezygnacyje i umarl jako kasztelan
Polocki w 1724 r. I&#8811.
� � � K rz y s z to f Konstanty, pisarz w. ks. lit., mian. kaszt. Polockim
9 Stycznia 1717 �po dobrowolnej rezygnacyi Michala Kazmierza
����, kasztelana Polockiego� 14), i drugi ��� 24 Pazdziernika 1724
�po smierci Michala Pacau lb); umarl 1725 l6).
!) M. Lit. Ks. Zap. U3. f. 4S8.
2) Patrz wvzej str. 66.
3) Niesiecki VIII. 185.
4) Jest nim 1646 (Volum. legum IV. f. 91).
5) M. Lit. Ks. Zap. 124. f. 104/114.
6) Z nominacyi nastepcy; 1653 jest jeszcze kaszt. Polockim (Volum. legum
IV. f. 402).
7) Tamze Ks. 129. f. 477.
s) Z nominacyi nastepcy.
9) M. Lit. Ks. Zap. 134. f. 9.
10) Z nominacyi nastepcy. Wspomniany 1674 r. (Vol. leg. V. f. 303).
�) M. Lit. Ks. Zap. 149. f. 839.
12) Z nominacyi nastepcy.
13| Z nominacyi nastepcy.
UJ M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 909.
n ) Tamze Ks. 160. f. 2074.
16) 1725 Wrzesnia 11 starostwo Dudzkie �po Smierci Krzysztofa ����,
kaszt. Poiockiegou konferowano Bujnickiemu (M. Lit. Ks. Zap. 162. f. 100).
128 KASZTELANOWIE.
Szemet Mikolaj, podkomorzy Orszariski, starosta Wielatycki,
miau. kaszt. Polockim 12 Pazdziernika 1726 �po smierci K rzy szto f a
Pacau �); umarl 2 Stycznia 1736 -).
Zaba Waleryjan Antoni, kaszt. Brzeski, mian. kaszt. Polockim
16 Marca 1736 �po Smierci Mikolaja SzemetaU:i); umarl 16 Lutego
1753 i).
P la te r (v. d. Broel) Konstan ty Ludwik, pisarz w. ks. lit., mian.
kaszt. Polockim 1754 b); postapil 18 Maja 1758 na wojewode Mscislawskiego
R).
Brzo stow sk i A d am , star. Dowgowski, miau. kaszt. Polockim
23 Czerwca 1758 �po Konstantym Platerze1) -, rezyguowal dobrowolnie
1776 s); umarl 1790 9).
Z aba T a d e u sz , podkomorzy Wileriski, mian. kaszt. Polockim
23 Listopada 1776 �po rezygnacyi Adnma �rzostowskiego� 1U); postapil
17 Listopada 1784 na wojewode Polockiego n ).
Sielicki Jo z e f, regent kancel. w. ks. lit., mian. kaszt. Polockim
11 (xrudnia 1784 vpo Tadeuszu Zabie* 13); umarl 12 Kwietnia 1791
w Czerniewiezach 1S).
B rzo stow sk i R o b e rt, czesnik w. ks. lit., mian. kaszt. Polockim
14 Maja 1791 �po smierci Jozefa Sielickiego* u ). Przezyl upadek
Rzeczypospolitej l5).
�) M. Lit. Ks. Zap. 102 f. 119.
2) Gazeta Polska 1736. Nr. 79.
3) M. Lit. Ks. Zap. 169. f. 313.
4) Kurjer Polski 1753. Nr. 860.
5) Europ. geneal. Handbuch 1758. f. 93.
6) M. Lit. Ks. Zap. 183. f. 43.
'�) Tamze Ks. 181. f. 431.
8) Z nominacyi nastepey.
9) Kossakowski. Monografije I. 22.
1U) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 21. f. 148. dok. 117.
11) Tamze Ks. 30. f. 926.
,12) Tamze f. 941.
13l Gazeta Warszawska 1791. Nr. 39, addvtament.
u ) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 34. f. 861.
15) Mylnie wystepuja jako kasztelanowie Poloccv: Ju rij Szymkowicz
Hylzen. Inflanty 183, zamiast Z e n o w i c z ) Je rzy �� � 1596 �po Jerzvm Korsaku�!
(Niesiecki I. 269. Zychlinski V. &#65505;03).; � Krzysztof ��� 1635�1646 ,,po
Sokobiiskim� (Niesiecki I. 270. Zychlinski �. 203. Powod do tej omylki dal
Radziwill, Pamietniki I. 247, kt6rv pod r. 1635 kasztelana Polockiego nazywa
�Krzysztofem Pacem� zamiast �Krzysztofem Sokolinskim�).
KASZTELANOWIE. 129
Kasztelanija Rygska.
Kasztelanija Rygska utworzona zostala w Grudniu 1566 r. 1).
Ryga nalezala nastepnie do prezydentury, a potem wojewodztwa Wendenskiego,
az w 1621 r. ostatecznie zajeta zostala przez Szwedow.
Mek (von Meek) Jakob, dziekan Rvgski2), jako �kasztelan Rygski�
wystepuje 1569�1576 3).
Kasztelanija Rzeczycka.
Kasztelanija Rzeczycka ustanowiona w Styczniu 1793, zniesiona
zostala w Grudniu tegoz roku4). Kasztelana Rzeczyckiego nigdy
jednak nie bylo, gdyz dekret podnoszacy niarszalkow powiatowych
do goduosci kasztelanow, nie zastal przy zyciu marszalka Rzeczyckiego
5).
Kasztelanija Sionimska.
Kasztelanija Sionimska utworzona w Styczniu 1793, zniesiona
zostala w Grudniu tegoz roku e).
J) Patrz wvzej str. 3 i 15.
2) Jakob von Meek pochodzil ze starej diuiskiej szlachty; juz w 1559 r.
byl proboszczem (Domdeehantj Rvgskim i kanclerzem arevbiskupim. Nastepnie
jako dziekan (Domherr) Rygski poslowal 1566 od stanow Inflantskich na sejm
Grodzieiiski. Po sekularyzaeyi, otrzymal 1567 r. od krola Zygmunta Augusta
indygenat polski, herb (15 Lutego 15671 i przywilej na zarnek Siuizel w Inflantacli.
Pozostawil potomstwo osiedlone w Inftantacli :� podobno i na Litwie
(Hupei. Nordische Miscellaneen, Stuck 15, str. 427�429 i Stiick 20, str. 223,
i Neue Nordische Miscellaneen, Stiick 13, str. 495. � Takze Richter. Gescbichte
der deutschen Ostseeprovinzen, Theil II, Bd. I, str. 51).
> Jacobus Meek �castellanusrcgi us Regensis�, albo �Rigensis districtus
castellanus�, albo po prostu �cas tell anus Rigensis-% wystepuje 1569 l Dogiel. Codex
dipl. V. 284 i 288. Mittheilimgen aus dem Gebiete d. Gescbichte Liv-, EhstundKurlands,
11.403. Gadebusch. Li vlandisclie Jahrbueher, ez. II., �. I., str. 103.
Richter. Th. II, Bd. I., 53), 1570 (Dogiel. Y. 293. Gadebusch. Cz. II, �. I,
str. 125. Richter 55), 1574 (Hagemeister. Materialien zu eincr Gescbichte der
Landgiiter Iivlands. Th. I. Riga 1836, str. 62 i 64), 1576 (Mittheilimgen II.
429, porownaj tamze str. 413).
*) Patrz wyzej str. 5 i 6.
-&#9632 Kazmierz Chlewinski, marszalek Rzeczycki, zmarl 19 Listopada 1792
(Korespondent krajowy i zagraniczny 1793. Nr. 22). Mylnie wiec Kosinski
(Przewodnik herald. IV. 637) robi go kasztelanem Rzeczyckim.
6) Patrz wvzej str. 5 i 6.
9
130 KASZTELANOWIE.
Makowiecki Jan Kazmierz, z marszalka powiatu Slonimskiego, podniesiony
12 Stycznia 1793 do godnosci kasztelana Sionimskiego1);
wykonal przysiege senatorska w Grodnie 24 Stycznia 1793 2). Przywilej
krolewski na kasztelanije otrzymal dopiero 26 Listopada 17933).
Przezyl upadek .Rzeczypospolitej.
Kasztelan owie Smoleriscy.
Kasztelanija Smolenska utworzona w 1569 r., istniala do
1793 r . 4). /
T ry z n a Hryhory Joz efowic z, kasztelan Podlaski, mian. kasztelanem
Smolenskim w pierwszej polowie 1569 r. 5); umarl okolo 1571.
� � � Dominik MikoJajewicz, podkomorzy Brzeski �), mian. kaszt.
Smolenskim okolo 1571 r. 7); umarl 1579 r. 8).
Zenowicz Ju rij Mikotajewicz, kaszt. Polocki, mian. kaszt. Smolenskim
15799); umarl 1583 r . 10).
� � � Mikolaj Mikotajewicz, biskup Kijowski u), mian. kaszt. Smolenskim
1583 J2); umarl na poczatku 1585 r . 13).
Sapieha Bohdan Pawlowicz, kaszt. Brzeski, mian. kaszt. Sinolen-
�) Patrz wyzej str. 5 i 6.
*) Gazeta Warszawska 1793, Nr. 10 i Korespondent krajowy i zagraniczny
1793, Nr. 26.
s) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 36, cz. I. f. 141.
*) Patrz wyzej str. 3 i 5.
s) Juz jako kasztelan Smolenski podpisal 1 Lipca 1569 akt unii (Danilowicz
Nr. 2382. W tymze samym roku wystepuje w dokum. druk. Archeogr.
Sborn. dokum. Wilno. VI. 42).
G) 1569. (Daniiowicz 2382).
�) Jest nim w Maju 1573 (dokum. druk. Akt. Wilens. Arch. Komiss.
VI. 201).
8) Zyl jeszcze w Pazdzierniku 1576 (Karczewski. Replika w sprawie RadziwiH6w
f. 21).
*) 1579 Pazdz. 14 kasztelanem Polockim mian. Wolminski (M. Lit. Ks.
Zap. 64. f. 248).
10) 15&#65505;2 Listopada 27 spisal testament, jawiony do ksiag juz po jego
smierci 29 Pazdziernika 1583 (M. Lit. Ks. Zap. 68. f. 283 i ten sam dokum.
Ks. Spr. Sad. 61. f. 3).
J1) Dok. druk. Akt. Zap. Ross. III. Nr. 68.
12) Jest nim 1 Maja 1584 (M. Lit. Ks. Zap. 70. f. 126). '
**) Z nominacyi nastepey. Zyl jeszcze w Listopadzie 1584 (M. Lit. Ks.
Zap. 73. f. 42 i Ks. 74. f. 46). . . - �
KASZTELANOWIE. 131
skim 20 Kwietnia 1585 �po Smierci Mikolaju ����* *); postapil
21 Maja 1588 na wojewode Minskiego *).
N aruszewicz S ta n isiaw Pawlowicz, kaszt. Mscislawski, mian. kaszt.
Smolenskim 30 Maja 1588 �po Bohdanie Sapieze113); umarl na poezatku
1589 r. *).
T yszkiewicz Ostafiej. starosta Ainski i Zdzitowski5), mian. kaszt.
Smolenskim 1589 *�); umarl na poczatku 1590 r. 7).
Agryppa Waclaw, kasztelan Minski, mian. kaszt. Smolenskim
25 Marca 1590 �po Smierci Ostafieja Tyszkiewiczau 8); umarl 1597").
Szemet Waclaw, kaszt. Polocki, mian. kaszt. Smolenskim 1597 10);
umarl 1600 u).
Zenowicz Jan Jurjewicz, kaszt. Witebski, mian. kaszt. Smolenskim
18 Marca 1600 �po Smierci- Waclawa Szemeta� l2j; musial umrzec
1614 r.
Meleszko Jan, kaszt. Brzeski, mian. kaszt. Smolenskim na poczatku
1615 r. 13); umarl 1623 ,4).
Solomerecki k n ia z Lew Mikolaj, podkomorzy Pinski, mian. kaszt.
Smolenskim 3 Lutego 1623 �po Smierci Jana Meleszka� 1S); umarl
1627 16).
S traw in sk i B a lta z a r, kaszt. Brzeski, mian. kaszt. Smolenskim
�J M. Lit. Ks. Zap. 73. d. 42 i Ks. 74. d. 46.
2) Tamze f. 344 i 353.
3) Tamze Ks. 74. f. 363.
l) 1589 Kwietnia 29 Jan ��� mian. ciwunem Wilenskim �po smierci
Stanislawa Naruszewicza, kasztelana Smolenskiego, ciwuna Wilenskiego0
(M. Lit. Ks. Zap. 76. d. 7).
5) M. Lit. Ks. Zap. 76. dok. 170.
6) Jest nim w Kwietniu 1590 (Tamze).
7) Z nominacyi nastepcy.
8) M. Lit. Ks. Zap. 77. d. 101.
:l) Zyl jeszcze na poczatku tego roku (Archeogr. Sborn. dokum. Wilno.
X. 174).
l0) Kasztelanem Polockim po nim mian. 25 Pazdz. 1597 Korsak (M Lit.
Ks. Zap. 83. d. 262).
u) Z nominacyi nastepcy.
,2) M. Lit. Ks. Zap. 84. d. 391.
13) Kasztelanem Brzeskim po nim mian. 30 Kwietnia 1615 Kopec (M Lit.
Ks. Zap. 92. f. 274. d. 36).
14) Z nominacyi nastepcy. Zyl jeszcze 1621 (M. Lit. Ks. Zap. 93. f. 493).
1�) M. Lit. Ks. Spr. Sqd. 87. &#65505; 150.
,e) Z nominacyi nastepcy.
9*
132 KASZTELANOWIE.
3 Marca 1627 vpo smierci...* (okienko)1); postapil 1631 ua wojewode
Minskiego2).
Masalski knia z Aleksander, kaszt. Derptski, mian. kaszt. Smolenskim
25 b u t ego 1631 ,.po Baltazarze Strawinskim, ktory zostal
wojewoda Minskim113); postapil w Listopadzie 1638 na wojewodztwo
Minskie *).
Obrynski K rz y sz to f Dominik, referendarz litewski, mian. kaszt.
Smolenskim w Listopadzie 1638 �po Masai skim � "); musial predko
umrzec.
Cbrebtowicz Jurij Adamowicz, leSniczv Merecki i Orszauskic), miau.
kaszt. Smolenskim 1639'; postapil 29 Grudnia 1643 na kasztelanije
Zmudzka s).
Rudomina-Dusiatski P io tr, kaszt. Derptski, star. Us\j'iatski, mian.
kaszt. Smolenskim 30 Grudnia 1643 �po Chrebtomczu"9); umarl
okolo 1648 1(l).
Kierdej E u sta ch y , chorazy Grodzienskin ), mian. kaszt. Smolenskim
1649 r . 12); postapil 1653 na kasztelanije Zmudzka13).
Wolowicz Wladystaw, pisarz polny lit., mian. kaszt. Smolenskim
21 Kwietnia 1653 �po Eustachym Kitrdeju, ktory zostal kasztelanem
Zmudzkim� postapil 23 Marca 1656 na wojewode Witebskiego 15).
Jew la sz ew sk i Kazmierz Ludwik, mian. kaszt. Smolenskim 1656 1IJ) ;
postapil 13 Maja 1659 na wojewodztwo Brzeskie 17).
�) M. Lit. Ks. Zap. 102. f. 3 scdo.
s) Z nominacyi nastepey.
�) M. Lit, Ks. Zap. 99. f. 664.
*) Radziwill I. 389.
5) Tamze.
e) Niesiecki VI. 137. .
'' Jest nim w Sierpniu 1639 (dokiun. druk. Akt. Wilens. Archeogr.
Komiss. I. 84).
s) M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 322.
8) Tamze f. 323.
10) Zyl jeszcze w Grudniu 1646 (Volum. legum IV. f. 91).
n) Niesiecki V. 79�80.
ls) Jest nim na sejmie w Listopadzie 1649 (Volum. legum IV. f. 323).
n ) Z nominacyi nastepey.
� ) JL Lit. Ks. Zap. 127. f. 488.
15) Tamze Ks. 130. f. 14.
J6) Jest nim � Marcu 1658 (Zaluski. Epistol. histor. famil. II. 660).
17) M. Lit, Ks. Zap. 130. f. 406.

MINISTROWIE. 183
Sanguszko ksiaie Janusz Aleksander, ordynat Ostrogski, miecznik,
mian. marszalkiem nadwornym 26 Sierpnia 1750 �po Ignacym Oginskim11
J). Rezygnowal na rzecz brata J6zefa 21 Czerwca 17602);
umarl 13 Wrzesnia 1775 3).
Sanguszko ksiaie Jozef Paulin, star. Krzemieniecki, mian. marszalkiem
nadwornym 21 Czerwca 1760 �po rezygnacyi Janusza Sanguszki*
*); postapil na marszalka wielkiego 7 Marca 17683).
Gurowski Wladyslaw, pisarz koronnv, mian. marszalkiem nadworuym
7 Marca 1768 �po Jozefie Sanguszceu uj; postapil na marszalka
wielkiego 23 Maja 1781 7).
Mniszech Michal Jerzy, sekretarz wielki lit., mian. marszalkiem
nadwornym 23 Maja 1781 �po Gurowskim� s); zostal marszalkiem
wielkim koronnym 23 Sierpnia 1783 9).
Potocki Ignacy, pisarz, mian. marszalkiem nadwornym 20 Listopada
1783 �po Micliale Mniszchv, ktory zostal marszalkiem wielkim
koronnym1110); postapil na marszalka wielkiego 16 Kwietnia 179111).
Soltan Stanisiaw, podkomorzy, mian. marszalkiem nadwornym
19 Maja 1791 �po Potockim11 12). Rezygnowal 179313); zyl jeszcze
w 1814 r . 14).
Gielgud Michal, pisarz polny, ogloszony marszalkiem nadwornym
15 Czerwca 1793 15), otrzymal nominacyje 20 Lipca 1793 l6). Przezyl
upadek Rzeczypospolitej; zyl jeszcze w 1813 r . l7).
4j M. Lit. Ks. Zap. 176. f. 600.
2) Tamze Ks. 182. f. 112.
3) Gazeta Warszawska 1775. Nr. 80.
4) M. l i t . Ks. Zap. 181. f. 753.
5) Patrz wyzej str. 171.
.&#8810 M. Lit. Ks. Zap. 188. f. 88.
7) Patrz wyzej str. 172.
8) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 132.
9) Metr. Koronna Sig. 35. f. 130 (Bleszynskil.
10) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 616.
u) Patrz wyzej str. 172.
12) M. Lit, Ks. Spr. Publ. 34. f. 866.
n) Korespondent Krajowy i Zagraniezny 1793. Nr. 50.
14J Gazeta Korespondenta 1814. Nr. 49, dodatek.
,5) Gazeta Warszawska 1793. Nr. 50.
16) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 36. f. 14.
17) Gazeta Korespondenta 1813. Nr. 90, dodatek. � Mylnie z tytulem marszalk6w
nadwomych wystepuja: Andrzej Gasztold (StryjkowTski �. 212); � Stanisiaw
Janowicz Gasztold 1494 (Niesiecki I. 363�64);� Stanisiaw Zabrzeziiski 1501
1 8 4 MTNXSTEO WIE.
Podskarbiowie wielcy.
Podskarbi wielki *), przed unija �ziemskim4' zwany, powiuien
byl �skarbca piluowac, dochody publiczne pobierac, koszta wykladae;
a .tak te jak owe w rachunki wciagac, tudziez czuwac nad
biciem monety� -). Od 1520 r. podskarbiowie wielcy byli stale jednoczeSnie
i pisarzami..
Aleksander Jurjewicz, podskarbi ziemski 1454 s). Ten sam czy
innv �Aleksander skarbnv* w 1443 r . 4).
Stretowicz Iwan Aleksandrowicz, podskarbi kr61a 14865).
Andrzej Aleksandrowicz, podskarbi krdla 1486 6). Jako podskarbi
ziemski wystepuje 1492 7)�1495 s); umarl okolo 1497 ''.
Chrebtowicz Fedko Bohdanowicz, wprzod podskarbi dwomy, jako
podskarbi ziemski wystepuje 150110)�1508 u ). Jednoczesnie kolejuo
namiestnik Bielicki l2), Berestejski 1S) i Ostryiiski >*). Za udzial
w spisku Glinskiego uwicziony w Lutym 1509 l5) i pozbawiony
urz�d6w; odzyskal wolnoSc 10 Maja 1511 16). Zyl jeszcze 1522 r.17).
(Niesiecki X. 13); � Wojciech Marcinowicz Gasztold (Tamze IV. 80); � J a n
Mikolajewicz Hadziwi}} 1501�1519 (Icones Radivil. Tab. 57); � Krzysztof Ilinicz
(Niesiecki IV. 401. Zamiast Jerzy Ilinicz); � Ko n stanty Ostrogski (Tamze I.
364); � Wojciech Ju n d z it 1542 (Tamze); � Stanislaw Radziwill 1586�1599
(Tamze 363�64); � Mikolaj Sapieha 1635 (Tamze VIII. 272) itd. Marszatkow
nadwomych plataja takze z marszalkami kr61ewskimi.
*) Thesaurarius � Schatzmeister � tresorier.
2) Volumina legum I. f. 297.
3) M. Lit. Ks. Spr. Sad. 4. f. 197. Kronika Bychowca 60.
4) M. Lit. Ks. Zap. 3. f. 51.
5) 1486 Sierpnia 10. Akt. Juin. i Zap. Ross. I. Nr. 229. Ob. takze M.
Lit. Ks. Spr. Sad. 2. f. 188 i 268.
6) 1486 Sierpnia 6. Arch. Sbom. dokum. Wilno VI. f. 2.
7) Archiwum RadziwilI6w. KarczewskL Replika w sprawie Radziwill6w str. 3.
8) M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 329. Opr6cz tego wsp. Tamze f. 328 i Zbi6r
dawn. dypl. i akt. Wilno II. 140.
9) Juz nie zyl w Czerwcu 1498 (M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 222 i 223). Ob.
takze Arch. Sbom. dokum. V. f. 1.
10) M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 365.
n) Tamze Ks. 8. f. 97 odw. i Akt. Juzn. i Zap. Ross. II. Nr. 91.
12) 1502. M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 408.
13) 1507. Tamze Ks. 8. f. 201 odw.
14) Tamze f. 97 odw.
,5) Acta Tomiciana I, str. 31, 135 i 136. Wspomniany wprawdzie jeszcze
w dokumencie z d. 13 Pazdz. 1509, data ta jednak mylnie oznaczona (z Metr.
Lit. Ks. Spr. Sad. 87. f. 129 druk. Akt, Juzn. i Zap. Ross. I. Nr. 53).
16) Acta Tomiciana I. 135 i 136.
17) M. Lit. Ks. Zap. 11. f. 107.
MINISTEOAVIE. 185
Bohowitynowicz Bohusz, pisarz hospodarski, namiestnik Zyimorski,
jako podskarbi ziemski wystepuje przez Pazdziernik i Listopad
1509 �); powrdcil do pisarstwa 2).
Ezofowicz Abraham, starosta miasta Smolenskiego i wdjt Minski3),
mian. podskarbim ziemskim na poczatku 1510 r . 4). Jednoczesnie
starosta Kowienski5). SpisywaJ testament 28 Wrzesnia 1519 6) i zaraz
potem mnarl w koncu 1519 r.
Bohowitynowicz Bohusz, marszalek i pisarz, dzierzawca Kamieniec
k i7), pozostajqc pisarzem8), mian. powtornie podskarbim w Maju
15209). Spisywal testament 12 Listopada 1529 10); umarl 1530 n).
Hornostaj Iwan, marszalek i pisarz hospodarski, dzierzawca Dorsuniszski
12j, pozostajac pisarzem, mian. podskarbim ziemskim 153013).
JednoczeSnie marszalek dworny 1542, wojewoda Nowogrodzki 1551
i pisarz14); umarl w Maju 1558 l5).
Vacat 1558�1561.
Wolowicz Ostafi Bohdanowicz, marszalek i pisarz, starosta Miednicki
i Mohilowski16), pozostajac pisarzem l7), mian. podskarbim ziemskim
i jednoczesnie marszalkiem dwornym w Czerwcu lub Lipcu
1561 18); zostal podkanclerzym 11 Marca 1566 l9).
&#9632 M. Lit. Ks. Zap. 8. f. I ll, 307, 312 odw., 316, 317 odw.
*) W Maju 1510 jest znowu tylko pisarzem (M. Lit. Ks. Zap. 8. f. 344 odw.).
�) Jeszcze w Czerwcu 1509 (M. Lit. Ks. Zap. 8. f. 110).
*) Jest nim w Lipcu 1510 (Tamze f. 112; takze f. 113 odw. i Ks. Zap.
1 i 2. f. 96).
5) 1515. M. Lit. Ks. Zap. 25. f. 194. dok. 160.
6) Tamze Ks. 15. f. 109.
�) Jeszcze 10 Maja 1520 (M. Lit. Ks. Zap. 10. f. 42).
8) 1529. M. Lit. Ks. Zap. 29. f. 90�92 i Ks. Spr. Sad. 4. f. 281.
9) Jest* nim 24 Maja 1520 (M. Lit. Ks. Zap. 25. dok. 228).
,0) M. Lit. Ks. Zap. 29. f. 90�92.
�) Zdaje sie, ze zyl jeszcze w Marcu 1530 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 4. f. 311).
12) Jeszcze w Marcu 1530 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 4. f. 311 i 326).
13) Jest nim 1531 (M. Lit. Ks. Zap. 15. f. 98�99).
u) Jeszcze w Kwietniu 1558 wystepuje jako �wda Nowogr., marsz. dwor.,
podsk. ziems. i pisarz� (M. Lit. Ks. Zap. 41. f. 2 odw.).
15) Patrz wyzej str. 37.
IB) Jeszcze 20 Maja 1561 (M. Lit. Ks. Spr. S$d. 41. f. 191).
17) 1566. Zbi<Sr dawn. dypl. i akt. Wilno I. 119.
,8) Jest nim 6 Sierpnia 1561 (Hildebrand. Rukop. otd. Wilens. publ.
bibl., str. 75).
la) M. Lit. Ks. Zap. 92. dok. 105.
1 8 6 MINISTROWIE.
Naruszewicz Mikolaj Pawlowicz, najprzod sekretarz, pozniej pisarz,
star. Markowski i Miadzielski, pozostajac pisarzem, mian. podskarbim
ziemskim 11 Marca 1566*); umarl 15752).
Wojna tawryn (Wawrzyniec) Matwiejewicz, podskarbi nadworny
i pisarz, z pozostawieniem przy pisarstwie, mian. podskarbim ziemskim
30 Lipca 1576 �po Smierci Mikolaja Naruszewiczau 3); umarl
1580 4).
Hlebowicz Jan Janowicz, kasztelan Minski5), mian. jednoczesnie
podskarbim ziemskim i pisarzem w koncu 1580 albo na poczatku
1581 r. 6); z kasztelana Minskiego zostal 30 Lutego 1585 r. kasztelanem
Troekim, �pozostajqc 'podskarbim ziemskim i pisarzem� ").
Dwa te urzedy zlozyl dopiero, zostawszy 1 Czerwca 1586 wojewoda
Trockim5). Administratorem skarbu (widac od Marca 1585 do Maja
1586) byl Lew Sapieha, podkanclerzy'1).
Tyszkiewicz Skumin Teodor, podskarbi nadworny, mian. podskarbim
ziemskim i pisarzem 1 Czerwca 1586 npo Iwanie Hlebowiczu,
ktorii zostal wojewoda Trockim* 1U); zostal wojewoda Nowogrodzkim
13 Marca 1590� ).
Chalecki Dymitr Jozefowicz, podskarbi nadworny, mian. podskarbim
wielkim i pisarzem 4 Kwietnia 1590 �po Teodorze Skuminie� 1*);
umarl 1598 13).
Zawisza Andrzej Janowicz, wojewoda Minski, mian. podskarbim
' M. Lit. Ks. Zap. 50. f. 2.
2) Z nominacyi nastepcy. Jeszcze w Listopadzie 1574 wystepuje jako
�podsk. ziems. i pisarz� (Akt. Zap. Koss. I l l , str. 185).
3) M. Lit. Ks. Zap. 58. f. 18.
4) Jeszcze w Styczniu 1580 jest �podsk. ziems. i pisarzem" (Akt. Wilens.
Arch. Komiss. I ll, str. 296),
5) Jeszcze tylko w Sierpuiu 1580 (M. Lit. Ks. Zap. 66. f. 83).
6) W Maju 1581 jest rkaszt. Minskim, podsk. ziemsk. i pisarzem" (M.
Lit. Ks. Spr. Sad. 60. f. 138).
7) M. Lit. Ks. Zap. 73. f. 24 i Ks. 74. f. 22.
s) Z nominacyi nastepcy'.
9) Zagorski. Monety dawnej Polski I. 17, 21 i 22.
■�) M. Lit, Ks. Zap. 71. f. 103.
11) Tamze Ks. 76. dok. 146. Jeszcze w 1589 r. wystepuje jako �podsk.
ziems. i pisarz" (Akt Wilens. Arch. Komiss. II. 14 itd.).
12) M. Lit, Ks. Zap. 76. dok. 173.
13) Z nominacyi nastepcy'. Jako �podsk. ziems. i pisarz" wystepuje jeszcze
1597 r. (Akt Wilens. Arch. Komiss. II, str. 155).
MTXTSTROWIE. 1 8 7
ziemskim i pisarzem 26 Kwietnia 1598 �po smierci Dymitra Chaleckiego11
J); umarl w Lutym 1604 2).
Wolowicz Hieronim (Jarosz), podskarbi nadwomy, pisarz, ciwun
Pojurski, mian. podskarbim wielkim, z pozostawieniem przy pisarstwie,
28 Lutego 1605 �po smierci Andrzeja Zaiviszy1 3); zostal podkanclerzym
1618 4).
Naruszewicz Krzysztof, podskarbi nadworny i lowczy, mian. podskarbim
wielkim i pisarzem, z pozostawieniem przy lowczowstwie,
4 Kwietnia 1618 �po Hieronimie Wolounczu, ktory postqpit na
podkanclerzegoa 5). Rezygnowal z lowiectwa 1624; umarl 1630 6).
��� Stefan, podskarbi nadwomy i pisarz, mian. podskarbim
ziemskim, pozostajac pisarzem, 24 Grudnia 1630 �po smierci K r z y sztof
a Naruszewicza* 7); zostal podkanclerzym 6 Listopada 1635 8).
Tryzna Mikolaj, kuchmistrz, mian. podskarbim wielkim i pisarzem
13 Listopada 1635 �po Stefanie Pacu� 9); umarl 10 Pazdziernika
164010).
Kiszka Mikolaj, kasztelan Trocki, mian. podskarbim wielkim
i pisarzem w Pazdzierniku 1640 vpo smierci Mikolaja Tryznyu 11);
umarl 31 Marca 1644 I2).
Tryzna Gedeon Michal, podczaszy, mian. podskarbim wielkim
> M. Lit. Ks. Zap. 83. dok. 337.
?) Testament jego pisany 22 Lutego 1604, a jawiony juz po jego smierci
28 Lutego 1604 (Bartoszewicz. Pam. Zawiszy XLIII).
3) M. Lit, Ks. Zap. 86. dok. 637.
4) Z nominacyi nastepey. Jeszcze w 1615 r. wystepuje jako �podsk. ziems.
i pisarz� (Akt Wilens. Arch. Komiss. I. 14).
s) M. Lit. Ks. Zap. 95. f. 34 i 36. dokum. 45. W tymZc roku wystepuje
jako �podsk. ziems. i pisarz� (Vol. leg. III. f. 327).
e) Pogrzeb jego odbyl sie 1 Pazdziernika 1630 (Kolecld. Kazanie na jego
pogrzebie. Lublin 1632).
' M. Lit, Ks. Zap. 99. f. 633.
8) Tamze Ks. 111. f. 455. Jeszcze 1634 r. wystepuje jako �podsk. ziems.
i pisarz� (Arch. Sborn. dokum. Wilno I. 101, IX. 147).
9) M. Lit. Ks. Zap. 111. f. 476. W tym samym roku wystepuje juz jako
�podsk. ziems. i pisarz� (Vol. leg. III. f. 906).
10) Radziwill II. 25.
") Tamze.
12) Tamze II. 134.
188 MINISTROWIE.
j pisarzem 5 Kwietnia 1644 vpo smierci Mikolaja Kiszki� '; umarl
11 Wrzesnia 1652 2).
Gosiewski Wincenty Korwin, stolnik i general artyleryi, mian. podskarbim
wielkim i pisarzem 14 Wrzesnia 1652 vpo smierci Gedeona
Michala Tryznyu 3). Jednoczesnie 1654 hetman polny; umarl 29 Listopada
1662 4). Administratorami skarbu podczas wypraw Gosiewskiego
byli: Krzysztof ���, kanclerz, 1658�1659 5), i Adam Maciej
Sakowicz, wojewoda Smolenski, 1660�1662 6).
Kryszpin-Kirszensztein Hieronim, kuchmistrz, mian. podskarbim
ziemskim i pisarzem 1663 7); rezygnowal 1676 s).
Sapieha Benedykt PaweJ, podskarbi nadworny, mian. podskarbim
wielkim 1676 vpo dobrowolnej rezygnacyi Hieronirna Kryszpinau 9).
Usuniety 1703 l0), przyznany napowrdt przez Leszczynskiego; umarl
w Berlinie w Sierpniu 1707 n ).
Pociej Ludwik Konstanty, straznik, zostal podskarbim wielkim
170312), nominacyja jednak nastapila dopiero 4 Lutego 1704 �po
umnieciu Benedykta Sapiehy� 13). Nieprzyznany przez Leszczynskiego;
po powrocie Augusta zostal hetmanem polnym 22 Pazdziernika 1709 u ).
Czartoryski ksiaie Kazmierz, podczaszy, mian. podskarbim wielkim
przez Leszczynskiego 1707 �po Sapieze*15); powrdcil do podczaszostwa
1709.
�) M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 538. Z tytulem pisarza wspomniany 1649
(Vol. leg. IV. f. 2781.
2) Kadziwill II. 482.
3) M. Lit. Ks. Zap. 127. f. 396. Z tytulem pisarza wspomniany 1653
(Vol. leg. IV. f. 411).
*) Poczobut. Pamietnik 186.
5) M. Lit. Ks. Zap. 131. f. 787 i Vol. legum IV. 674.
6) Akt Wilens. Arch. Komiss. V. 169 i III. 365.
t) Jest nim 1664 (dokum. oiyg. z d. 29 Czerwca 1664). Z tytulem pisarza
wystepuje 1670 (Vol. leg. V., wyd. no we, str. 52).
8) Z nominacyi nastepcy. W Lutym 1676 znajdowal sie jeszcze na sejmie
jako podskarbi (Vol. leg. V. f. 335).
9) M. Lit. Ks. Zap. 139. f. 149.
10) Z nominacyi nastepcy.
u) Zawisza 256�7.
I2) Straznikiem po Pocieju zostal juz 27 Listopada 1703 Zaranek (M. Lit.
Ks. Zap. 148. f. 1221).
13j M. Lit. Ks. Zap. 154. f. 51.
14) Tamze Ks. 155. f. 58.
15) Zawisza 257.
JITN'ISTBOWIE. 189
Kociett Michal Kazmierz, niegdy wojewocla Trocki, mian. podskarbim
wielkim 9 Marca 1710 ,,po Ludvnku Pocieju� 1); umarl 17223).
Poniatowski Stanislaw, podstoli, mian. podskarbim wielkim miedzy
7 a 17 Grudnia 17223); zostal wojewoda Mazowieckim 15 Grudnia
1731 *).
Sollohub Jan Michat Dowojna, lowczy lit., mian. podskarbim wielkim
i pisarzem 16 Grudnia 1731 vpo Stanislawie Poniatowskim,
ktory zostal wojewodq Mazowieckim'1 5); zostal wojewoda Brzeskim
24 Listopada 1746�). Podczas chwilowej nieobecnosci Sollolmba
administratorem skarbu �po Sollohubie, ktory z powodu zamieszek
wydalit sie z kraju�, mian. 23 Kwietnia 1735 Jozef Oginski, wojewoda
Trocki ").
Flemming Jerzy Dettlof, general artyleryi lit., mian. podskarbim
24 Listopada 1746 �po Sollohubie118). Rezygnowal 1764 �); nastepnie
wojewoda Pomorski.
Brzostowski Michal, koniuszy lit., mian. podskarbim i pisarzem
20 Grudnia 1764 �po dobrouolnej rezygnacyi Flernminga~ l0); umarl
21 Maja 1784 u ).
Poniatowski ksiqze Stanislaw, general - lej tnant wojsk koronnvch,
mian. podskarbim 1 Czerwca 1784 �po smierci Michala Brzostowskiego11
12). Rezygnowal' 1791 13); umarl we Florencyi 13 Lutego
1833 &#8810.
Tyszkiewicz Skumin Ludwik, hetman polny, mian. podskarbim
*) �. Lit. Ks. Zap. 154. f. 211.
�) Bartoszewicz u Zawiszy f. 45.
s) Poniatowski zostat podstolim 7 Grudnia 1722 (M. Lit. Ks. Zap. 160.
f. 993 i Ks. 161. f. 25 i 27), a juz 17 Grudnia 1722 podstolim �po Poniatowskim,
ktory postqpit na podskarbiegou, mian. Oginski (Tamze Ks. 161. f. 54).
*) Metr. Koronna Ks. Sigil. 22. f. 134 (Bleszynski 69).
�) M. Lit. Ks. Zap. 167. f. 195.
6) Tamze Ks. 175. f. 262.
7) Tamze Ks. 168. f. 150.
8) Tamze Ks. 175. f. 263.
9) Z nominacyi nastepey.
�> M. Lit. Ks. Zap. 188. f. 3.
n) Tyszkiewicz. Bekopism X. BaginsMego, str. 144.
12j M. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 855.
13) Z nominacyi nastepey.
14) Oettinger. Moniteur des dates IV. 130.
190 MINISTROWIE.
13 WrzeSnia 1791 �/,o Stanislawie Poniatowskiinu '; zostal marszalkiem
wielkim 7 Maja 1793 2).
Oginski ksiqie Michat Kleofas, miecznik lit., mian. podskarbim
7 Maja 1793 vpo Poniatowskim� (sic)*). Przezyl upadek Rzeczypospolitej;
umarl we Florencyi 18 Pazdziernika 1833 4).
Podskarbiowie nadworni.
Podskarbi nadworny, przed unija �dworny* (thesaurarius curiae,
Hofschatzmeister), mial sobie powierzona opieke nad dochodami krolewskiemi;
w razie smierci podskarbiego wielkiego bral pod sw<5j
zarzad skarb padstwa, dopoki nowy podskarbi nie byl naznaczonym.
podskarbi nadworny powinien byl ciagle bye obecnym przy dworze,
zastepowac nieprzytomnego podskarbiego wielkiego, w przytomnosci
zas tego ostatuiego dzialac tylko za jego wiedza i rada, uczestniczyc
przy skladaniu rachunkow itd .5).
Przed unija, podskarbi nadworny szedt po podczaszym, krajc
z ym , a nawet stolniku (iJ; z czasem jednak urdsl w zuaczenie.
W X Y I II 'wieku szedl po podkomorzym7), az na sejmie 1775 r.
policzonym zostal do rzedu ministerstw 8).
Chrebtowicz Iwan (Iwaszko) Bohdanowicz Litawor. podskarbi dworny
juz w Pazdzierniku 1486 !l). Jednoczesnie namiestnik Utenski l0),
r) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 34. f. 971.
2) Koresp. Kraj. i Zagr. 1793. Nr. 39.
3) Tamze.
4) Oettinger. Moniteur des dates IV. 74. � Mylnie wystepuja jako podskarbiowie
wielcv litewscy: Aleksander Aleksandrowicz 1470�1476 (Kosinski.
Przewodnik herald. I. 236); � J a n Lelusz, niby pierwszy podskarbi 1505 (Jaroszewicz.
Obraz Litwy II. 210); �� Bohdan Chrebtowicz, zmarly 1553 (Niesiecki
VI. 137); � Lew Pociej, zmarly 1550 (Tamze VII. 335. Stawski. Monumenta
II. 218�219); �Wojeiech Koszczye okolo 1600 r. (Dunczewski. Herbarz
J l. 718); � Pa we} Wolowicz 1639 (Niesiecki I. 360); � Boguslaw S Kiszka
1652 (Tamze); � Krzysztof Zawisza 1662�67 (Tamze).
s) Encyklopedyja Powsz. XX. 916.
6) Patrz wyzej str. 1.
7) Danejkowicz. Swada polska kaneelarvjna, str. 41.
8) Volum. legum VIII. f. 179.
9) M. Lit. Ks. Zap. 4 f. 125 odw. �126. Nastepnie wspomniany 1487
(Metr. Wolynska Ks. 6. f. 223 odw.).
10) 1489. M. Lit. Ks. Zap. 4. f. 134.
;
MINISTROWIE. 191
a nastepnie 1492 marszalek hospodarski i namiestnik Slonimski ';
zlozyl urzad podskarbiego 1493 2).
Chrebtowicz Fedko (Fedor) Bohdanowicz, podskarbi dworny juz we
WrzeSniu 1494 3); zostal podskarbim ziemskim 1501 4).
Chrebtowicz Marcin (Bohdanowicz), koniuszy dworny i namiestnik
Zoludzki *), jednoczesnie mianowany podskarbim dwornym 1501 6);
jest nim jeszcze w Styczniu 1504 7). Pozostajac lioniuszym, zostal
lowczym 8).
Andrejewicz Iwan, podskarbi dworny, namiestnik Mejszagolski
i Dubicki ju i w Lipcu 1507 H), nastepnie dzierzawca Wieloriski.
Spisywal testament 24 Sierpnia 1554J") i zaraz potem umarl.
Wloszek Stanislaw Zacharjasiewicz, podskarbi dworny, dzierzawca
Zyzmorski i Zoslenski juz 1557 n ). Dzierzawe Zoslenska przemieniwszy
na Punska, byl jeszcze podskarbim 1563 �-).
Wojna Lawryn (Wawrzyniec) Matwiejewicz, pisarz, star. Kwasowski,
Krasnicki i Chwejdanski, mian. podskarbim dwornym, z pozostawieniem
przy pisarstwie, 19 Stycznia 1569 13); zostal podskarbim ziemskim
30 (!) Lipca. 1576 1J).
Tyszkiewicz Skumin Teodor, mian. podskarbim dwornym 6 Lipca
1576 1&; postapil na podskarbiego ziemskiego 1 Czerwca 1586 1G).
*) 1492 w Sierpniu ..marszalek, podskarbi dworny, namiestnik Slonimski'1
pan Jan Litawor Chrebtowicz (M. Lit, Ks. Zap. 3. f. 74).
2) Wystepuje nastepnie bez tytulu podskarbiego dwornego (Akt. Zap.
Ross. I. Nr. 116 i 137).
3) �. Lit. Ks. Zap. G. f. 93.
a) Jeszcze 1501 jest podskarbim dwornym (Dogiel. Codex dipl. V. 160)
i w tym samvm roku juz podskarbim ziemskim (M. Lit, Ks. Zap. 6. f. 365).
5) Jeszcze tylko w Maju 1501 (M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 388).
c) Juz w Kwietnki 1502 jest �podskarbim i koniuszym dwornym� (M.
Lit. Ks. Zap. 25. f. 152�155).
"I M. Lit. Ks. Zaj). 5. f. 302 odw.
8) Jest nim juz 1505 (M. Lit. Ks. Zap. 25. f. 253. d. 220).
9) M. Lit. Ks. Zap. 8. f. 162 odw. i 173.
10) Druk. Archeogr. Sborn. dokum. Wilno VI. 25 - 28.
n) Dokum. z d. 15 Grudnia 1557 (M. Lit. Ks. Zap. 42. f. 2).
12) Dokum. z d. 7 Czerwca 15(13 (M. Lit. Ks. Zap. 38. f. 420 odw.).
13j M. Lit. Ks. Zap. 48. f. 249.
14) Patrz wyzej str. 186
15) M. Lit. Ks. Zap. 56. f. 42 i Ks. 58. f. 1.
1(!) Patrz wyzej str. 186.
192 MIXISTROWIE.
Chalecki Dymitr, miecznik, mian. podskarbim dwornym 3 Lutego
1588 vpo Skuminie Tyszkiewiczu� l) ; zostal podskarbim wielkim
4 Kwietnia 15902).
Wiesiolowski Piotr, mian. podskarbim dwornym 28 Marca 1590
�po Dymitr ze Clialeckimu 3); zostal marszalkiem nadwornym 1599 4).
Wolowicz Hieronim (Jarosz), pisarz w. lit., ciwun Pqjurski, mian.
podskarbim nadwornym 25 Marca 1600 vpo Piotrze Wiesiolowskim,
ktory zostal marszalkiem nadwornym'1 5); zostal podskarbim wielkim
28 Lutego 1605 e).
Wojna Maciej tawrynowicz, pisarz, mian. podskarbim nadwornym
1605 7) ; umarl 3 Czerwca 1606 s).
Tyszkiewicz Ostafi Jan, star. Laiski, mian. podskarbim nadwornym
23 Czerwca 1607 �po smierci Macieja Wojny� 9); zostal wojewoda
Mscislawskim 9 Listopada 1611 1 �).
Vacat 1611�1615.
Naruszewicz Krzysztof, lowczy, mian. podskarbim nadwornym
15 Kwietnia 1615 vpo Eustachym Wolowiczu, ktory zostat wojewoclq
Mscislawskim� u ); zostal podskarbim wielkim 4 Kwietnia 1618 12).
Wolowicz Pawel, star. Grodzienski, mian. podskarbim nadwornym
4 Lutego 1619 vpo Krzysztofie Naruszewiczu� 13); mnarl 1630 14).
��� Stefan, referendarz i pisarz, mian. podskarbim nadwornym
26 Kwietnia 1630 vpo smierci Pawla Wotomcza� 15); zostal podskarbim
wielkim 24 Grudnia 1630 l6).
i) M. Lit. Ks. Zap. 72. f. 68, Ks. 73. f. 254 i Ks. 74. f. 258.
'-' Patrz wyzej str. 186.
3) M. Lit. Ks. Zap. 77. d. 109.
*) Patrz wyzej str. 180.
b) M. Lit. Ks. Zap. 85. d. 59.
c) Patrz wyzej str. 187.
7) Jest nim w Czerwcu 1605 (Akt Wilens. Arch. Komiss. III. 324).
s) Starowolski. Monumenta Sarmatarum f. 270.
9) M. Lit. Ks. Zap. 86. d. 869.
10) Tamze Ks. 89. f. 420.
n) Tamze Ks. 92. d. 47.
12) Patrz wyzej str. 187.
13) M. Lit. Ks. Zap. 95. f. 153.
H) Z nominacyi nastepey.
15) M. Lit. Ks. Zap. 99. d. 529.
16) Patrz wyzej str. 187.
MINISTROWIE. 193
Rakowski Jan, mian. podskarbim nadwornym 1631 1) ; zostal
wojewoda Brzeskim 1635 2).
��� Piotr, ehorazy nadworny, mian. podskarbim nadwornym
1635 3) ; zostal wojewody Trockim 3 Pazdziernika 16404).
Tyszkiewicz Antoni Jan, czesnik, miau. podskarbim nadwornym
w Pazdzierniku 1640 �po Pacu� 5); zostal marszalkiem nadwornym
11 Marca 1645 6).
SJuszka Boguslaw Jerzy, stolnik, mian. podskarbim nadwornym
14 Marca 1645 �po Ty$zkiewiczuu 1); umarl 1657 8).
Donhoff Teodor, krajczy, mian. podskarbim nadwornym 15 Lutego
1658 �po smierci Boguslawa Sluszki� 9); zostal podkomorzym
wielkim koronnym 1661 l0).
Naruszewicz Jan, czesnik, mian. podskarbim nadwornym 1661 u );
umarl 1663 12).
Sapieha Kazmierz Jan, podstoli, mian. podskarbim nadwornym
1664 i:t); zostal wojewoda Polockim 1670 u ).
Sapieha Benedykt Pawet, stolnik, mian. podskarbim nadwornym
1670 l5); zostal podskarbim wielkim 1676 l6).
R ad z iw iH k s ia z e D om in ik M ik o la j, mian. podskarbim nadwornym
1676; urzedu nie przyjal17).
*) Z tym tytulem podpisany w Sierpniu 1633 (Akt Tryb. G16w. 1633
Sierpnia 8).
2) Patrz wvzej str. . Jeszcze w Kwietniu 1635 jest podskarbim nadwornym
(Radziwili I. 253).
3) Chorazym nadwornym �po Piotrze Pacu� zostal 11 Marca 1636 Oginski
{M. Lit. Ks. Zap. 11). f. 542).
4) M. Lit. Ks. Zap. 113. f. 557.
5) Radziwili II. 25.
6i M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 743.
7) Radziwili II. 162.
8) Z nominacyi nastepcy.
3j M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 114.
10) Metr. Koronna Sig. 3. f. 292 (Kossakowski. Monografije I. 104).
11) 1661 Listopada 2 Donhoff mian. czesnikiem po Naruszewiczu, �ktdry
zostal podskarbim nadwornym� (M. Lit. Ks. Zap. 134. f. 180).
,2) Juz nie zyl w Marcu 1664 (M. Lit. Ks. Zap. 132. f. 287. d. 214).
13) Jest nim w Lipcu 1665 (Akt Wilens. Arch. Komiss. IV. f. 20).
14) Patrz wyzej str. 47.
15) Jest nim we Wrzesniu 1670 (Vol. leg. V. f. 46).
ie) M. Lit. Ks. Zap 139. f. 149.
17) leones Radivil. Tab. 107.
13
194 MTXISTROWTE.
Sapieha Leon Bazyli, mian. podskarbim nadwornym 1676 !). JednoczeSnie
od 1684 general artyleryi lit.; umarl 16862).
Sapieha Kazmierz Wladystaw, stolnik, mian. podskarbim nadwornym
w Grudniu 1686 3); zostal kasztelanem Trockim w Pazdzierniku
1689 *).
Frqckiewicz-Radzimiiiski Kazmierz, star. Lidzki, mian. podskarbim
nadwornym 20 Listopada 1689 vpo Kazmierzu Wladystawie Sapieze,
ktdry zostal kasztelanem Trockim� 5); umarI 1693 bedac marszalkiem
trybunalu litewskiego R).
Donhoff Zygmunt Wiktor, podkomorzy "Wielunski 7), mian. podskarbim
nadwornym 1693; umarl w Pazdzierniku 1694 s).
Oginski kniaz Mikolaj, mieeznik, mian. podskarbim nadwornym
1695 9); pozbawiony urzedu. Przywr<5conym zostal 3 Stycznia 169910);
zostal kasztelanem Trockim 21 Kwietnia 1711 n ).
Sanguszko ksi^ie Pawet Karol, mian. podskarbim nadwornym
1711; postapil na marszalkostwo nadwome 10 Kwietnia 171312).
Sapieha Jozef Franciszek, general wojsk litewskich, miau. podskarbim
nadwornym 10 Kwietnia 1713 vpo Pawle Sanguszce* 13) ;
umarl 14 Kwietnia 1744 u ).
Sapieha Ignacy, czefinik lit., mian. podskarbim nadwornym 18Wrze-
*) Jest nim 1680 r. (Akt Sadu grodz. Slonimskiego 1685 Maja 10).
�) Juz nie zyl 30 Listopada 1686 (List kr61a Jana III pod ta data
u Kognowickiego. Zycie Kazmierza Jana Sapiehy, wdy Wilenskiego i hetmana.
Mamiskrypt pubhcznej biblioteki cesarskiej w Petersburgu).
3) Danejkowicz. Swada polska korespondencyjna, str. 28 i 38.
4) Patrz wyzej str. 67.
5) M. Lit. Ks. Zap. 138. f. 598. d. 115.
�) Na marszatkostwie trybunalu zamienit go w tym samym roku Lubecki
(Niesiecki I. 385).
7) 1690. Vol. legum V. f. 772.
8) Zaluski. Epistol. Histor. famil. I. 380. Wspomniany tamze f. 692.
9) 1695 Lipca 25 Marcyjan Oginski mian. miecznikiem po Mikolaju Oginskim,
�ktory zostat podskarbim nadwornymu (M. Lit. Ks. Zap. 145. f. 389).
≫�) M. Lit. Ks. Zap. 149. f. 621.
n) Tamze Ks. 155. f. 391.
**) Tamze f. 649.
*5) Tamze f. 650 i Ks. 157. f. 53.
� ) Kurjer Polski 1744. Nr. 375.
MINISTROWIE. 195
snia 1744 �po smierci Jdzefa Sapiehy� 1); zostal wojewoda MScisIawskim
30 Wrzesnia 17502).
Sapieha Aleksander Michaf, obozny lit., mian. podskarbim nadwornym
30 Wrzesnia 1750 �po Ignacy m Sapieze*3); zostal wojewody
Polockim 16 Lipca 17544).
Masalski kniaz Jozef Adryjan, mian. podskarbim nadwornym w Lipcu
1754 5); umarl 6 Czerwca 1765 6).
Tyzenhaus Antoni, koniuszy lit., mian. podskarbim nadwornym
15 Czerwca 1765 �po smierci Jozef a Masalskiego� 7) ; umarl 31 Marca
1785 8).
Dziekonski Antoni, eks-strainik polny lit., stolnik Wolkowyski,
mian. podskarbim nadwornym 31 Marca 1785 �po smierci Antoniego
Tyzenhauzau R). Przeiyl upadek Rzeczypospolitej; umarl 1812 l0).
Wawrzeeki Tomasz, ehorazy lit., ogloszony podskarbim nadwornym
na sessyi sejmowej 25 Lutego 1791; nie objal ministerstwa a powodu Targowicy�).
&#9632 M. Lit. Ks. Zap. 172. f. 922.
3) Tamze Ks. 178. f. 379.
3) Tamze Ks. 176. f. 761.
4) Tamze Ks. 179. f. 241.
5) Jest nim juz 22 Sierpnia 1754 (Akt Wilensk. Arch. Komiss. VII. 323J.
e) Wiadomosei Warszawskie 1765. Nr. 46.
7) M. l i t . Ks. Zap. 184. f. 375.
8) Gazeta Warszawska 1785. Nr. 27.
s) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 989.
10) Eneykl. Powszechna VTL 895.
n) Gazeta Warszawska 1791. Nr. 18 z supplementem. � Z tytulem podskarbich
nadwornyeh lit. wystepuja mylnie: Bahoza (Niesiecki VIII. 85); �
Mikolaj Wolski 1557 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 37. f. 34. Wedlug Niesieckiego
[IX. 408] �Marcin Wolski� byl w tym samym czasie podskarbim nadwornym
koronnym; zapewne to jedna osoba).
13*
DYGNITAEZE.
W Polsce kazdy czems bye musial; kazdy staral sie � tytul
i urzad. Nie wymagalo to bynajmniej pracy, nie naglilo do poswieceri,
a nadawalo dostojnosc i znaezenie. To tei; w dawnej Rzeczypospolitej
byla moc wielka urzedow, ktore, pozostawione do szafunku
krolewskiego, powinuy byly sluzyc do podniesienia potcgi krolewskiej.
Obrachowano, ze krdl mial do rozdania, we wszystkich
krajach Rzeczypospolitej, do 40,000 urzgddw. Co za potega! Samem
tem prawem, krdlowie, jezeliby umieli korzystac ze swej wladzy,
mogli miec przewaznv wplyw na losy kraju '.
�) Bartoszewicz. Urzedy w Polsce (Encyklopedvja Powszechna XXVI.
80�92). � urzedach w Polsce pisali nadto: Lelewel. Dostojnoscii urzedy (drukowane
najprzod w wydanem przez Bobrowicza Herbarzu Niesieckiego, a nastepnie
w dzielach Lelewela: Polska, dzieje i rzeczy jej IV. [IX.] i�87, takze
I. [VI.] 252�254); Marcin Kromer. � Rzeczypospolitej i urzedach w Polsce
(zamieszczone najprzod w Kronice wydanej 1555 r., wydrukowane ostatecznie
w wydanem przez Syrokomle dziele Kromera _Polska� etc. Wilno 1853, str.
73�151); Stanislaw Krzistanowicz. Status regni Poloniae discriptio (w dziele:
Respubliea sive status regni Poloniae etc. Lugduni Batavoruni ex officina Elzeviriana
1627 r., str. 1�36); Kojalowicz. Ordo magistratuum variorum in Maguo
Ducatus Lithuaniae (w herbarzu rekopisnym: Nomenclator familiarum et stematum
M. D. L. 1658 r.).
DYGNITARZE. 197
Na Litwie urzedy powstawaly powoli za przykladem Korony.
Mieli dwory swe wielcy ksiazeta: Jagiello *), Skirgielto. Witold 2)
i Zygmunt3); sluzba jednak byla nizka, to l;ez malo urzednicy ich
figuruja. Z wyjalkiem pisarzy lub sek reta rzy tylko marszalkowie zajmnjq
wowczas wydatniejsze miejsee. Z czasem, za przykladeni dworu polskiego,
urzednicy dworu wielkoksi^zecego urosli na dygnitarzdw
i zaczeli nalezec do rady przybocznej wielkiego ksiecia. Obok Swidrygielly
wystepuja juz jego kanclerz, podkanclerzy, marszalkowie, krajczy
i kuchmistrz4). Za krdla Kazmierza spotykamy juz marszatkow, podskarbich,
kanclerza, koniuszego, krajczego, kuchmistrza, lowczego, lozniczego,
podczaszego, podkomorzego, podstolego i stolnika. Za Aleksandra przybyli
jeszcze choraiowie, czesnik i miecznik, a niezaleznie od dworu wielkoksiazecego
miala dwor swoj krolowa Helena 5). Juz wiec okolo
1500 r. miala Litwa caly zastep dygnitarzy.
Akt spisany podczas sejmu lubelskiego: �tytuly pandw rad ich milosci"
6) wylicza urzedy: �ziemskie i dwome� w nastcpnjaeym porzadku:
Podczaszy Miecznik
Krajczy Czesnik
Stolnik Chorazy ziemski
Podskarbi nadworny � dworny.
1) �Jakubowiez Rudomma� mial bye chorazym za Jagielly (Kojalowiez.
Herbarz rekopisny); � Fed o r W esna mial bvc iowczym kr61a Jagielly i namiestnikiem
Witebskim (Niesiecki IX. 344), a Proksza vel P ro ra podczaszym
1382 (Tamze VII. 501. Stryjkowski �. 65).
2) Dymitr Wasilewiez, koniuszy Witolda 1423 (Niesiecki IX. 244); �
Stromilon Georgina, lozniczy (supremus cubicularius) 1430 (Wiszniewski. Porn
tiiki histor. i liter, pols. IV. 96).
3) Kniaz Aleksander Wasilewiez Czartoryski, koniuszy w. ks. Zygmunta
(Narbut VII. 229. Wedlug Ko'siiiskiego. Przewodnik herald. I. 274 byl to �Sapieha�
!); � Skobejko, koniuszy albo podkoniuszy (Niesiecki III. 225. Narbut
VII. 229); � Slawek, pokojowy (Narbut VII. 231).
4) � marszalkach, kanelerzu i podkanclerzym Swidrygielly patrz wyzej str.
159,163 i 173;-�Pedko Chomiez, krajczy Swidrygielly 1446�52 (Antonowicz. Hramoty,
str. 19. M. Lit. Ks. Zap. 22. f. 11 i 12); � P io tr Myszezyc, kuchmistrz
w. ks. Swidrygielly 1438 (Antonowicz. Hramoty, str. 5. Akt. Zap. Ross. I. 48).
5) Z urzednikow dworu krfilowej i wielkiej ksieznej Heleny wspomniani:
Wojcieeh Janowicz (Klodzko), ochmistrz 1496�1509 (M. Lit. Ks. Zap. 5. f. 55.
Krupowicz str. 33. Danilowiez Nr. 2209); � Mikolaj Jundylowicz, kuchmistrz
1495�1505 (M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 108 i 3); � Iw an Semenowicz Sapieha,
kanclerz 1503�1509 (Akt. Zap. Ross. I. 267. Krupowicz 33. Russko Liwonskie
Akty 254); � Je sm an Iwanowicz, pisarz 1512 (Akt. Zap. Ross. II. 101).
6) Patrz wyzej str. 1 i 2.
198 DYGOTTARZE.
Urzad podkomorzego znidsl krdl troche przedtera; opuszczeni tu
koniuszy, kuchmistrz, lowczy i podstoli i inni, prawdopodobnie dlatego,
\i urzedy te byly nizszego stopnia i praw �pandw radu nie dawaly.
Od unii lubelskiej wszystko ustalilo sie niejako w Rzeczypospolitej
dwu narodow; godnoSci uzupelnialy sie, gdzie ich brakowalo.
Zaprowadzenie w tym czasie na Litwie ziemstw dalo poczqtek urzedom
powiatowym, ktore raz utworzone, pomimo utraty samych powiatdw
(np. Smoledska, Wendena, Derpta i Parnawy), przetrwaly
juz do upadku Rzeczypospolitej '.
Porzadek, w jakim urzedy po sobie nastepowaly, zmienial sie kilkakrotnie;
nizszy urzad wyrabial si�, stawal sie wyzszym, i na odwrdt.
W X V II wieku dzielono na Litwie urzednikdw niesenatorsldego
stauu (officiales ordinis non senatorii) na trzy kategoryje: Urzednikdw
stanu (officiales magni ducatus), urzednikdw dworu (officiales aulae
magni ducatus) i urzednikdw powiatowych (officiales districtuum) 2).
Urzednicy s ta n u :
Hetmanowie wielki i polny, Referendarz duchowny i Swiecki,
Podczaszy, Krajczy, Miecznik, Chorqzy, Podskarbi nadwomy, Obozny,
Lowczy, Starostowie sqdowi, Ekonomowie, Starostowie niesadowi,
czterej Pisarze, Pisarz kancelaryi w. ks. lit., Regent kancelaryi, Instygator,
Pisarz polny, Straznik, LeSniczy, Skarbnik.
Urzednicy dw o ru :
Podkomorzy, Podczaszy, Krajczy, Chorazy nadwomy, Koniuszy,
Kuchmistrz, Wozowniczy3), Dworzanie (camerarii), Czefinik, Podstoli,
Stolnik, Lowczy nadwomy, Dworzanie pokojowi (aulici), Sekretarze,
Strukczaszy 4), Paziowie (pueri regii), Lozniczowie (cubicularii) 5),
Pisarz skarbowy, Arehiwaryjusz (vice-claviger) 6).
�) Encvkiopedyja Powszechna XXVI. 87. *
2) Kojalowicz. Nomenclator familiarum.
3) Wozowniczy albo Podwodniczy, praefectus curruuni, zniknal w pierwszej
potovrie XVII w. (Lelewel. Polska, dzieje i rzeczy jej IX. 66). Stanislaw Krasinski,
curmum nostrum praefeotus 1589 (Ziegenhorn. Staatsrecht II. 103).
4) Strukczaszy vel Trukczaszv (dapifer vulgo) J. �. �., byl urzednikiem
dworskim nizszego stopnia, �nakrvwal do stolu i napelniai czary napojem�, a wiec
mogl zastepowac jednoczesnie wszystkich innvch urzednik6w krolewskiego stolu.
Liczba trukczaszych nie byta ograniczona; nin'istwo ich podpisalo elekcyje Wladyslawa
IV (Vol. leg. IV. f. 200,210,211,220,248 itd.). Znikneli na poczatku XVIII w.
5) Lozniczv mial doz6r nad kr61ewska spalnia i spelnial czynnosci podkomorzego,
to tez zniknal po wznowieniu, przez Wladj�slawa IV, godnosci podkomorzych.
6) Wozowniczy, Dworzanie, Sekretarze, Strukczaszowie, Paziowie i Lozniczowie
byli urzednikami nie �w. ks. Utews.�, ale rkr61ewskhni�, nalezeli wiec
zar6wno do Korony jak i do Litwy.
DYGXITARZE. 199
Urzednicy powiatowi:
Urzednicy powiatowi na Litwie, nie we wszystkich powiatach
w tej samej kolei po sobie nastepowali i nie wszedzie liczba ich
byla jednostajna; ten powiat mial takich urz^dnikow, jakich nie bylo
w drugim powiecie, i na odwrot, Miedzy urzpdnikami ziemskimi spotykamy:
Marszalka1), Ciwuna2), Podkomorzego, Staroste grodowego
i niegrodowego, Chorqiego, Sgdziego ziemskiego, Podstarost� grodowego,
Stolnika, Podstolego, Podsedka, Podczaszego, Czesnika, Horodniczego,
Skarbnika, Lowczego, Miecznika, Koniuszego, Oboznego, Kraj-
■czego lub Strukczaszego, LeSniczego, Mostowniczego i Budowniczego3).
W pierwszej .polowie X V I II w. dygnitarzy lit. dzielono4) n a :
1) Dygnitarzy i urz^dnikow stan u :
Hetmani dwaj.
Sekretarze dwaj.
lieferendarze dwaj.
Podkomorzy.
Podskarbi nadworny.
Chorqzy.
Miecznik 5).
Koniuszy 6).
2) Dygnitarzy i urz^dnikow wojskowych:
Pisarz polny. General artyleryi10).
Straznik9). , Straznik polny n ).
Obozny. Obo&#65505;ny polny 12).
*) Do 1792 r. powiattm na Litwie bylo 24, z nich w 10-ciu byly kasztelanije
(Patrz wyzej str. 5); bylo zatem 14-tu marszalk6w powiatowych: Oszmiansld,
Lidzki, Wilkomierski, Braslawski, Grodzienski, Kowienski, Upitski, Starodubowski,
Slonimski, Wolkowyski, Orszanski, Pinski, Mozyrski, Rzeczycki.
�) Wilenski, Trocki i 14-tu na Zmudzi: Ejragolski, Wielkich Dyrwian,
Malych Dyrwian, Retowski, Uzwentski, Pojurski, Twerski, Szadowski, Berzanski,
Tedziagolski, Korszewski, Wiekszwianski, Gondynski i Birzynianski.
s) Lelewel. Polska, dzieje i rzeczy jej, �. IV. (IX.), str. 6S.
*) Owczesne kalendarzyki polityczne. Europaisches genealogisches Ilandbueh.
Danejkowicz. Swada polska korespondencyjna, str. 41�42.
5) Czasami takze po koniuszym.
�) Czasami przed miecznikiem albo po kuehmistrzu (Geneal. Handb. 1749).
�) Wyprzedzil nastepnie krajczego, a nawet i podczaszego.
s) Nastepnie pomieszczeni zostali miedzy podkomorzym a chonjzym.
9) Czasami po oboz'nym.
10) Czasami przed straznikiem.
11) i 1!) Liczeni takze do oficyjalist<5w wojskowych.
Kuchmistrz.
Podczaszy.
Krajczy.
Stolnik 7).
Podstoli.
CzeSnik.
Pisarze czterej 8).
200 DYGNITARZE.
3) Dygnitarzy i urz^dnikow nadwornych:
Chorazy nadworny.
Podkoniuszy.
Lowczy nadworny.
Piwniezy.
4 ) Dygnitarzy i urz^dnikow sqdow zadwornych i k an c e la ry i:
Instygator .
Vice-instygator 2).
Regenci kancelaryi wielki ej
Pisarz dekretowy 3).
Sekretarze pieczeci wielkiej
i mniejszej.
Metrykant.
Pisarz saddw referendarskich.
i mniejszej.
5) Oficyjalistow skarbowych: Skarbny, Pisarze skarbowi czterej
i� Regent kancelaryi skarbowej albo akt<5w skarbu.
6) Oficyjalistow wojskowych: Sedzia wojskowy, Pisarz wojskowy
i Regent wojskowy.
7) Oficyjalistow cudzoziemskiego autoramentu: General-lejtuant, General-
major i General gwardyi, i
8) Dygnitarzy wojewodztw, ziem i powiatow.
Nie bylo jednak stale ustanowionej koleji, w jakiej urzedy po
sobie nastepowac powinny; to tez Koleda Warszawska na r. 1768
robi melancholiczna uwage: �ze jeszcze w 1699 r. Rzeczpospolita
obiecala ustanowic starszenstwo i pierwszenstwo miedzy urzednikami,
dotad tego jednak nie uczynila*.
Nareszcie konstytucyja 1768 r. ustanowiono: �Porzadek urzednikdw
obojga naroddw, ktdry po lctdrym na funkcyjach publicznych
i na dworze naszym miejsee miec maj^� J).
Urzednicy wielcy:
Sekretarze dwaj.
Referendarze dwaj.
Podkomorzy.
Pisarze wielcy.
Podskarbi nadworny.
Chorqiy.
Miecznik.
Koniuszy.
Kuchmistrz.
Strain ik.
Obozny.
Stolnik.
Podczaszy
Ki�ajczy.
Podstoli.
Czesnik.
Lowczy.
Pisarz polny.
' Czasami po regentach.
2) Czasami po pisarzu dekretowym.
s) Niekiedy przed regentami.
*) Volum. legum VII. f. 623.
DYGNITARZE. 2 0 1
Urzednicy nadworni:
Instygator. Lowczy nadwomy.
Chorazy nadwomy. Straznik polny.
Podkoniuszy. Obozny polny.
Do dygnitarzy, choc tu niewymieniony, liczyl sie wdwczas
jeszcze General artyleryi; szedl po oboznym, a przed instygatorem.
Porzadek ten, juz bez wielkich zmian, przetrwal do upadku
Rzeczypospolitej. W 1775 r. Podskarbiego nadwornego przeniesiono
do senatu, a natomiast do dygnitarzy policzono Generala inspektora,
ktdry otrzymal miejsce zaraz po Generalach artyleryi; Instygatoi'dw
zdublowano.
Do dygnitarzy na Litwie liczyli sie jeszcze Wojski, Piwniczy
(po Wojskim) i Miemiczy1).
C h o r a z o w i e w i e l c y .
Chorazy wielki (vexillifer mag. due., Fiihnrich, porte-enseigne)
wfirdd wielkich ceremonijalnycli wystapien, nidsl znamie wielkoksiazece
Litwy. Pierwiastkowo zwal sie ziemskim (terrestris), potem
wielkim; jednoczesnie innych urzedow nie piastowal. Urzad ten, choc
juz urywkowo istnial w pierwszej polowie X V wieku2), w pdzniejszej
formie jednak, utworzonvm zostal za wielkiego ksiecia Aleksandra.
Hlinski kniaz Iwan Lwowicz, namiestnik Ozski i Perelomski, chwilowo
w 1501 r. chorazy ziemski3); nastepnie wojewoda Kijowski.
Jundylowicz (Jundzilowicz) Mikolaj, namiestnik Kaniewski i Dubicki,
chorazy ziemski 15094)�1511 5).
Skinder Szymon, chorazy ziemski 1523 6).
Narbutowicz Wojciech, chorazy ziemski 1529 7)�1540 s).
*) Oprocz tych na Litwie w XVIII wieku spotykamy jeszcze: �Stanowniczego
w. ks. lit.� (Vol. leg. VIII. f. 636) i �Komornikow w. ks. lit.� (Vol. leg.
VII. f. 736, VIII. f. 708, 732, 734, 735, 738, 763, 813 i 819).
2) Dorgal vel Dewgal wystepuje w 1431 r. jako .chorazy Wilenski"
(Supplem. Histor. Russ. Monum. I. 306), a w 1432 jako nchor^zy� (Tamze f. 517).
3) Dokum. z d. 10 Lipca 1501 (M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 392�3). Poprzednio
1495 (Tamze Ks. 5. f. 36�37) i nastepnie 1503 (Tamze Ks. 6. f. 430�32)
jest tylko namiestnikiem Ozskim i Perelomskim.
' M. Lit. Ks. Zap. 8. f. 309 odw.
5) Tamze f. 482.
6) Tamze Ks. 12. f. 471 odw.
7) Volum. legum I. f. 495.
8) M. Lit. Ks. Spr. Sqd. 9. f. 164.
2 0 2 DYGXITARZE.
Tretiak Mikolaj Iwaszkowicz, chorazy ziemski w 1546 r . x).
Hercyk Szcz^sny, wprz6d star. Krzemieniecki krdlowej Bony -),
choraZy ziemski 1557 s)�1563 4). Jednoczesnie dzierzawca Birsztanski,
marszalek Radziwilla, wojewody Trockiego 5), i dzierzawca Radunski
6).
Micuta Bohusz7), chorazy ziemski 1580 8); umarl 1592 9).
Wolowicz Andrzej Iwanowicz, mianowany chorazym wielkim lit.
10 Maja 1592 �po Micucie� 10); umarl 1610 n ).
Chodkiewicz Krzysztof Hieronimowicz, mian. chorazym wielkim
161012); zostal ltoniuszym 14 Marca 162313).
��� Samuel, mian. chorazym ziemskim 5 Maja 1623 �po K r z y sztofie
Chodkieiviczu� l4) ; umarl 8 Stycznia 1627 l5).
Sapieha Mikolaj, wojewodzic Witebski, mian. chorazym wielkim
22 Stycznia 1627 �po Smierci Samuelci ����� l6); postapil na wojewodztwo
Minskie 1638 r . 17).
Radziwill ksiqie Boguslaw, mian. chorazym wielkim 1638 1S); zostal
koniuszym 28 Kwietnia 1646l9). Wprawdzie ks. Boguslaw Radziwill
z chorazego mian. 11 Kwietnia 1644 krajczym20), a chorazym po
nim mian. 15 Kwietnia 1644 Mi c h a l R a d z i w i l l 21); ale ksiaze
*) Dokum. z d. 13 Wrzesnia 1546 (M. Lit. Ks. Zap. 29. f. 54. d. 28).
2) 1548 (M. Lit. Ks. Zap. 32. f. 4).
3) Tamze Ks. 43. f. 40.
4) Tamze Ks. 38. f. 420 odw.
5) 1557 (Tamze Ks. 43. f. 40).
6) 1559 (Tamze Ks. 42. f. 21), 1560 (Tamze f. 59), 1563 (Tamze Ks. 38.
f. 420 odw.).
7) Niesiecki VI. 390 nazywa go Jak6bem.
8) M. Lit. Ks. Zap. 66. f. 169.
9) Z nominacyi nastepey.
,0) M. Lit. Ks. Zap. 76. f. 279.
u) Zyl jeszcze 1609 (Naruszewicz. Zywot J. K. Chodkiewicza I. 171).
12) Jest nim 1611 (Volum. legum III. f. 2).
13) M. Lit. Ks. Zap. 100. f. 77.
14) Tamze f. 139.
15) Nadgrobek (Kraszewski. Wilno II. 285).
16) M. Lit Ks. Zap. 102. f. 4.
17) Jeszcze na sejmie w 1638 r. jest chorazym (Vol. leg. �1. fol. 970).
18) Autobiografija, Raczynski. Zywoty slawnych Polak6w. Poznan 1841.
Takze Icones Radivil. Tab. 47.
19) M. Lit. Ks. Zap. 121. f. 133.
,0) Tamze Ks. 114. f. 542.
2I) Tamze.
DYGNITARZE. 203
Boguslaw krajectwa nie przyjal, przez �� i nominacyja Michala Radziwilla
na chorazostwo zostala cofnieta. Ten ostatni zostal nastepnie
krajczym.
��� Krzysztof, starosta Wilkowiski, miau. chorazym wielkim
w Kwietniu 1646 >; zostal podkanclerzym 1656 2).
Stuszka Zygmunt Adam, choraiy nadworny, miau. chorazym wielkim
16 Sierpnia 1656 �po Krzysztofie Pacu, ktory zostaje podkanclerzym*
B); umarl 1674 4).
Stuszka Jozef Boguslaw, lowczy, mian. choraiym wielkim 1675 5);
zostal marszalkiem nadwornym 1683 6).
Bialozor Krzysztof, miau. chorazym wielkim 16837); umarl 16878).
Oginski kniaz Hryhory (Grzegorz), czesnik lit., mian. chorazym
wielkim 22 Kwietnia 1687 vpo smierci Krzysztofa Bialozora� 9);
zostal starosta Zmudzkim 14 Lipca 1698 l0).
Czartoryski ksiaze Jozef, star. Punski, mian. chorazym wielkim
14 Lipca 1698 �po Hryhorym Oginskimu n); umarl 1 Sierpnia 1750l2).
RadziwiH k s ia ie Hieronim Floryjan, podczaszy, mian. chorazym
wielkim 25 Sierpnia 1750 �po smierci ks. Jozef a Czartoryskiego � 13) ;
umarl 17 Maja 1760 u ).
Rzewuski Stanisiaw Ferdynand, podstoli, mian. chorazym wielkim
30 Maja 1760 vpo smierci ks. Hieronima R a d ziw illa � 15). Rezygnowal
1782 16); umarl 16 Czerwca 1786 17).
*) Pamietniki Radziwilla �. 196�7.
2) Z nominacyi nastepcy. Jeszcze 1655 jest chorazym (Vol. leg. IV. f. 498).
s) M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 34.
4) Niesiecki VIII. 415. Jeszcze 21 Maja 1674 podpisal elekcyje kr61a
Jana (Vol. leg. V. f. 326).
5) Jest nim juz w Lutym 1676 (Vol. leg. V. f. 336).
e) Patrz wyzej str. 181.
7) Jest nim 1683 (Kossakowski. Monografije I. 6) i 1685 (M. Lit. Ks.
Zap. 143).
8) Z nominacyi nastepcy.
9) M. Lit. Ks. Zap. 143 i Ks. Zap. 138. f. 530.
10) Patrz wyzej str. 95.
�) Zaluski. Epistolae Histor. famil. II. 592 i M. Lit. Ks. Zap. 149. f. 451.
12) Kuqer Polski 1750. Nr. 727.
1S) M. Lit. Ks. Zap. 176. f. 596.
14) Kottluhaj. Galeryja Nieswiezska 430.
15) M. Lit.' Ks. Zap. 183. f. 257.
16) Z nominacyi nastepcy.
17) Gazeta Warszawska 1786. Nr. 61.
204 DYGNITARZE.
Soltan Stanistaw Pereswit, geiieral-major wojsk w. ks. lit., mian.
chorazym wielkim 11 Czerwca 1782 �po rezygnacyi Stanislawa RzewuskiegoJ
'; zostal podkomorzym 24 Grudnia 17902).
Wawrzecki Tomasz, posel Braslawski, mian. chorazym wielkim
3 Stycznia 1791 �po Stanislawie Soltanieu 3). Rezygnowal w tymze
roku4) i wystepuje nastepnie jako eks-chorazy5). Minister sprawiedliwoSci
ksiestwa Warszawskiego, senator-wojewoda Krolestwa Polskiego;
umarl 5 Sierpnia 18166).
Czarnecki Franciszek Wladystaw, mian. chorazym wielkim 15 Listopada
1791 npo rezygnacyi Tomasza Wawrzeckiegoa 7); ostatni.
Chorazowie nadworni.
Chorny nadwomy (vexillifer ciu�iae) byl zastepcq ehorazego
wielkiego.
Narbutowicz Wojciech, chorazy dworny, namiestnik Jaswonski
1501s)�1505 9); zloiyl chorazostwo 1505 lub 1506 10).
Korsak Iwan Sowicz, chorazy dwomy przed 1524n ).
> M. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 338.
2) Tamze Ks. 24. f. 729.
s) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 34. f. 782.
4) Z nominacyi nastepey.
5) 1794. Koresp. Narod. i Zagranicz. 1794. Nr. 39 i 41.
e) Gazeta Korespondenta 1816. Nr. 68, dodatek.
7) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 34. f. 1025. � chorazym Jagielly i � chorazym
Wilenskim w 1431 r. patrz wyzej str. 197 i 201. � Mylnie wystepuja jako chorazowie
wielcy: J a n Hawntdewicz w XV wieku (Niesiecki III. 392); � W o jciech
Janowicz (Ktodzko) 1499 (Volum. legum I. f. 281. �Alberfus Janowicz
vexillifer et Causor. capit.�. Mylnie jednak; w innych wsp6Iczesnych dokumentach
nigdzie nie wystepuje jako chorazy, a natomiast jest �ochmistrzem'1 wielkiej
ksieznej Heleny 1499. M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 294 i Ks. 99. f. 411); - Nikodem
Ciechanowiecki 1542 (Narbut IX. 225. Byl podstolim); � Hieronim Ju r je wicz
Chodkiewicz w XVI w. (Kossakowski. Monografije I. 56. Z koniuszego
wda Mscislawski, potem kaszt. Wilenski); � Michal Karol ks. Radziwill
1656�1666 (Icones Radivil. Tab. 79. Umarl podczaszym w 1656 r.); � Je rzy
Dowgiallo + 1662 (Kosinski. Przew. herald. III. 751; � Wolowicz 1687 (Zaluski.
Epistol. Histor. famil. I. 967); � An toni Wolowicz 1794 (Koresp. Kraj.
i Zagraniczny 1794. Nr. 41, dodatek. By! chorazym nadwornym).
8) M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 389.
9) Dogiel. Codex dipl. V. 166.
10) W tym ostatnim roku jest juz tylko dzierzawca Jasworiskim (Rzyszczewski.
Codex dipl. I. 367).
*&#9632 M. Lit. Ks. Zap. 12. f. 188.
DYGXITARZE. 205
Vacat przez lat kilkadziesiat.
Rahoza Hryhory, chorazy dworny lit.; postapil 1566 na sedziostwo
ziemskie Minskie 1).
Rahoza Wasil, dworzanin krdlewski, mian. choraiym dwornym
lit. 30 Maja 1566 �po bracie Hryhorym Rahozie, ktory postqpil na
sqdziostwo ziemskie Minskie112). Podpisal 1569 akt unii3); umarl
przed 1584 r . J).
Karaczon Mikolaj, chorazy dwomy juz 1588 5); umarl przed
1610 r. 6).
Frackiewicz-Radzimiiiski Mikolaj, chorazy nadwomy lit., star. Wasiliszski
juz 1611 7); rezygnowal 1613 s). Xastepnie w 1620 r. byl
marszalkiem trybunalu litewskiego 9).
��� Piotr, star. Mscislawski, mian. chorazym nadwornym 23 Grudnia
1613 vpo dolrowolnej rezygnacyi Mikotaja Frqckiewicz-Radziminskiego'
1 10). Otrzymal 14 Marca 1633 nominacyja na kasztelanije
Mscislawska n ); urzedu tego jednak nie przyjal i dopiero 1635 postapil
na podskarbiego nadwornego 13).
Oginski kniaz Aleksander, chorazy Trocki, mian. chorazym nadwornym
5 Lutego 1633 Tpo Piotrze Pacuu 13). �� nominacyja jednak
zostala cofnieta, gdyz ��� pozostal chorazym. Dopiero po postapieniu
���� na podskarbiostwo nadwome, Aleksander Oginski powtornie
mian. chorazym nadwornym 11 Marca 1636 �po Piotrze Pacti* �);
postapil 13 Stycznia 1645 na wojewddztwo Minskie 15).
*) Z nominacyi nastepey.
aJ M. Lit. Ks. Zap. 49. f. 6.
3) Danilowicz. Skarbiec Nr. 2382.
4) Paprocki. Herby 857.
�) Ossolinsld. Wiadomosci histor.-krytyczne II. 323. Nastepnie wspomniany
1590 r. (Volum. legum II. f. 1361).
e) M. Lit. Ks. Zap. 89. f. 199 i 222.
�J Tamze f. 368.
8) Z nominacyi nastepey.
9) Niesiecki L 383.
10) M. Lit. Ks. Zap. 91. dok. 228.
>&#9632 Tamze Ks. 106. f. 376.
1J) Patrz wyzej str. 193.
l3) �. Lit. Ks. Zap. 106. f. 76.
u) Tamze Ks. 111. f. 542.
■*J Patrz wyzej str. 27.
206 DYGNITAEZE.
Oginski kniaz Bohdan, podczaszy Braslawski, mian. chorazym nadwornym
14 Stycznia 1645 rpo Aleksandr ze OginskimUl); umarl
w Lutym 1649 -).
Stuszka Zygmunt Adam, mian. chorazym nadwornym 1649 3); postapil
16 Sierpnia 1656 na chorazego wielkiego4).
��� Konstanty Wladystaw, mian. chorazym nadwornym 7 Marca
1658 �po Sluszceu 5); umarl 1686�).
��� Jan Kazmierz, star. Uswiatski, mian. choraZym nadwornym
26 Stycznia 1687 �po smierci Pacau 7); umarl w koncu 1696 albo
na poczatku 1697 r . 8).
Frackiewicz-Radzimiiiski Gedeon Michat, star. Slonimski, mian. chorazym
nadwornym 1697 �). Z powodu falszywej wiesci � Smierci
Frackiewicza chorazym nadwornym mian. 26 Sierpnia 1702 Ka z m
i e r z G r u z ew s k i , stolnik Zmudzki10); nominacyja ta jednak
cofnieta zostala in favorem viventis possessoris i Gruzewskiego nagrodzono
kuchmistrzostwem n ). W kilka lat pozniej �po rezygnacyi
Gedeona Frackiewicza, star. Slonimskiegou, chorazym nadwornym
mian. 13 Maja 1710 Mi c h a l J a n T y z e n h a u s , star. Inturski12);
i ta nominacyja jednak cofnieta bye musiala, gdy rezvgnacyja Frackiewicza
okazala si� nieprawdziwq. Frackiewicz do konca Zycia przesiedzial
na chorazostwie nadwornem; umarl w lecie 1712 r . lS).
Puzyna kniaz Michat, star. Stagwilski, mian. chorazym nadwornym
' M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 752.
2) Radziwill. Pamietnik II. 368.
3) Jest nim juz w Listopadzie 1649 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 126. f. 55
odw. d. 32).
*) Patrz wyzej str. 203.
5) M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 172.
6) Z nominacyi nastepey. Wspomniany jeszcze 1681 (Akt Tryb. Glow.
1681. Nr. 402).
7) M. Lit. Ks. Zap. 143, pod ta data.
8) Zyl jeszcze w Czerwcu 1696 (Akt Tryb. Glow. 1696 Junii 18. Nr.
827 i 829.
9) Jest nim we Wrzesniu 1697 (Volum. leg. VI. f. 9).
10) M. Lit. Ks. Zap, 150. f. 288.
1!) Tamze f. 300.
,�) Tamze Ks. 154. f. 318 odw. Tyzenhaus uzywal czasami tytulu chorazego
nadwomego (1712 r. Akt Wilens. Arch. Komiss. VIII, str. 353).
13) Z nominacyi nastepey i M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 544. Jeszcze w Kwietniu
1712 poslowal na sejm (Bartoszewicz. Pamietniki Zawiszy, str. 300).
DYGjSTITARZE. 207
18 Sierpnia 1712 vpo smierci Frqckiewiczau J); zostal pisarzem
11 Stycznia 1717 2).
Pakosz Kazmierz, star. Rzeczycki, mian. chorazym nadwornym
20 Stycznia 1717 �po Puzynieu s); mnarl 1728 4).
Puzyna kniaz Antoni Michat, ehorazy Upitski, mian. chorazym
nadwornym 15 Czenvca 1728 npo smierci Pakoszau 6); postapil
11 Czerwca 1746 na kasztelanija Mficislawska6).
Krasicki hrabia Jan, mian. chorazym nadwornym w Czerweu 1746
rjto Michale Puzynieu 7); rezygnowal 17668).
Krasicki hrabia Antoni, star. Druzylowski, mian. chorazym nadwomym
10 Marca 1766 �po rezygnacyi Jana hr. Krasickiego� 9);
umarl 1777 10).
Wolmer Kazmierz, pisarz skarbowy lit., mian. chorazym nadwornym
29 Pazdziernika 1777 po smierci Antoniego hr. Krasickiego� n );
rezygnowal 1781 l2). Pofniej kasztelan Grodzienski.
Chreptowicz Karol, pisarz ziemski Grodzienski, mian. chorazym
nadwornym 23 Maja 1781 vpo rezygnacyi Kazmierza Wolmerau 13);
rezygnowal 1786 14).
Wolowicz Antoni, wojski Grodzienski, mian. choraiym nadwornym
lit. 4 Marca 1786 vpo rezygnacyi Karola Chreptowicza� l5); zostal
kasztelanem Mereckim 17 Marca 1794 16).
Narbut Mikotaj, ehorazy ziemi ^mudzkiej, mian. chorazym na-
*) M. Lit. Ks. Zap. 157. f. 17 odw.
2) Tamze Ks. 155. f. 910.
3) Tamze.
4) Z nominacyi nastepcy. Wspomniany jeszcze 1726 (Vol. leg. VI. f.
414, 493).
5) M. Lit. Ks. Zap. 166. f. 15.
6) Tamze Ks. 174. f. 87.
7) Tamze f. 89.
s) Z nominacyi nastepcy.
9) M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 442.
10) Z nominacyi nastepcy.
�) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 24. d. 115.
12) Z nominacyi nastepcy.
≫�) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 142.
u ) Z nominacyi nastepcy.
&#8810 M. Lit. Ks. Spr. Publ. 30. f. 1132.
&#8811 Tamze Ks. 36. Cz. I. f. 270.
2 0 8 DYGNITARZE.
dwornym 17 Marca 1794 ,,po Antonim WcAowiczu, ktory zostat
kasztelanem Mereckimu 1); ostatni.
Czesnicy.
CzeSnik (czasznik, pincerna, Mundschenk, sous-6chanson) wsrdd
uroczystej biesiady podawal krdlowi czare.
Meleszkowicz Fedko Gawrylowicz, horodniczy Grodzienski i czasznik
w. ks. 1494 2)-�1496 s); zlozvl czasznikostwo 4).
Drozdia Andrzej, czasznik w. ks. 1498 fi); zlozyl czasznikostwo6).
Bohowitynowicz Lewko, czasznik J. �. M. 1501' ); nastepnie
pisarz 8).
Mickowicz Mikolaj, czasznik J. �. M. 1508 9).
Vacat.
Andruszewicz Mikolaj Sienkowicz, czasznik krdlewski 1529 10).
Andrejewicz Wojciech, czasznik; umarl krdtko przed 15381]).
Jasienski, polak, poprzednio ,;sluzebnik� biskupa Wilenskiego,
mian. czasznikiem po smierci Wojciecha Andrejewicza, � �� panowie
litewscy skarza si� 1538 r. w poselstwie do krola, viz nigdy nie
bywalo, aby Lachowie cudzoziemcy naznaczani byli na urzedy dworne
w wielkiem ksiestwie" 12); prawdopodobnie ODze zostal 1545 kuchmistrzem.
1) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 36. Cz. I. f. 267. � Mylnie wystepuje jako
chorazowie nadworni: G e rh ard Donhoff 1661 (Zychlinski V. 209);-� Krzysztof
Bialozor (Kossakowski. Monografije I. G. Zychlinski �. 9. Bvl chorazym wielkim);
� Michal Puzy n a 1784 (Kosinski. Przew. herald. IV. 518).
2) M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 35, 91.
3) Tamze f. 160.
4) W 1505 r. jest tylko horodniczym Grodzienskim (M. Lit. Ks. Zap.
6. f. 488).
5) M. Lit. Ks. Zap. 5. f. 70 odw.
6) W 1500 r. tylko koniuszy Wilenski (M. Lit. Ks. Zap. 5. f. 109); naetepnie
namiestnik Lidzki 1505�1507 (Tamze Ks. 6. f. 477 i Ks. 8. f. 154).
7) M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 378.
8) Juz 1502 (Tamze f. 412).
9) Tamze f. 444.
10) Tamze Ks. 12. f. 423 i Volum. legum I. f. 495.
u) Poselstwo pau6w litewskieh do kr61a w Listopadzie 153S (M. Lit. Ks.
Spr. Publ. Nr. 1. f. 1�22).
11) Tamze.
DYGXITAKZE. 209
Pietkiewicz Maciej Stanislawowicz, czasznik kr<51ewski 15461)�1570'2).
Jednoczesnie (1569) star. Kierstomonski i Ro.sieiiski 3).
��� Jan Dominikowicz, mian. czeSnikiem okolo 1580 r. 4); rezygnowal
na poczatku 1589 r . 5) i otrzymal 29 Kwietnia 15c'9 nominacyje
na ciwuristwo Wilenskie 6).
Wolowicz Piotr, mian. czesnikiem 26 Kwietnia 1589 �po dobrowolnem
nstcipicniu Jana Pacau 7); umarl 1624 (?)s).
Holowczynski kniaz Jan Szcz^snowicz, mian. 15 Maja 1624 na eze-
Snikostwo �icakujace po smierci Wolotviczau 9); umarl w koncu
1630 � .10).
Sapieha Aleksander Bohdan, star. Orszanski i Krzyczewski, mian.
czesnikiem 25 Lutego 1631 �po smierci kniazia Jana Holowczynskiegou
n ). Rezygnowal 1632 12) ; umarl 1633 ,s).
Kiszka Krzysztof, dworzanin krolewski (aulicus), mian. czesnikiem
14 Kwietnia 1632 �po rezygnacyi Aleksandra Behdana Sapiehy� I4);
postapil na wojewode Mscislawskiego 18 Sierpnia 1636 lS).
Dorohostajski Wladyslaw, starosta ^vimorski, mian. czesnikiem
30 Sierpnia 1636 �po Kiszceu l6); umarl w Maju 163817).
Abramowicz Mikolaj, star. Starodubowski i Miadziolski, mian.
*) �. Lit. Ks. Zap. 29. f. 54. d. 28. Wspomniany 1555 (Tamze Ks. Spr.
Sad. 31. f. 377), 1558 (Tamze Ks. Zap. 43. f. 48). 1569 (Tamze Ks. Spr. Publ.
9. f. 160).
-) M. Lit. Ks. Zap. 49. f. 76.
3) Tamze Ks. Spr. Publ. 9. f. 160 i Ks. Zap. 49. f. 76.
4) Jest nim juz 1582 (M. Lit. Ks. Zap. 69. f. 37).
5) Z nominacyi nastepcy. Jeszcze w Styczniu 1589 ��� wystepuje jako
czesnik (Karczewski. Replika w sprawie Radziwillow, str. 24).
6) M. Lit. Ks. Zap. 76. d. 7.
7) Tamze Ks. 77. d. 13. Wspomniany nastepnie 1593 (Akt. Wilens. Arch.
Komiss. VII. 468).
8) Z nominacyi nastepcy.
9) JV1. Lit. Ks. Zap. 99. d. 86.
,0) Z nomiuacyi nastepcy. Wystepuje jeszcze w Pazdzierniku 1630 l Akt.
Wilens. Arch. Komiss. XII. 445).
ll) M. lit. Ks. Zap. 99. f. 665.
l-) Z nomiuacyi nastepcy.
13) M. Lit. Ks. Zap. 110. f. 1 i 9.
14) Tamze Ks. 104. f. 254.
15) Tamze Ks. 111. f. 707.
IC) Tamze f. 714.
17) Pamietnik Radziwilla I. 377. Choc mieni go mylnie podczaszym.
14
2 1 0 DYGN1TARZE.
czegnikiem w Czerwcu 1638 *); postapil 1640 na kasztelanije Mgcislawska2).
Jednoczesnie general artyleryi lit.
Tyszkiewicz Antoni Jan, mian. czegnikiem 1640; postapil jv Pazdzierniku
1640 na podskarbiego nadwornego3).
Zyzemski kniaz Aleksander, stolnik Minski, mian. ezesnikiem
31 Pazdziernika 1640 Tpo Antonim Tyszkiewiczuu 4); zostal podstolim
w Marcu 1643 5).
��� Feliks (Szez^sny) J a n , star. RakiborskiB), mian. ezesnikiem'
w Marcu 1643 7); zostal podstolim 17 Marca 1645 8).
Potocki Krzysztof, star. Nowosielecki, mian. ezesnikiem 18 Marca
1645 vpo Feliksie Pacuu 9); postapil na podstolego 3 Listopada
1646 l0).
* . . Wolowicz Eustachy Kazmierz, mian. czegnikiem 4 Listopada 1646
��� Krzysztofie Potockim, ktory zostal podstolimu n ); postapil na
podstolego 16 Sierpnia 1656 12). 4
Kopec Jan Karol, star. Brzeski, mian. ezesnikiem 16 Sierpnia
1656 vpo Eustachym Woloiviczuu I3); zostal podstolim 15 ��tego
1658 14).
Sapieha Krzysztof, mian. czegnikiem 15 Lutego 1658 po Janie
Karol � Kopciuu 15); juz 18 Marca 1658 zostal podstolim 16).
Oginski kniaz Marcyjan Aleksander, ehorqzy Trocki, mian. czegnikiem
*) Jest nim juz w Lipcu 1638 (Replika w sprawie Radziwifl6w f. 129).
2) Jeszcze w Lutym 1640 jest ezesnikiem (Podgorski. Pomniki do dziejow
polskich XVII w. Wroclaw 1840, I. 27�30).
3) Z nominacyi nastepey. Takze Radziwill II. 25. Patrz wyzej str. 193.
4) M. Lit. Ks. Zap. 113. f. 562.
Po Hlebowiczu, kt6ry 19 Lutego 1643 postapil na wojew6dztwo Smolenskie
(Radziwill II. 89). Juz 8 Kwietnia 1643 ��� ezesnikiem (M. Lit. Ks.
Zap. 114. f. 227).
6) 31. Lit. Ks. Spr. Sad. 111. d. 179.
�) Patrz wyzej przypis przedostatni.
8) M. Lit, Ks. Zap. 114. f. 808.
9) Tamze f. 807.
10) Tamze Ks. Sigillat I. f. 106.
J1) Tamze Ks. Zap. 121. f. 151.
12) Tamze Ks. 130. f. 37.
13) Tamze Ks. 131. f. 19.
u) Tamze Ks. 130. f. 118 i Ks. 131. f. .41.
u) Tamze Ks. 130. f. 118 odw.
16) Tamze f. 309.
DYGNITAKZE. 211
18 Marca 1658 npo Krzysztofie Sapieze* �); zostal podstolim 8 Stycznia
1659 *).
Sapieha Jan Ferdynand, mian. czesnikien\ prawdopodobnie w Styczniu
1659; umarl 27 Marca 16593).
��� Michal Kazmierz, star. Chwejdariski4) , mian. czesnikiem
w Kwietniu 1659 5); zostal oboznym 29 Pazdziernika 1659 6).
Sapieha Kazmierz Jan, wojewodzic Wilenski, mian. czesnikiem
9 Listopada 1659 �po Michala Pacuil 7); zostal podstolim 20 Lipca
1661 8).
Naruszewicz Jan, ciwun Wiekszwiariski, mian. czesnikiem 23 Lipca
1661 �jpo Kazmierza Sapieze* 9); zostal podskarbim nadwornym
1661 !&#8811.
Donhoff Gerhard, chorazv nadworny koronny, mian. czesnikiem
2 Listopada 1661 �po Janie Naruszeiviezu, ktory zostal podskarbim
nadwornymu n )j zostal podstolim 23 Kwietnia 1666 J2).
Sapieha Franciszek, mian. czesnikiem w Kwietniu 1666 13); zostal
koniuszym na poczatku 1670 r. u ).
Bokum (von Altenbockum) Jan Henryk, lowczy nadworny koronny,
mian. czeSnikiem 4 Marca 1670 �po Sapieze, ktory zostal koniuszym11
l5); zostal stolnikiem 1679 ,fi).
Sapieha Wladyslaw Jo z e fa t, mian. czeSuikiem 17) prawdopodobnie
1679; z czesnika zostal krajczym 20 Maja 1684 l8).
!) M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 330.
2) Tamze f. 373.
3) Nadgrobek (Walicki. Historia przezacnego Obrazu Kodenskiego, str. 116).
4) Mian. 22 Lutego 1659 (M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 306).
5) Jest nim w Czerweu 1659 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 133. f. 187. d. 75).
&#8810 M. Lit, Ks. Zap. 130. f. 420.
7) Tamze f. 421.
8) Tamze f. 1406.
9) Tamze f. 1323.
10) Z nominacyi nastepcy.
11) M. Lit, Ks. Zap. 134. f. 180.
1-) Tamze Ks. 132. f. 462.
ls) Jest nim 29 Kwietnia 1666 (M. Lit. Ks. Zap. 135. dok. 130).
14) Z nominacyi nastepcy.
15) M. Lit, Ks. Zap. 136. f. 116. Wspomniany jeszcze 1674 (Vol. leg.
V. f. 310).
16) Jest nim 1683 (Dogiel. Codex dipl. V. 473).
17) Stawski. Monumenta. Cz. II, dedykacyja, karta 7 a.
18) M. Lit. Ks. Zap. 143, pod ta data.
2 1 2 DYOXITAHZK.
Oginski kniaz Hryhory, mian. ezesnikiem 1684; zostal chorazym
wielkim w Kwietniu 1687 *).
Sapieha Michat, podskarbicz lit., mian. ezesnikiem 4 Maja 1687
npo Hryhorym Oginskimu 2); zostal straznikiem wielkim 20 Maja
1692 3).
Sapieha Aleksander Pawel, mian. ezesnikiem 1692; zostal marszalkiem
nadwornym 22 Sierpnia 1692 4).
Tarlo Michal, star. Gostynski, mian. ezesnikiem 425 Wrzesnia
1692 �po Alelcsandrze Sapieze�■5); umarl 1702 ,. Pogrzeb jego odbyi
sie 19 Lipca 1703 7).
Szczytt-Niemirowicz Krzysztof, chorazy Polocki, mian. ezesnikiem
26 Listopada 1702 ,.po smierci Mikolajci Tarlou 8); rezygnowal
z czesnikostwa na rzeez syna swego Jozefa 28 Stycznia 1713 9). Nastepnie
kasztelan Smoleliski.
Szczytt-Niemirowicz Jozef, mian. ezesnikiem 1 Lipca 1713 npo
dobrowolncj rezygnacyi swego ojca� l0); zostal kasztelanem Mscislawskim
10 Czerwca 174011).
Sapieha Ignacy, wojewodzic Brzeski, mian. czegnikiem 20 Czerwca
1740 �po Jozefie Szczycieu '-); zostal podskarbim nadwornym 18 Wrzesnia
174413).
Oginski kniaz Michal Kazmierz, wojewodzic Trocki, mian. czesnikiem
18 Wrzesnia 1744 ,7po Ignacym &'apiezeu 14); zostal pisarzem
polnym 20 Czerwca 1748 ,s).
Oskierko Ludwik Gerwazy, starosta Mozyrski, mian. czegnikiem
4
*) M. Lit. Ks. Zap. 138. f. 530.
3) Tamie f. 531 i Ks. 143, pod ta data.
3) M. Lit. Ks. Zap. 146. f. 436.
*) Tamze f. 491.
5) Tamze f. 523.
e) Z nominacyi nastepey. Zyl jeszcze 1701 (Zawisza. Pamietniki 101).
7) Zawisza. Pamietnik 114.
s) M. Lit, Ks. Zap. 148. f. 1030 i Ks. 150. f. 308.
9) Tamze Ks. 159. f. 203.
10) Tamze Ks. 157. f. 59.
11) Tamze Ks. 172. f. 24.
12) Tamze f. 25.
13) Tamze f. 922.
14) Tamze f. 918.
15) Tamze Ks. 176. f. 71.
DYGNITAKZE. 213
20 Czerwca 1748 ,,po Michale Ogimlrimu *); zostal referendarzem
10 Grudnia 17642).
Ol^dzki Stefan, marszalek Wolkowyski, mian. czesnikiem 11 Grudnia
1764 npo Ludwihu Gencasym OsMerceu 3); zostal koniuszym
15 Czerwca 1765 4).
Niesiolowski Jozef, podkomorzy Nowogrodzki, mian. czesnikiem
15 Czerwca 1765 ,.p� Stefanie Oleds1eimu 5); zostal kasztelanem
Nowogrodzkim 11 Pazdziernika 1765 6).
Ronikier Michal Aleksander, lowczy nadworny, mian. czesnikiem
19 Pazdziernika 1765 �po Jozefie Niesioiowshim� 7); rezygnowal
1787 &#8810.
Brzostowski Robert, pulkownik wojsk litewskich, mian. czeSnikiem
19 Lutego 1787 �po rezygnacyi Micliala BoniJciera� 9); zostal kasztelanem
Polockim 14 Maja 1791 10).
Gorski Leon, mian. czesnikiem 3 Wrzesnia 1791 �po Robercie
BrzostowsMmu 11). Rezygnowal (?); umarl 2 Kwietnia 1807 12).
Brzostowski Michal Hieronim, star. Minski, mian. czesnikiem 179413);
ostatm.
*) M. Lit. Ks. Zap. 176. f. 72.
2) Tamze Ks. 184. f. 3.
3j Tamze f. 5.
4) Tamze f. 376.
�) Tamze f. 377.
e) Tamze Ks. 188. f. 46. d. 92.
7) Tamze f. 47. d. 93.
s) Gazeta Warszawska 1787. Nr. 18, suppl.
s) M. lit . Ks. Spr. Publ. 34. f. 42.
10) Tamze f. S61.
u) Tamze f. 967.
12) Diuiin-Borkowski. Rocznik szlachty polskiej na r. 1883, str. 474.
13) Zychlinski. Zlota Ksiega III. 24. � Mylnie nazwani czesnikami:
Mikolaj Mikolajewicz K ad ziwiil 1499 (Volum. legum I. f. 281. Byl podczaszym);
� Olbracht Mareinowicz Gasztold 1505 (Dogiel. Codex dipl. V. 166.
Byl podczaszym); � J a n Mikolajewicz Radziwili 1522 (Zbi6r dawn. dypl. i akt.
Wilno I. 29. Icones Badivil. Tab. 20. Byl podczaszym); � Mikolaj Kiszka 1566
(Zbior dawn. dypl. i akt. I. 119. Byl podczaszym);� Krzysztof Sapieha, zmarly
1637 (Starowolski. Monuments. f. 837. Byl podczaszym); � J a n Ronikier 1643
(Zychlinski IV. 222, 226. V. 204. Kosinsld. Przew. herald. III. 430); � Adam
Szczytt 1742 (Niesiecki VIII. 321. Zamiast J<5zef Szczytt).
2 1 0 DYGN1TAEZE.
czesnikiem w Czerweu 1638 J); postapil 1640 na kasztelanije Mscislawska2).
Jednoczesnie general artyleryi lit.
Tyszkiewicz Antoni Jan, mian. czegnikiem 1640; postapil w Pazdzierniku
1640 na podskarbiego nadwomego3).
Zyzemski kniaz Aleksander, stolnik Minski, mian. czesnikiem
31 Pazdziernika 1640 vpo Antonim Tyszkiewiczuu 4); zostal podstolim
w Marcu 1643 5).
��� Feliks (Szcz^sny) Jan , star. Rakiborski6), mian. czesnikiem�
w Marcu 1643 7); zostal podstolim 17 Marca 1645 s).
Potocki Krzysztof, star. Nowosielecki, mian. czesnikiem 18 Marca
1645 �po Feliksie ����119); postapil na podstolego 3 Listopada
1646 10).
Wolowicz Eustachy Kazmierz, mian. czegnikiem 4 Listopada 1646.
npo Krzysztofe Potockim, ktory zostal podstolimu n ); postapil na
podstolego 16 Sierpnia 1656 12). v
Kopec Jan Karol, star. Brzeski, mian. czesnikiem 16 Sierpnia
1656 ��� Eustachym Wolowicsuu 13); zostal podstob'm 15 Lutego
1658 14).
Sapieha Krzysztof, mian. czegnikiem 15 Lutego 1658 vpo Janie
Karolu Kopciu11 l5); juz 18 Marca 1658 zostal podstolim 16).
Oginski kniaz Marcyjan Aleksander, ehorazy Trocki, mian. czegnikiem
*) Jest nim juz w Lipcu 1631 (Replika w sprawie KadziwilI6w f. 129).
2) Jeszcze w Lutym 1640 jest czesnikiem (Podg6rski. Pomniki do dziejow
polskich. XVII w. Wroclaw 1840/1. 27�30).
3) Z nominacyi nastepcy. Takze Kadziwiil II. 25. Patrz wyzej str. 193.
■*) M. Lit. Ks. Zap. 113. f. 562.
Po Hlebowiczu, kt6ry 19 Lutego 1643 postapil na wojew6dztwo Smolenskie
(RadziwiH II. 89). Juz 8 Kwietnia 1643 ��� czesnikiem (M. Lit. Ks.
Zap. 114. f. 227).
6) M. Lit. Ks. Spr. Sad. 111. d. 179.
7) Patrz wyzej przypis przedostatni.
8) M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 808.
9) Tamze f. 807.
10) Tamze Ks. Sigillat I. f. 106.
u ) Tamze Ks. Zap. 121. f. 151.
I2) Tamze Ks. 130. f. 37.
I3j Tamze Ks. 131. f. 19.
� ) Tamze Ks. 130. f. 118 i Ks. 131. f. .41.
15) Tamze Ks. 130. f. 118 odw.
16) Tamze f. 309.
DYGNTTARZE. 211
18 Marca 1658 ,.po Krzysztofie Sapieze'1'; zostal podstolim 8 Stycznia
1659 2).
Sapieha Jan Ferdynand, mian. czegnikiem prawdopodobnie w Styczniu
1659; umarl 27 Marca 16593).
��� Michal Kazmierz, star. Chwejdanski4), mian. ezesnikiem
w Kwietniu 1 659 5); zostal oboznym 29 Pazdziernika 1659 6).
Sapieha Kazmierz Jan, wojewodzic Wilenski, mian. ezesnikiem
9 Listopada 1659 �po Michale Pacuu 7); zostal podstolim 20 Lipca
1661 8).
Naruszewicz Jan, ciwim Wiekszwianski, mian. ezesnikiem 23 Lipca
1661 vpo Kazmierza Sapiezea 9); zostal podskarbim nadwornym
1661 10).
Donhoff Gerhard, chorazy nadworny koronny, mian. czegnikiem
2 listopada 1661 �po Janie Naruszewiczu, ktory zostal podskarbim
nadwornym� n ); zostal podstolim 23 Kwietnia 1666 12).
Sapieha Franciszek, mian. czegnikiem w Kwietniu 1666 13); zostal
koniuszym na poczatku 1670 r. 14).
Bokum (von Altenbockum) Jan Henryk, lowczy nadworny koronny,
mian. czegnikiem 4 Marca 1670 �po Sapieze, ktdry zostal koniuszy
tnu l5); zostal stolnikiem 1679 ie).
Sapieha Wladyslaw Jo z e fa t, mian. czegnikiem 1T) prawdopodobnie
1679; z czegnika zostal krajczym 20 Maja 1684 lS).
*) M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 330.
2) Tamze f. 373.
3) Nadgrobek (Walicki. Historia przezacnego Obrazu Kodenskiego, str. 116).
4) Mian. 22 Lutego 1659 (M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 306).
5) Jest nim w Czerwcu 1659 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 133. f. 187. d. 75).
' M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 420.
7) Tamze f. 421.
6) Tamze f. 1406.
9) Tamze f. 1323.
10) Z nominacyi nastepey.
≫&#8811 M. Lit. Ks. Zap. 134. f. 180.
12) Tamze Ks. 132. f. 462.
13) Jest nim 29 Kwietnia 1666 (M. Lit. Ks. Zap. 135. dok. 130).
14) Z nominacyi nastepey.
16) M. Lit. Ks. Zap. 136. f. 116. Wspomniany jeszcze 1674 (Vol. leg.
V. f. 310).
lc) Jest nim 1683 (Dogiel. Codex dipl. V. 473).
17) Stawski. Monumenta. Cz. II, dedykacyja, karta 7 a.
18) M. Lit. Ks. Zap. 143, pod ta data.
14*
2 1 2 I) Y (xNTTARZE.
Oginski kniaz Hryhory, mian. czegnikiem 1 6 8 4 ; zostal chorazym
wielkim w Kwietniu 168 7 �).
Sapieha Michat, podskarbicz lit., mian. czegnikiem 4 Maja 1687
�po Hryhorym Oginslcimu 2); zostal straznikiem wielkim 20 Maja
1692 3).
Sapieha Aleksander Pawel, mian. czegnikiem 1 6 9 2 ; zostal marszalkiem
nadwornym 2 2 Sierpnia 1 6 9 2 4).
Tarlo Michal, star. Gostyuski, mian. czegnikiem 25 Wrzesnia
1692 �po Aleksandrze Sapieze� 5); umarl 1702 6). Pogrzeb jego odbyl
sie 19 Lipca 1703 7).
Szczytt-Niemirowicz Krzysztof, chorazy Poiocki, miau. ezesnikiem
26 Listopada 1702 �po smierci Mikolaja Tarlou 8); rezygnowal
z czegnikostwa na. rzecz syna swego Jozefa 28 Stycznia 1713 9). Nastepnie
kasztelan Smolenski.
Szczytt-Niemirowicz Jozef, mian. czegnikiem 1 Lipca 1713 �po
dobrowolnej rezygnacyi swego ojcau l0); zostal kasztelanem Mgcislawskim
10 Czerwca 1740� ).
Sapieha Ignacy, wojewodzic Brzeski, mian. czegnikiem 20 Czerwca
1740 �po Jozefie Szczycie1112); zostal podskarbim nadwornym 18 Wrze-
Snia 174413).
Oginski kniaz Michal Kazmierz, wojewodzic Trocki, mian. czesnikiem
18 Wrzesnia 1744 �po Ignacym Sapiezeu u ); zostal pisarzem
polnym 20 Czerwca 1748 15).
Oskierko Ludwik Gerwazy, starosta Mozyrski, mian. czegnikiem
~ ' /
!) M. Lit. Ks. Zap. 138. f. 530.
2) Tamze f. 531 i Ks. 143, pod ta data.
3) M. Lit, Ks. Zap. 146. f. 436.
4) Tamze f. 491.
�) Tamze f. 523.
6) Z nominacyi nastepey. Zyl jeszcze 1701 (Zawisza. Pamietniki 101).
7) Zawisza. Pamietnik 114.
8) M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 1030 i Ks. 150. f. 308.
9) Tamze Ks. 159. f. 203.
10) Tamze Ks. 157. f. 59.
11) Tamze Ks. 172. f. 24.
12) Tamze f. 25.
13) Tamze f. 922.
14)'Tamze f. 918.
n ) Tamze ~Ks. 176. f. 71.
DYGXITAKZE. 213
2 0 Czerwca 1 7 4 8 rpo Michale Oginskimu J); zostal referendarzem
1 0 Grudnia 1 7 6 4 2).
Ol^dzki Stefan, marszalek Wolkowyski, mian. czeSnikiem 11 Grudnia
1 7 6 4 npo Ludwiku Gerwazym Oskierceu 3); zostal koniuszym
1 5 Czerwca 1 7 6 5 4).
Niesiotowski Jozef, podkomorzy Nowogrodzki, mian. czesnikiem
1 5 Czerwca 1 7 6 5 ,.po Stefanie Oledzkimu 5); zostal kasztelanem
Nowogrodzkim 11 Pazdziernika 1 7 6 5 6).
Ronikier Mi chat Aleksander, lowczy nadworny, mian. czesnikiem
19 Pazdziernika 1 7 6 5 ��� Jozefie Niesiolowskimu 7); rezygnowal
1 7 8 7 8).
Brzostowski Robert, pulkownik wojsk litewskich, mian. czesnikiem
1 9 Lutego 1 7 8 7 npo rezygnacyi Michala Romkiera119); zostal kasztelanem
Polockim 1 4 Maja 1 7 9 1 10).
Gorski Leon, mian. czesnikiem 3 Wrzesnia 1 7 9 1 ,7po Bober tie
Brzostowskimu n ). Rezygnowal ('?); umarl 2 Kwietnia 1 8 0 7 12).
Brzostowski Michal Hieronim, star. Minski, mian. czesnikiem 1 7 9 4 ,;!) ;
ostatni.
> M. Lit. Ks. Zap. 176. f. 72.
2) Tamze Ks. 184. f. 3.
3) Tamze f. 5.
4) Tamze f. 376.
5) Tamze f. 377.
�) Tamze Ks. 188. f. 46. d. 92.
7) Tamze f. 47. d. 93.
8) Gazeta Warszawska 1787. Nr. 18, suppl.
9) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 34. f. 42.
*�) Tamze f. 861.
u) Tamze f. 967.
12) Dunin-Borkowski. Kocznik szlachty polskiej na r. 1883, str. 474.
13) Zychliiiski. Zlota Ksiega 1�. 24. � Mylnie nazwani czesnikami:
Mikolaj Mikolajewicz R ad z iw ili 1499 (Volum. legum I. 1. 281. Byl podczaszyin);
� Olbracht Marcinowicz Gasztold 1505 (Dogiel. Codex dipl. V. 166.
Bvl podczaszym); � J a n Mikolajewicz Kadziwiil 1522 (Zbior dawn. dypl. i akt.
Wilno I. 29. Icones Radivil. Tab. 20. Byl podczaszym); � Mikolaj Kiszka 1566
(Zbior dawn. dypl. i akt. I. 119. Byl podczaszym); � Krzysztof Sapieha, zmarly
1637 (Starowolski. Monumenta f. 837. Byl podczaszym); � J a n Ronikier 1643
(Zychlinski IV. 222, 226. V. 204. Kosinski. Przew. herald. III. 430); � Adam
Szczytt 1742 (Niesiecki VIII. 321. Zamiast 'J6zef Szczytt).
214 DYGXITAKZE.
Generaiowie artyleryi.
General artyleryi (General-Feldzeugmeister) mial arsenaly zaopatrywac
i w porzadku utrzymywac, iloSe dzial, prochu, kul i innych
potrzeb wojennych pomnazac, strzedz wszystkiego, cokolwiek nabytem
zostalo i \y rejestra spisywac, tudziez dostawiac wszystko tam, dokad
hetman dostawiac nakazal. Powinien byl znajdowac sie przy wojsku,
ilekroc wojsko na nieprzyjaciela wychodzi itd .J). Urzad ten powstal
za Wladvslawa I V 2).
Oprdcz generaldw artyleryi, byli i generalowie naczelnicy artyleryi;
ostatnim z nich byl Jakdb Jasinski, mianowany 1794 rpo
Kronnemanieu, w tymze roku, 4 Listopada 1794, zgin^l przy szturmie
Pragi 3).
Abramowicz Mikolaj, wojewodzic Smolenski, pulkownik krdlewski,
mianowany ,,na dosor armaty w. ks. lit.� (armatura per M. 1).
L itt. praefecturn) 21 WrzeSnia 16344); na sejmie 1638 r. (juz starosta
Starodubowski i Miadziolski) otrzymuje blizsze okreslenie tego
urzedu 5). Generalem artyleryi zwal sie 1648 6). Jednoczesnie czesnik
1638, kasztelan Mscislawski 1639, wojewoda 1643, wojewoda Trocki
1647; umarl w Lutym 1651 7).
Gosiewski Wincenty Korwin, stolnik, mian. generalem artyleryi
27 Lutego 1651 vpo smierci wojewody Trockiego11 s); zostal podskarbim
wielkim 14 Wrzesnia 16529).
Wahl Zygmunt, pulkownik kr61ewski, mian. generalem artyleryi
lit. 22 Wrzesnia 1652 rpo Wincentym Gosiewskimu U1); rezygnowal
1654 �)..
' Lelewel. PoLska, dzieje i rzeczy jej IV. (IX.) 66�67.
2) Volum.' legum III. f. 948.
3) Wojcicki. Cmentarz Powazkowski III. 202�203. Encvklopedvja Powsz.
XIII. 127.
4) M. Lit. Ks. Zap. 110. f. 855.
5) Vol. legum III. f. 94S.
e) Tamze IV. f. 215.
7) Z nominacyi nastepcy i Radziwili II. 435.
8) M. Lit. Ks. Sigil. Nr. 2.
9) M. Lit. Ks. Zap. 127. f. 396.
10) Tamze f. 404.
u) Z nominacyi nastepcy.
DYGNITARZE. 215
Judycki Mikolaj Wladystaw, kawaler Maltariski, dworzanin krolewski,
mian. generalem artyleryi 11 Kwietnia 1654 vpo dobrowolnej
rezygnacyi Zygmunta WaMu *); umarl 1670 2). Jednoczesnie kasztelan
Nowogrodzki.
Krysztfin-Kirszensztein Michat Antoni, mian. generalem artyleryi3)
1670; postapil 1673 na pisarstwo polne4).
Gosiewski Maciej Korwin, star. Lozdzienski, mian. generalem artyl.
lit. 16735); umarl 1683 �).
Sapieha Leon Bazyli, podskarbi nadworny lit., miau. geueralem
artyl. lit. 7 Wrzesnia 1684'; umarl 168,6 s).
Romer Mateusz, general-major wojsk lit., mian. generalem artyl.
lit. 28 Kwietnia 1687 vpo smierci Sapiehyu 9). Rezygnowal 169810);
umarl 1699 n ).
Sapieha Michat, koniuszy lit., mian. generalem artyl. lit. 18 Lipca
1698 vpo rezygnacyi Romerau 12); zabity 19 Listopada 1700 1S).
Mniszech Jozef, star. Sanocki, mian. generalem artyl. lit. 8 Kwietnia
1701 npo smierci Micliala Sapieliy, honiuszego i generala a rty l.Uli);
zostal marszalkiem nadwornym lit. 9 Sierpnia 1706 15).
Siennicki-Boncza Kazmierz Krzysztof, miecznik lit., mian. generalem
' M. Lit. Ks. Zap. 129. f. 319.
-) Patrz wyzej str. 120.
3) Ze byl generalem artyleryi, wzmianka pozniej, bo pod r. 1677 (Vol.
leg. V. f. 525/6).
*) Jest nim 1674 podczas bezkrolewia (Vol. leg. V. f. 281).
5) Podpisat elekcyje krola Jana III 1674 (Vol. leg. V. f. 286).
e) Zvl jeszcze 1677 (Vol. leg. V. f. 524). Juz nie zyl w Listopadzie 1683,
w kttfrym to czasie geueralstwo artyleryi wakowalo (Listv z czasow Jana III
i Augusta II. Krakow 1870, str. 47�48. Patrz takze Vol. leg. V. f. 817�818).
7) M. Lit. Ks. Zap. 143, pod ta. data i Ks. Zap. 138. f. 557.
8) Z nominacyi nastepey. Juz nie zyl w Listopadzie 1686 (Patrz wyzej
str. 194).
9) M. Lit. Ks. Zap. 143, pod ta. data..
10) Z nominacyi nastepey.
") Geneal. Romer6w.
,�) M. Lit. Ks. Zap. 149. f. 442.
13) Zawisza 208.
�) M. Lit. Ks. Zap. 150. f. 139.
1S) Tamze Ks. 154. f. 187. Choc w tej nominacyi nazwany tylko �star.
Sanoekim�, jednak 1705 byl geueralem artyleryi (Zatuski. Epistol. Histor.
famil. III. 748).
2 1 6 I) YGXITAP.ZE.
artyl. lit. 1706 1). Wziety do niewoli rossyjskiej 1707 2) i skazany
na zeslanie na Sybir, do Irkutska; umarl w drodze na rzece Obi 3).
Mniszech Jozef, marsz. nadw. lit., mian. (powtomie) j i a urzad
waliujacy generala artyl. lit.11 17 Pazdziernika 17094); nie przyjal
urzedu.
Borch Fabijan Kazmierz, star. Lucenski, mian. generalem lit.
22 Kwietnia 1710 '�); umarl w tymze roku e).
Donhoff Boguslaw Ernest, podkomorzy, mian. generalem artyl. lit.
24 Czerwca 1710 ..po smierci Fahijana Borchau1); rezygnowal 1725 s).
Sapieha Kazmierz Leon,, star. Wolpinski, mian. generalem artyl.
lit. 4 Wrzesnia 1725 ,,po dohrowolnej rezygnacyi Ernesta Donhoffau
■'; umarl we Wschowie 20 Maja 1738 10). Chwilowo 1735
wojewoda Brzeski.
Flemming Jerzy Detloff, general wojsk litewskich, mian. generalem
artyl. 1738 u ); zostal podskarbim wielkim 24 Listopada 1746 l2).
Sollohub Antoni Dowojna, star. Jezierzyski, mian. generalem artvl.
lit. 26 Listopada 1746 ,.po J e rzyw Flemminguu 13); umarl we Wrzesniu
1759 l4).
> Potocki Eustachy, czesnik koronny, mian. generalem artyl. lit.
20 Pazdziernika 1759 ,.po smierci Antoniego SoUolmbau 1S) ^omarl
23 Lutego 1768 ie).
Branicki Franciszek Ksawery, lowczy koronny, mian. generalem artyl.
lit. 1768 1T); zostal hetmanem polnym koronnym 10 Kwietnia 1773 l8).
al W koncu 1706 jest miecznikiem i generalem artyleryi (Zawisza 254).
2) Zawisza 25'≫� 256.
3) Siennicki Ludwik. Dokument osobliwego milosierdzia. Wilno 1754, f. 8.
*) M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 3.
5) Tamze f. 255. .i . 6) Z nominacyi nastepcv. Jako seneral artyleryi znajdowal sic na seimie
1710 r. (Vol. leg. VI. f. 204).
7I M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 281.
s) Z nomiuacyi nastepcy.
9) M. Lit. Ks. Zap. 163. f. 495.
10) Ksiegi metryczne kosciola w Siemiatyczach.
"J Juz wymieniony w kalendarzyku na r. 1740.
l3J M. Lit. Ks. Zap. 175. f. 263.
� Tamze Ks. 173. f. 279.
14) Tyszkiewicz. Rekopism X. Bagiiiskiego 32.
�-) M. Lit. Ks. Zap. 181. f: 646.
,6) Bartoszewicz. Znakomici mezowie III. 95.
l7) Europ. geneal. Handb. r. 1772, str. 103.
�-) Metr. Koronna Ks. Sigil. 32. f. 205 (Bleszyriski).
DYGJilTAKZE. 2 1 7
Sapieha Kazmierz Nestor, pulkownik artyleryi lit., miau. generalem
artyl. 10 Marca (sic) 1773 vpo Branickim, ktory zostal hetmanem polity
m, koronnym11 J). Rezygnowal 17932); umarl w Wiedniu 25 Maja
1798 3).
Sapieha ksiqze Franciszek. star. Uszpolski, miau. geueralem artyl.
lit. 1 Maja 17934). Przezyl upadek Rzeczypospolitej; umarl 30 Maja
1829 5).
G-eneraiowie inspektorowie.
Powstali w ostatnich czasach panowauia Augusta I I I 6), dopiero
jednak w 1776 r. policzono ich do dygnitarzy. DoSc wysokie otrzymali
stanowisko, bo szli zaraz po generalach artyleryi.
W Koronie bylo ich dwoch; Litwa miala tylko jednego �generala
inspektora wojsk litewskich�. Obowiazkiem ich bylo regimenta
objeMzac, Instrowac i hetmanowi sprawe zdawac. Na sejmie czteroletnim
zniesiono generatow inspektorow, ale dwczesnych pozostawiono
przy pensyi i tytule'.
Grabowski Jan Jerzy, general-lejtnant, mian. general-inspektorem
wojsk lit. 19 Pazdziernika 1776 8) ; umarl 1790 (?)9).
&#9632 M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 898.
2) Gazeta Warszawska 1793, suppl. Nr. 47.
3) Ksiegi metryczne kosciola Kodenskiego.
4) Gazeta Warszawska 1793. Nr. 47, suppl. i Korespondent Krajowy i Zagraniezny
1793. Nr. 39 i 46.
5) Ksiegi metryczne kosciola Dereezynskiego. � Mylnie wystepuja jako
generalowie artyleryi lit.: I �romhold Wolff Ludinghausen r 1665 (Bartoszewicz
u Swieckjego II. 315. Byl generalem artyleryi koronnej); � Franciszek Stefan
Sapieha f 1686 (Niesiecki VIII. 253. Byl koniuszym); � Bokum 1693 (Zawisza
33. W tym czasie Eberhard Kazmierz Bokum byl generat-majorem wojsk lit.
cudzoziemskiego autoramentu. M. Lit. Ks. Zap. 138. f. 557. Bedzie to jedna osoba).
G) Ignacy ���, star. ChwejdansH, general-major w. lit., mian. generalem
inspektorem wTojsk lit. 18 Lutego 1760 (M. Lit. Ks. Zap. 181. f. 708); ztozyl
ten urzad w Kwietniu 1763 (Tamze Ks. 183. f. 979).
�) Starozytnosci Polskie. Poznan 1842. I. 306. Lelewel. Polska, dzieje
i rzeczy jej IV. (IX.) 67. � hierarchii tego urzedu patrz Europ. geneal. Handbuch
r. 1782 i nastepne.
s) M. Lit. Ks. Spraw Publ. 21. f. 123. dok. 94.
9) �Janem* nazwany w nominacyi i w Europ. geneal. Handb. r. 1782,
84 i S6. .Jerzym-1 w Europ. geneal. Handb. r. 1788 i 1790. Bylyzby to dwie
osoby ?
218 DYGNTTARZE.
Grabowski Pawet, star. Czchowski i Wolkowyski, mian. generalinspektorem
lit. 17901). Przezyl upadek Rzeczypospolitej; zyl jeszcze
w 1812 r. 2).
Instygatorowie.
Pienvsza wzmianke � tym urzedzie spotykamy w 1565 r . 3).
Ivonstytucyja 1581 r. nakazuje instygatorowi, aby byl w pogotowiu
do wystepowania jako oskariajacy we wszelkich sprawach, okreslonemu
prawu niepodlegajacych, a ku szkodzie Rzeczypospolitej wymierzonych4).
Nad to instygator powinien wnosic skargi � zdrade
kraju i obraze majestatu, przeciwko podskarbim, wszelkim dygnitarzom,
starostom. zupnikom, szafarzom, poborcom i zgola kazdemu,
ktoby uczynil jaka krzywde skarbowi, krolowi lub calemu stanowi
szlaeheckiemu. Instygatorowie zasiadali w sadach assesorskich z glosem
doradczym, awreferendarskichzglosem stapowczym 5). W � �'�
wieku policzeni zostali do dygnitarzy i nastepowali po ur^edach wielkich
przed dwornemi.
��� w Koronie jak i w Litwie instygatorowie mieli zastepce
w osobie wice-instygatora6). Na sejmie 1775 r. wice-instygatorow
porownano z instygatorami, ktdrych odtad bylo dw<5ch 7).
Oprocz instygatordw wielkich koronnych i litewskich byli jeszcze
�instygatorowie trybvmalscyi: czyli �saddw", ktorzy spelniali czynnosci
starszego woznego 8).
Przeliewski Mikolaj, instygator lit. 1583 9).
1) Europ. geneal. Handbuch r. 1792 i 1794.
Kurjer Litewski 1812. Nr. 96.
3) Volum. legum II. f. 676.
*) Tamze f. 1013.
5) Starozytnosci Polskie. Poznan 1842. I. 40S. Lelewel. Polska, dzieje
i rzeczy jej IV. (LX.) 65.
6) Z wice-instygatorow lit. wzmiankowani: Swiezinskl Marcin 1648 (Vol.
leg. IV. 248); � Kurowiez Szymon 1674 (Tamze V. 292�3). Zostal instygatorem;
� Eomanowicz Dyonlzy 1678�1690 (Tamze f. 629 i 788); � Kmita
Ko n stan ty Stanisiaw 1697 (Tamze f. 894); � Kobecki 1731 (Europ. geneal.
Handb. r. 1732);�Wiafcewicz Aleksander juz 1740 (Kalendarzyk histor.-polit.
r. 1741). Zostal podkoniuszvm 1760 (Europ. geneal. Handb.); � Chmara Adam,
miau. 1760 (Europ. geneal. Handb. r. 1763). Zostal instygatorem 1766; � Borz^
cki A n toni, mian. 1766 (Europ. geneal. Handb.). Zostal instygatorem 1775.
7) Volum. legum VIII. f. 179.
s) Starozytnosci Polskie I. 409. Stanisiaw Mikutowicz, instygator sadow
1764 r. (Volum. legum VII. 57).
9J Pogodin i Dubenski. Posolskaja Kniga metriki W. K. L. Moskwa 1843,
str. 274.
D Y GN IT A RZ E . 219
Kamieniecki Jan, instygator lit. 1586 1).
Kaminski Malcher, in sty gator lit. 1589�16002).
topacinski Waclaw, instygator lit.3).
Zaleski Jakob, instygator lit. 16234).
Wotodkiewicz Chryzostom, podsedek Zmudzki i instygator lit. 16325).
Draslawski Jerzy, sekretarz krdl. i instygator lit. 1633 6).
Chrzastowski Stefan, podstoli Zmudzki i instygator lit. 1638�16467).
Komorowski Samuel, podstoli Wilkomierski i instygator lit. 1647 s);
pdzniej obozny.
Unichowski Krzysztof, instygator lit. 1649�1653�).
Orda Wincenty, instygator lit. 16621 �); zostal kasztelanem Zmudzkim.
Zambrzycki Jan, instygator lit. 1666�1670 n ).
Kurowlcz Zabistojski Szymon Kazmierz12), instygator lit. 1679�168313).
Rukiewicz Stanislaw, instygator lit. 1696�1704 u ).
Krolikowski Kazmierz, ciwun Tedziogolski, instyg. lit. 1726�1731l5).
Burzynski Stanislaw Antoni, skarbnik Smolenski, mian. instygatorem
lit. 1731 ie); zostal kasztelanem Brzeskim 8 Maja 1750 17).
topacinski Mikolaj, mian. instygatoreni 9 Maja 1750 lS); zlozvl
ten urzad 1761 r . 19). Nastepnie pisarz.
*) Akt. Wilens. Arch. Komiss. VI. 142.
2) 1589 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 68. f. 21), 1591 (Akt. Wilensk. II. 144),
1592 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 63. f. 352), 1596 (Tamze Ks. 72. f. 29), 1600 (Akt.
Wilens. VI. 206).
3) Zychlinski. Zlota ksiega II. 173.
�) M. Lit. Ks. Spr. Sad. 90. f. 148.
5) Tamze Ks. Zap. 103. f. 82.
6) Tamze Ks. 110. f. 131.
7) 1638 (Vol. leg. III. f. 930), 1646 (Tamze IV. f. 91).
8) Vol. leg. IV. 122.
9) Tyszkiewicz. Bachunki podskarbstwa lit., str. 21 i25. Niesiecki IX. 201.
10) Vol. leg. IV. f. 8S5.
u) 1666 (Arch. Sbom. dokum. Wilno VI. 83), 1669 (Vol. leg. V. f. 34),
1670 (Tamze f. 47).
iaJ M. Lit, Ks. Zap. 148. f. 772.
13) 1679 (M. Lit, Ks. Zap. 140. f. 134), 1683 (Vol. leg. V. f. 693).
�j 1696 (Vol. leg. V. f. 868), 1699 (Tamze VI. f. 39), 1704 (M. Lit. Ks.
Zap. 148. f. 1259).
15) 1726 (Vol. leg. VI. f. 401), 1731 (Europ. geneal. Handb. r. 1732).
ie) Encykl. Powsz. IV. 673 z Kurjera Polskiego.
17) M. Lit. Ks. Zap. 176. f. 433.
18) Zychlinski. Zlota ksiega IV. 152.
19) Wspomniany jeszcze 1760 (Europ. geneal. Handb.).
2 2 0 DYGNITARZE.
Zienkowicz Andrzej, mian. instygatorem 1761 *); zlozyl ten urzad
1766. Pozniej kaszt. Smolenski.
Chmara Adam, wice-instygator, mian. instygatorem 1766'-); zostal
kasztelanem Minskim 10 Marca 1779 3).
Borz^cki Antoni, wice-instygator1), Chrapowicki Eustachy Jozef, mian.
konstytucyja 1775 r. podniesiony instygatorem 1779 �po Adamie
do godnoSci instygatora b) ; umarl ChmcirzeU9); zlozyl urzad 178510).
1783 6). Chrapowicki Jozef, mian. instyga-
Slizien Rafal, pisarz skarbowy lit., torem 1785 n ) po rezygnacyi ojca
mian. instygatorem 1783"). Prze- swego. Po upadku Rzeczypospozylupadek
Rzeczypospolitej; umarl litej marszalek szlachtv gub. Po-
2 Czerwca 1817 s). lockiej; umarl 25 Lutego 181212).
Koniuszowie.
Koniuszy (praefectus stabuli, praefectus eqaisonum, zamiast
praefectus czasami magister, Stallmeister, ������) w dawnych czasach
byl przelozonym nad stajniami krolewskiemi. Nastepnie byl to tytul
honorowy, zadnej czynnofici ze soba nie pociagajacy, gdyz sluzb�
koniuszvch spelniali podkoniuszowie.
Na Litwie, przez caly wiek X Y I, koniuszowie nosili tytul
�dwornych�, poezem przydomek ten zaniechanym zostal.
Marcin, koniuszy 1455 ls).
�j Europ. geneal. Handb. r. 1763.
5) Tamze r. 1770. Encykl. Powsz. V. 353.
3) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 21. f. 199. d. 368.
*) Europ. geneal. Handb. r. 1770-1776.
5) Volum. legum VIII. &#65505; 179.
*) Wspomniany jeszcze w Europ. geneal. Handbuch na r. 1782.
7) Jest nim juz 1783 (Europ. geneal. Handb. r. 1784).
8) Zychlinski. Zlota ksiega IV. 302.
9) 31. Lit. Ks. Spr. Publ. 24. f. 178. Krebel r. 1782.
10) Instygator Eustachy Chrapowicki wspomniany w Europ. geneal. Handb.
na r. 1782 i 1784. W spisie kawalerfiw Orla bialego na r. 1794 znajdujemy
dw6ch J6zef6w Chrapowickich: jeden �byly -instygator" (str. 108), a drugi �instygator-
1 (str. 110. Europ. geneal. Handb. r. 1794).
n) Instygator Jozef Chrapowicki wspomniany w Europ. geneal. Handb.
r. 1786.
ia) Kurjer Litewski 1812. Nr. 19.
13) M. Lit. Ks. Zap. 3. f. 3. Oprocz tego wspomniany tamze f. 3, 8 i 59.
DYGNITARZE.
Hryn (Hrynko), koniuszy 1459 J).
Micuta Bohusz 2), koniuszy 1475 s).
Michal, koniuszy 1483 4)�1487 5).
Chrebtowicz Marcin Bohdanowicz, koniuszy dworny juz 1495 6).
Jednoczesnie namiestnik Izblariski 7), Zoludzki s), podskarbi dworny
od 1501 9), a nastepnie lowczy od 1504 10). Oba te urzedy lowczego
i koniuszego dwornego piastowal do 1509 r. � ). Za udzial w spisku
Hliriskiego uwieziony w Lutym 150913) i pozbawiony urzeddw; wypuszczonym
zostal z wiezienia 10 Maja 1511 1S). Nastepnie byl koniuszym
Trockim; w 1524 r. otrzymal nominacyje na marszalkostwo
hospodarskie1J).
Kuncewicz Jakob, koniuszy dworny i Trocki, namiestnik Wolkinicki
i Lejpuuski juz w Maju 1511 15). Nastepnie jednoczesnie namiestnik
Stokliski; umarl 1524 16).
Czyz Wasil Bohdanowicz, dzierzawca Ainski, mianowany na koniuszostwo
dworne 8 Czerwca 1524l7). Jako koniuszy dworny i namiestnik
Krzyczewski wspomniany jeszcze w Sierpniu 1535 1S);
podobno rezygnowal 1537 l9).
Wolczkowicz Jerzy, koniuszy litewski przed 1544 r. 20).
�) M. Lit. Ks. Zap. 15. f. 220.
2) Niesiecki VI. 390.
3) SI. Lit. Ks. Zap. 25 f. 183 odw.
4) Tamze Ks. 4. f. 9.
5) Tamze f. 39.
6) Tamze Ks. 5. f. 48 odw.
7) 1497 (Tamze Ks. 6. f. 189).
8) 1501 (Tamze f. 388).
9) Patrz wyzej str. 191.
,0) Jest nim 1505 (SI. Lit. Ks. Zap. 25. f. 253. d. 226).
11) Jeszcze w Sierpniu 1508 (SI. Lit. Ks. Zap. 8. f. 236 odw.).
12) Acta Tomiciana I. 31.-
13) Tamze 3J i 135.
� J SI. Lit Ks. Zap. 12. f. 173.
15) Tamze Ks. 8. f. 486 odw. Takze Ks. 9. f. 56. dok. 86 i Ks. Spr. Sad.
2. f. 128 odw.
16) Zyl jeszcze w Listopadzie 1522 (SI. Lit. Ks. Zap. 11. f. 89. dok. 120),
a nawet w Listopadzie 1523 (Tamze Ks. 1 i 2. f. 107). Juz nie zyl w Pazdzierniku
1524 (Tamze Ks. Spr. Sad. 4. f. 79j.
17) SI. Lit. Ks. Zap. 12. f. 160.
18) Akt. WiL Arch. Komiss. VI. 215. Takze M. Lit. Ks. Zap. 15. f. 181, r. 1534.
19) Niesiecki III. 277.
20) Dokum. druk. Baliriski. Hist, miasta Wilna II. 51�52.
2 2 2 DYGNITAltZE.
- Andruszowicz Mikolaj, poprzednio pisarz dwordw powiatu Wilenskiego
*), koniuszy dworny i dzierzawca Ozski i Perelomski juz
1544 2); umarl 1547 3).
Korycki iarosz 4); koniuszy dworny juz w Lipcu 15485). Jednoczesnie
dzierzawca Wolozynski i Trabski 6), a nastepnie starosta
Mielnicki, dzierzawca Gieranonski' i Knyszynski; umarl na poczatku
1566 r . s).
Piasecki Jakob, poprzednio koniuszy koronny9), mianowany koniuszym
dwornym litewskim i dzierzawca Gieranonskim 1566 l0), ,,po
Jaross� Koryckimu n ); umarl 1587 l2).
Na sejmie Lubelskim, 18 Stycznia 1569, Piasecki jako Polak usunietym
zostal od koniuszostwa i na jego miejsce kr61 tegoz dnia zamianowai kniazia
H o low n ie13). Zmiana ta jednak nie utrzymala sie i Piasecki powr6cil do urzedu.
Chodkiewicz Hieronim Jurjewicz, mian. koniuszym 31 Marca 1588
Tpo smierci Jakoba Piaseckiegou w) ; zostal wojewoda Mscislawskim
24 Czerwca 1593 15).
&#9632 1541 (M. Lit, Ks. Zap. 28. f. 51> 72 i 74).
2) 1544 (Dokum. druk. Balinski. Hist, miasta Wilna II. 64), 1545 (M.
Lit. Ks. Zap. 1 i 2. f. 151; mylnie �dzierzawca Orszanski1*), 1547 (Volum. legum
I. f. 589). Oprocz tego jako �koniuszy dworny� wystepuje niby juz 1540 i 1542,
ale mylnie, w ptfzniejszym dokumen\e (M. Lit. Ks. Zap. 49. f. 50�53).
3) Zyl jeszcze w Lutym 1547 (Volum. legum I. f. 589); juz nie zyl we
Wrzesniu 1549 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 22. f. 257 odw.).
4) Paprocki (Herby 478) nazywa go koniuszym koronnym. Niesiecki
(VII. 255) podkoniuszym koronnym.
5) List kr61a Zygmimta Augusta z d. 25 Lipca 1548 (Balinski. Studyja
histor. Wilno 1856, str. 137 i 147); nastepnie wsp. 1549 (M. Lit. Ks. Zap. 138. f. 444).
6) 1551 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 27. f. 193�194).
1563 (AT. Lit. Ks. Zap. 38. f. 420 odw.).
8) 1566 Marca 27 Hryhory Wolowicz otrzymuje przywilej na starostwa
Mielnickie i Losiszskie �po smierci Jarosza Konjckiego, koniuszego dwornego�
(M. Lit. Ks. Zap. 49. f. 5). Wedlug Niesieckiego (VII. 255) jeszcze w 1566 r.
podpisal list kr61ewski.
9) Niesiecki VII. 279. Moze jednoczesnie byl i koniuszym koronnym, gdyz
w 1569 r. wymieniony miedzy urzednikami koronnymi (Volum. legum I. f. 751).
10) Jest nim jui 5 Stycznia 1567 (M. Lit. Ks. Zap. 50, dok. 60).
u) M. Lit. Ks. Zap. 77. dok. 557.
12) Zyl jeszcze w Grudniu 1586 (Albertrandi. Panowanie HenrykaWalezego
i Stefana Batorego. Krak6w 1860, str. 449); juz nie zyl 30 Stycznia 1588
(M. Lit. Ks. Spr. Sad. 65. f. 551).
13) Dnewnik Lublinskaho sejma 1569 hoda. Petersb. 1869, str. 8.
&#8811 M. Lit. Ks. Zap. 74. f. 326�327 i Ks. 73. f. 321�322. �
15) Tamze Ks. 77. dok. 555.
DYGNITAKZE. 223
Sapieha Pawel Bohdanowicz, mian. koniuszym 25 Czerwca 1593
�po Hieronimie Chodkieivicm, ktory na tym ursqdzie byl nastepca,
Jakoba Piaseckiego, ten ostatni za� Koryckiego11 �); postapil na podkanclerzego
14 Lutego 1623 2).
Chodkiewicz Krzysztof Hieronimowicz, chorqzy wielki, mian. koniuszym
14 Marca 1623 npo Pawle Sapieze11 3); zostal kasztelanem
Trockim 23 Lipca 1633 4).
Chodkiewicz Jan Kazmierz, wojewodzic Wilenski, mian. koniuszym
20 Lipca 1633 �po K rzy szto f � Chodkiewiczuu 5); zostal kasztelanem
Trockim 3 Kwietnia 1646 6).
��� Krzysztof, mian. koniuszym 13 Kwietnia 164*5 �po Cho<lkiewiczu�~);
urzedu tego nie przyjal i w tym samym miesiacu zostal chorazym wielkims).
RadziwiH ksiaie Bogustaw, ehorazy wielki, mian. koniuszym
28 Kwietnia 1646 �po Ghodkiewiczuu 9) ; umarl 31 Grudnia 166910).
Sapieha Franciszek Stefan, czesnik, mian. koniuszym w Styczniu
lub Lutym 1670 u ); umarl 25 Czerwca 1686 12).
RadziwiH ksiaie Karol Stanisiaw, mian. koniuszym 1 Pazdziernika
1686 _≫o smierci Franciszka Sa≫iehy� 1S); zostal podkanclerzym
29 Marca 1690 *).
Sapieha Michal, wojewodzic Wilenski, mian. koniuszym 1690 15).
Jednoczesnie od 1698 general artyleryi lit.l6); zabity 19 Listopada
1700 17).
' M. Lit. Ks. Zap. 77. d. 557.
2) Tamze Ks. 100. f. 1.
3) Tamze f. 77.
i) Tamze Ks. 106. f. 1094.
5) ����� Ks. 110. f. 93.
&#8810 Tamze Ks. 121. f. 93.
7) Tamze f. 133.
8) Patrz wyzej str. 203.
&#8811 M. Lit. Ks. Zap. 121. f. 143.
J0) leones Radivil. Tab. 47.
u) Czesnikiem po nim mian. 4 Marca 1670 Bokttrn (M. Lit. Ks. Zap.
136. f. 116).
12) Hadgrobek (Danejkowicz. Swada Inscriptionalis 99).
ls) M. Lit. Ks. Zap. 142. f. 268.
M) Zaluski. Epistol. Histor. famil. I. 1164.
li) Jest nim juz na sejmie 1690 (Vol. leg. V. f. 773).
16) Patrz wyzej str. 215.
a) Zawisza 208.
224 DVGNITARZE.
Flemming Jakob Henryk, general wojsk litewskich, mian. koniuszym
1 Lutego 1701 vpo smierci Micliala SapiehyUl); umarl 30 Kwietnia
1728 2). Jednoczesnie 1710�1714 general artyleryi koronnej3) i feldmarszalek
Saski.
W yh ow sk iD an ie l, star. Nieborowski, mianowany koniuszym lit. prawdopodobnie
1708 przez kr61a Stanislawa Leszczynskiego. Jako koniuszy wspominany
1711 ■*>, 1712 '�>; zostal kasztelanem Minskim 19 Lutego 17136).
, Radziwili ksiaie Michal Kazmierz, star. PrzemySlski, mian. koniuszym
28 Czerwca 1728 ,,po smierci Jaloha Flemmingau 7); zostal
marszalkiem nadwornym 4 Lutego 17 3 4 8).
Radziwili ksiqze Udalryk Krzysztof, wojewodzic Nowogrodzki, mian.
koniuszym 25 Lipca IT34 vpo ks. Michale B a d zm illeu 9); rezygnowal
i zaraz zostal pisarzem II Grudnia 1762 10).
Brzostowski Michal, pisarz, mian. koniuszym 7 Grudnia 1762
,,po rezygnacyi Its. Udalryka Ra<lzmillau n ); zostal podskarbim
wielkim 20 Grudnia 1764 \-).
Tyzenhaus Antoni, pisarz, mian. koniuszym 20 Grudnia 1764
Michal � Brzostowslcim11 l:l) ; zostal podskarbim nadwornym
15 Czerwca 1765 14).
Oledzki Stefan, czeli^k, miau. koniuszym 15 Czerwca 1765 vpo
Antonim Tyscnhauzieu lb); umarl 17711 �).
Aleksandrowicz Dominik. pisarz ziemski Lidzki, mian. koniuszym
� Marca 1771 rpo smierci Stefana 01edzkiegou 11); rezygnowal 17911 s).
' M. Lit Ks. Zap 150. f. 119.
3) Lelx*n des J. H. gr. v. Flemming. Naumburg 1732. f. 118.
3) Bleszczvnski. Spis senatorow i dygnitarzy koronnych 82.
*) Zawisza loo.
5) Akt. Wilens. Arch. Komiss. VII. 249.
6) Patrz wyzej str. 113.
' M. Lit. Ks. Zap. 166. f. 69.
81 Tamze Ks. 168. f. 5.
�) Tamze f. 69.
*�) Tamze Ks. 83. f. 879.
Tamze f. 878.
laj Tamze Ks. 188. f. 3.
l1) Tamze Ks. 184. f. 10.
M) Tamze f. 375.
15) Tamze f. 376.
16) Z nominacyi nastepcy.
) M. Lit. Ks. Zap. 184. f. 718.
� ) Z nominacyi nastepcy.
DYGNITARZE. 225
Grabowski Michat, szambelan krolewski, mianowany koniuszym
18 Kwietnia 1791 npo rezygnacyi DominiJca- AIeksan<iroiviczau J) ; '
umarl 9 Lipca 1822 3).
Krajczowie.
Krajczy (incisor dapum, structor mensae, Vorsclmeider, ������
trancliant) powinien byl do uroczystej biesiady stol zastawiac, a podczas
niej, potrawy podawane krolowi. na polmiskach krajac. Wlasciwie
zas zadnej czynnosci nie spelniaJ; godnosc dygnitarska byla jedyna
zacheta do tego urzedu.
Montowtowicz Totwit, krajczy J. �. M. 1481 3).
Holszanski kniaz Aleksander Jurjewicz, krajczy i namiestnik Grodzienski
juz I4 8 6 4); zostal podczaszym5).
Radziwillowicz Mikolaj Mikotajewicz, krajczy 1487c)�1492 7); zostal
podczaszym 8).
Holszanski kniaz Janusz Aleksandrowicz, krajczy juz w Kwietniu
1496 9). Jednoczesnie dzierzawca Slonimski u>. i y l jeszcze we Wrzesniu
1505 n ); umarl 1506�1507.
l) �. Lit. Ks. Spr. Publ. 34. f. 855.
-) Ksiegi metryczne kosciola w Rasnej. � koniuszych Witolda i w. ks.
Zygmunta patrz wyzej str. 197. � Mylnie wvstepuja jako koniuszowie
litewscy: Michal Gasztold 1508 (Niesiecki IV. 90, widac zle zrozumiawszv
Stryjkowskiego �. 357. Wyniieniony bowiem � Stryjkowskiego: �Michal, koniuszy,
brat rodzony Gasztold6w, ziec Hlinskiego-1, jestto Marcin Chrebtowicz,
mylnie tu Michalem nazwany); � Albert Aleksandrowicz, koniuszy lit. za
Zygmunta I (Niesiecki II. 23, w przypisach); � Jan u sz ks. Radziwill (Icones
Radivil. Tab. 44. Zostal podczaszym 1599); � Mikolaj Krzysztof Sapieha (Niesiecki
VIII. 270. Umarl 1638 wda Nowogrodzkim); � Iw an Wolowicz w XVI
wieku (Niesiecki IX. 416. Byt koniuszym Trockim); � S tanislaw Bobrownicki
1658 (Niesiecki II. 180. Byl pisarzem, a nastepnie sedzia ziemskim Brzeskim.
Volum. legum. 1V. f. 501 i 536, r. 1655�58).
3) M. Lit. Ks. Zap. 1 i 2. f. 57.
4) Tamze Ks. 4. f. 19 odw. t
5) Tamze f. 23.
6) Tamie f. 37.
7) Tamze Ks. 5. f. 135.
8) Tamze Ks. 6. f. 153.
9) Tamze f. 151 i 153. Opr6cz tego wspomniany 1498 (Tamze Ks. 5. f. 72),
1500 (Tamze f. 103 odw.), 1501 (Danilowicz Nr. 2136. Dogiel. Codex dipl. V.
160), 1504 (Krupowicz. Zbi6r dokum. 32).
10) Danilowicz Nr. 2136.
UJ M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 4.
15
2 2 6 DYGNITARZE.
Holszanski kniaz Jurij Aleksandrowicz namiestnik Bielicki2), krajczy
juz w Marcu 1508 3). Jednoczesnie od 1508 wojewoda Kijowski4);
zlozvl urzad krajczego 1509 5).
Vacat.
Ostyk Stanisiaw Hryhorowicz, wojewodzic Trocki, krajczy juz
w Lipcu 1518 6); jeszcze w Marcu 1519 7). Jednoczesnie dzierzawca
Merecki, Uszpolski i Pienianski; zostal wojewoda Polockim 1519 8).
Ostyk Hryhory Hryhorowicz, mianowany krajczym 15199); zostal
wojewoda Nowogrodzkim 24 Maja 1542 10).
Radziwili Jan Janowicz, mian. krajczym 1544n J; umarl 27 Wrzeguia
1551 12).
Kiszka Mikolaj Piotrowicz, mian. krajczym 1552�5 3 13); zostal
podczaszym 1555 *|j).
Chodkiewicz Juilj Aleksandrowicz, stolnik, mian. krajczym 1 5 5 5 15).
Jednoczegnie starosta Bielski; zostal kasztelanem Trockim 23 Marca
1 5 6 6 i6).
RadziwiH ksiqie Krzysztof Mikolaj, mian. krajczym prawdopodobnie
156617); zostal podczaszym 1569 lS).
Kiszka Jan Stanislawowicz, wojewodzic Witebski, mian. krajczym
-j Bez zadnyeh tytulow wystepuje 1502 (M. Lit. Ks. Zap. 25. f. 152�155).
2) Tylko z tym tytulem 1505 (M. Lit. Ks. Zap. 5. f. 305 odw.).
3) M. Lit. Ks. Spr. Sad. 2. f. 351 odw.
4) Patrz wyzej str. 20. ,
5) Jednoczesnie wojewoda Kijowski i krajczy 1509 (Opis. Kiewo Sofijskaho
Sobora. Kiew 1825, dodatek, str. 23�25). Juz w Listopadzie 1509 jest tylko
wojewoda Kijowskim (dokum. druk. Akt Poludn. i Zacb. Ross. I, str. 44).
6) M. Lit. Ks. Zap. 10. f. 11 i Ks. 11. f. 12.
7) Tarnie Ks. 11. f. 35. d. 57.
8) Patrz wyzej str. 45.
9) Jest nim juz 12 Sierpnia 1519 (M. Lit. Ks. Zap. 11. f. 51. dok. 69).
10) M. Lit. Ks. Zap. 28. f. 102.
u) Stryjkowski. Kronika IL 400. Wystepuje 1547 (Vol. leg. I. f. 589).
12) Kraszewski. Wilno II. 243 i 276. leones Kadivil. Tab. 63.
13) Jest nim w Styczniu 1554 (Danilowiez Nr. 2353).
14) Jest nim jui 1 Marca 1556 (M. Lit. Ks. Zap. 34. f. 510).
15) Stolnikiem juz w Styczniu 1556 kniaz Semen Dubrowicki (Hildebrand.
Bukopisnoe otd. Wilens. Publ. Bibl. 93).
16) M. Lit. Ks. Zap. 48. f. 3.
1 Jest nim w Czerweu 1568 (Zbi6r dawn, dokum. i akt. Wilno I. 113).
ls) Z nominacyi nastepcy.
DYGMTARZE. 227
20 Czerwca 1569 vpo Krzysztofie Baclziwille, ktory zostal podcza-
SzyinU l); postapil na starostwo Zmudzkie w Pazdzierniku 1579 -).
Ostrogski kniaz Konstanty Konstantynowicz, mian. krajczym 1579 3).
Jednoczesnie star. Wlodzimierski; zostal podczaszym w poczatkach
1588 r.i).
Chodkiewicz Jan Jurjewicz, mian. krajczym 31 Marca 1588 ,.po
kniazia Ostrogskimu 5); zostal starosta Zmudzkim 12 Lutego 15906).
Dorohostajski Krzysztof Mikotajewicz, wojewodzic Polocki, stolnik,
mian. krajczym 19 Kwietnia 15907); zostal podczaszym 1 Maja
1592 8).
Wojna Andrzej tawrynowicz, dworzanin J. �. �., mian. krajczym
30 Maja 1592 ,,po Krzysztofie Doroiiostajskimu 9); zostal podczaszym
1 Czerwca 1620 10).
Wiesiolowski Krzysztof, stolnik, miau. krajczym 1620u); zostal
marszalkiem nadwornym 1622 12).
Radziwill ksiqze Albrycht Wladystaw, stolnik, mian. krajczym 162213);
zostal kasztelanem Trockim 8 Marca 1626 u ).
Wiesiolowski Mikolaj, stolnik, mian. krajczym 31 Marca 1626
vpo Albryclicie Radziwille1115); zostal podczaszym 1630 1(i).
Radziwill ksiaze Aleksander Ludwik, stolnik, mian. krajczym 13 Lipca
1) M. Lit, Ks. Spr. Publ. . f. 63.
2) Hajdenstein. Dzieje Polski. Petersburg 1857. I. 331. Jeszcze w Kwietniu
1579 wystepuje jako krajczy (Arch. Sbom. dokum. Wilno VIII. 197).
3) Jest nim w Lutym 1580 (�Pamiatniki� wyd. w Kijowie I. Cz. 2. f. 38.
Wsp. takze �Zizn. kn. Kurbskaho� I. 193).
*) Jeszcze 8 Stycznia 1588 jest krajczym (Vol. leg. II. f. 1204. I�orownaj
M. Lit. Ks. Zap. 74. d. 346).
&#8811 M. Lit. Ks. Zap. 74. f. 328.
6) ����* Ks. 76. d. 139.
�) Tamze d. 174 i Ks. 78. f. 73.
&#8811 Tamze Ks. 78. f. 129.
&#8811 Tamze Ks. 76. d. 294.
�0) Tamze Ks. 93. f. 337. d. 269.
n) Jest nim juz 1620 (Vol. leg. III. f. 363).
I2) Patrz wyzej str. 180.
�3) Por6wnaj pod stolnikami.
4) M. Lit. Ks. Zap. 99. d. 197.
15) Tamze d. 183.
16) Z nominacyi nastepey.
15*
2 2 8 DYGNITARZK.
1630 �2)0 Wiesiotowskim, ktory p o styp il na podezaszegou zostal
wojewody Brzeskim 1631 2).
Sapieha Krzysztof, stolnik, mian. krajczym 19 Sierpnia 1631 vpo
Aleksamlrze Ludwiku Radziwille, ktory zostal wojewoda Brzeskim � :i);
zostal podczaszym 8 Marca 1633 i).
RadziwiH ksiaie Zygmunt Karol, kawaler Maltanski, mian. krajczym
14 Marca 1633 �po K rzy szto f e Sapieze115); zostal podczaszym 22 Lutego
1638 6).
Tryzna Gedeon Michal, stolnik, mian. lyajczym 1638 7); zostal
podczaszym 1642 8).
Tyszkiewicz Kazmierz, stolnik, mian. krajczym 16429); zostal
podczaszym 12 Kwietnia 1644 l0).
Kadz iwi i l ksia ze Boguslaw, ehorazy, mian. krajczym IX Kwietnia
1044 �po Ka&mierzu Tyszkieu>iczu� 11). Bawil wowczas zagranica, z kt6rej powrociwszy
1G45, nie przyjal krajectwa 12).
Radziwili ksiaze Michal Karol na Olyce, mian. ktajczym 11 Marca
1645 vpo Tyszkiewiczuu 1S); zostal podczaszym 4 Stycznia 1653 14).
Jednoczegnie z Michalem Karolem Radziwillem, mian. krajczym stolnik
B o g u s l a w J e r z y S l u s z k a ; ale krol nominacyje te cofnal
i Sluszka zostal podskarbim nadwornym 1S).
Radziwili ksiaze Michal Kazmierz, star. Upitski, stolnik, mian.
krajczym 10 Stycznia 1653 �po ks. 31ichale Karolu RadzhvillcUiS);
zostal podczaszym 16 Sierpnia 1656 l7).
*) M. Lit. Ks. Zap. 99. cl. 596.
2) Patrz wyzej str. 10.
3) M. Lit. Ks. Zap. 104. f. 158.
&#8810 Tamze Ks. 107. f. 30.
5) Tamze Ks. 106. f. 372.
6) Tamze Ks. 113. f. 126.
7) Jest nim 1638 (Vol. leg. III. f. 946).
R) Por6wnaj pod podczaszymi.
R) Por6wnaj pod stolnikami.
10) M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 547.
"j Tamze f. 542.
12) Kadziwiil II. 162. 136.
*=> M. Lit. Ks. Zap. 114. f. 806.
14) Tamze Ks. 128. f. 70 i 197.
15) Kadziwiil II. 162.
le) M. Lit. Ks. Zap. 128. f. 73 odw.
17) Tamze Ks. 130. f. 40.
DYGNITARZE. 229
Donhoff Teodor, podstoli, mian. krajczym 16 Sierpnia 1656 *);
zostal podskarbim nadwornym 15 Lutego 1658 2).
Potocki Krzysztof, stolnik, mian. krajczym 15 Lutego 1658 �po
T)onhoffieu s); zostal podczaszym 1661 4).
Sapieha Krzysztof, star. Bielski, stolnik, mian. krajczym 22 Lipca
1661 ,,po Krzysztofie Potockim, ktdry zostal podczaszymu 5); umarl
5 Wrzesnia 1665 �).
Oginski kniaz Marcyjan, stolnik, mian. krajczym we Wrzesniu
1665 7); zostal wojewoda Trockim 1670 8).
Dolski kniaz Jan Karol, marszalek Piriski 9), mian. krajczym
1670 10); zostal podczaszym 8 Lutego 1676 n ).
Tyszkiewicz Wladystaw, star. Purwienski, mian. krajczym 3 Lutego
1676 �po Janie Karolu Dolskima 12); umarl w Styczniu 168413).
Sapieha Wladystaw Jozefat, czeSnik, mian. krajczym 20 Maja 1684
rj>o Smierci Wlaclyslawa Tyszkiewiczau l4); zostal wojewoda Minskim
14 Stycznia 1699 l3).
Radziwill ksiaze Jan Mikolaj, star. Lidzki, miau. krajczym 2 (!) Stycznia
1699 vpo Wladyslcowie Sapiezeu 1G); otrzymal 12 Czerwca
1706 nominacyje na kasztelanije Wilenskq17), kt/ira jednak cofnieto
i dopiero 31 Pazdziernika 1709 zostal wojewoda Nowogrodzkim IS).
' Nominacyi jego wprawdzie niema, ale tego samego dnia Radziwill krajczy
zostaje podczaszym (Patrz nizej), a Wollowicz podstolim �po Teodorze Diinhoffie,
ktdry zostaje krajczym� (M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 37).
2) M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 114.
3) Tamze f. 117.
4) Z nominacyi nastepey.
5) M. Lit. Ks. Zap. 131. f. 1314.
6) Nadgrobek (Danejkowicz. Svada Inscriptionalis 112).
7) Niewydany dyaryusz Chrapowickiego (Bartoszewicz. Biblioteka Warszawska
1861. II. 127�136).
s) Patrz wyzej str. 60.
9) 1667 (Vol. leg. IV. f. 981).
10) Jest nim we Wrzesniu 1670 (Vol. leg. V. f. 52, ≫vyd. nowe).
�) M. Lit. Ks. Zap. 139. f. 45.
12) Tamze f. 49.
13) Tyszkiewicz. Groby f. 40, �� do roku. Juz w Styczniu 1684 krajectwo
wakowalo (Listy z czasow Jana III i Augusta II. Krak6w 1870. f. 52).
u) M. Lit. Ks. Zap. 143.
15) Tamze Ks. 149. f. 676.
≫6) Tamze f. 783.
17) Tamze Ks. 148. f. 1632.
,8) Tamze Ks. 155. f. 86.
2 3 0 DYONITABZE.
RadziwiH ksiqie Michal Antoni, star. Lidzki, mian. krajczym
13 Czerwca 1706 �po Janie Radziwille, ktory zostal kasztelanem
Wilenskimu 1). Nie objal wowczas urzedu, bo Jan Radziwili pozostal
przy krajectwie; powtdrnie mian. krajczym 31 Pazdziernika 1709
vpo Janie Radziwille, ktory zostal wojewode\ Nowomvdzkimu -);
umarl 29 Sierpnia 1721 3).
RadziwiH ksiaie Marcin Mikolaj, wojewodzic Nowogrodzki, miau.
krajczym 1723 �po smierci ks. Michala R a d ziw illa^ 4); rezygnowal
1752 5); umarl w Slucku 11 Stycznia 1782 6).
RadziwiH ksiaze Stanisiaw, general-lejtnant wojsk lit., mian. krajczym
27 Listopada 1752 �po rezygnacyi ks. Marcina R a d ziw illau ");
zostal podkomorzym 20 Wrzesnia 175&8).
Sapieha Michal, general-major wojsk lit-., mian. krajczym 20 Wrzesnia
1759 �po Stanislawie Radziwille}1 9) ; umarl 24 Listopada
1766 i&#8810.
Sapieha Jozef, wojewodzic Mscislawski, pulkownik znaku hussarskiego,
mian. krajczym 11 Grudnia 1766 �po smierci Michala Sap
ieh yu n ). Rezygnowal 1784 I2); umarl 1 Stycznia 1792 13).
Grabowski Zygmunt, star. Krzemieniecki, mian. krajczym 31 Lipca
1784 �po rezygnacyi Jozefa Sapiehyu l4). Rezygnowal 1793 13);
umarl 1809 lli).
Bychowiec Jozef, podkomorzy krolewski, mian. krajczym 13 Li-
&#9632 M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 1633.
2) Tamze Ks. 105. f. 86.
3) leones Radivil. Tab. 120.
4I M. Lit. Ks. Zap. 161. f. 198.
5) Z nominacyi nastepcy.
*} Ksiegi metryczne kosciola farnego w Nieswiezu.
7) M. Lit. Ks. Zap. 179. f. 171.
s) Tamze Ks. 181. f. 644. -
9) Tamze f. 645.
10) Zapis fCmduszowv na kosci61 Wysocki (M. Lit. Ks. Zap. 187. f. 212.
dok. 42).
") M. Lit. Ks. Zap. 188. f. 70. d. 142.
12) Z nominacyi nastepcy.
13) Balinski i Lipinski. Starozytna Polska II. 930.
4) M. Lit. Ks. Spr. Publ. 24. f. 320.
15) Z nominacyi nastepcy i Koresp. Kraj. i Zagranieznv 1793. Nr. 92, dod.
16) Akt zejscia w Izabellinie Nr. 139.
DYGNITARZE. �281
stopada 1793 vpo rezygnacyi Zygmunta Grabowskiegou �). Przezyl
upadek Rzeczypospolitej.
Kuchmistrzowie.
Kuchmistrz (praefectus culinae, magister coquinae, Kiicheumeister,
grand maitre de cuisine) powinien byl miec doglad nad
kuchma i kucharzami krolewskimi; w rzeczywistosci jednak tylko
tytul nosil, zadnych obowiazkow nie spelniajac
Andrzej (Andruszko), kuchmistrz za krola Kazmierza I V 2).
Olechnowicz Piotr, namiestnik Olycki i Xiemonoicki, a nastepnie
Ucianski i Skerstomoilski, kuchmistrz 1494s)�15164). JednoczeSnie
kuchmistrzem nadwornym (magister coquinae curiae) byl w 1501 r.
Mikolaj Ginwitowicz 6), a kuchmistrzem wielkiej ksieznej, potem krolowej
Heleny, Mikolaj Jundzilowicz 1495 fi)� 1505 '.
Jedko s) Jurij Mikotajewicz, kuchmistrz 1522�)�1531 ,0). Jeduoczesnie
namiestnik Mejszagolski i miecznik.
Narbut (Narbutowicz) Jan Wojciechowicz, poprzednio stolnik, kuch.
mistvz 1539 1J)� 1542 12).
&#9632 �. Lit. Ks. Spr. Publ. 36. Cz. I. f. 101. � krajczym Swidngielly
patrz wyzej str. 197. � Mylnie wystepuja z tytulem krajczych: Aleksander Dorohostajeki
przed 1599 (Paprocki. Ogrod kr61ewski 1599. Bartoszewicz w Bibl.
Warsz. 1861. II. 127�136. Niesiecki III. 389); � Krzysztof Mikolaj Sapieha
(Niesiecki VIII. 265. Byl podstolim); � Krzysztof Kiszka (leones Radivil.
Tab. 93. Z czesnika wda Mscislawski 1636); � W lad y slaw Dorohostajski (Niesiecki
III. 389. Byl ezesnikiem); � Leon Michal ks. Rad ziwill, zmarly 1751
(Kurjer Polski 1751. Nr. 757. Bvl straznikiem polnym).
2) M. Lit. Ks. Zap. 3. f. 3 i 52.
3) Tamze Ks. 6. f. 90.
*) Tamze Ks. Spr. Sad. 2. f. 180.
5) Dogiel. Codex dipl. V. f. 160.
6) M. Lit. Ks. Zap. 6. f. 108.
7) Tamze f. 3. Oprocz tego wspomniany pod r. 1500 (Tamze Ks. 5. f. 106).
8) Jedko, Jedkowicz, czasami mylnie Petko, Petkowiez.
9) 1522 (M. Lit. Ks. Zap. 12. f. 448), 1523 (Tamze f. 106). Oprocz tego
wspomniany: M. Lit. Ks. Spr. Sad. 2. f. 326; Ks. Zap. 1 i 2. f. 36; Ks. 43.
f. 48; Ks. 29. f. 138. Xadto 1529 (Tamze Ks. 18. f. 82 odw.; w Vol. leg. I.
f. 495 mylnie magister curiae zamiast culinae).
10j M. Lit. Ks. Zap. 18. f. 69 odw.
�&#9632 Arch. Sborn. dokum. Wilno VII, str. 22.
12j M. Lit. Ks. Zap. 24. f. 175. d. 165. Zbi6r dawn. dypl. i akt. I. 73.
5
Kiezgajto Stanisiaw Mikolajewicz, kuchmistrz 1545]) ; w tymze
roku zostal stolnikiem2).
Jasienski Wojciech, poprzednio kuchmistrz biskupa Wilenskiego 3)
(byly czesnik?), kuchmistrz lit. 15514)�1556 5). Jednoczesnie dzierzawca
Gieranonski (1551), a nastepnie (1556) ciwun Wilenski, dzierzawca
Uszpolski i Pieniariski.
Fanel (Fenel) Zyg-ynt, kuchmistrz krdlewski 1566 6).
Kroczewski Erazm, kuchmistrz litewski, usuniety od urzedu jako
Polak 18 Stycznia 1569 7); zostal kuchmistrzem koronnym*).
Borowski kniaz (Jurij?), mian. kuchmistrzem lit. 18 czuia
1569 s); predko umarl, a moze i wcale nie obejmowal urzedu.
Vacat.
SzemefStanisiaw, ciwunPojurski, miau. na �urzad wznowionylcuchmistrza
lit.u 15 Lipca 15761 �); rezygnowal z powodu choroby 158911).
Sapieha Mikolaj, podkomorzy Grodzienski, mian. kuchmistrzem
7 Lutego 1589 ..po Szemecie, lrtory z powodu choroby rezygnowalu u';
umarl 1611 ls).
Wiesiolowski Mikolaj, miau. kuchmistrzem 13 Sierpuia 1611 �po
smierci Mikolaja Sapiehy114); zostal stolnikiem 1 6 2 3 15).
Tryzna Mikolaj, podkomorzy Slonimski, mian. kuchmistrzem
25 Lutego 1623 �po Mikolaju Wiesiolowskim, ktory zostal stolnikiemu
lfi); zostal podskarbim wielkim 13 Listopada 1635 1T).
2 3 2 DYGNITABZE.
*) 1545 Marca 28 (M. Lit. Ks. Zap. 1 i 2. f. 42).
-) Jest nim we Wrzesniu 1545 (M. Lit. Ks. Zap. 35. f. 200. d. 134).
3) Przyalgowski. Zywoty biskup6w Wilenskicli I. 142.
4) M. Lit. Ks. Spr. Sad. 27. f. 237.
5) Tamze Ks. Zap. 43. f. 31.
6) Tamze Ks. 48. dok. 16 i Ks. 50. dok. 33. Zona jego bvla Barbara
Charlenska. � nim patrz M. Lit. Ks. Zap. 89. f. 69.
' Dnewnik Lublinskaho sejma, str. 8.
8) Jest nim w 1569 r. (Volum. legum II. f. 751).
9) Dnewnik Lublinskaho sejma, str. 8.
10) M. Lit. Ks. Zap. 58. f. 24.
11) Z nomiuacyi nastepcy.
12) M. Lit. Ks. Zap. 73. dok. 559 i Ks. 74. dok. 593.
13J Z nominacyi nastepcy. Zyl jeszcze 1610 (M. Lit. Ks. Zap. 89. f. 200
i Ks. Spr. Sad. 78. f. 239).
u ) M. Lit. Ks. Zap. 88. f. 336.
15) Z nominacyi nastepcy.
16) M. Lit. Ks. Zap. 99. dok. 22.
� ) Tamze Ks. i l l . f. 476.
i
DYGXITARZE. 2 3 3
Pieczyhojski Pawel, star. RoslawskiJ), mian. kuchmistrzem w koncu
1635 2); umarl 1640:1).
Wojna Stanislaw, ciwuu Gondyriski i star. Plungianski, mian.
kuchmistrzem 6 Marca 1640 rpo smierci Pawla Pieczyliajskiego � 4) ;
umarl 11 Lutego 1649 5).
Piotrowski-Ginwill Mikolaj, ciwun Wilenski e), mian. kuchmistrzem
1649 7); umarl 15 Maja 1657 s).
Kotowicz Andrzej, star. Grodzienski, mian. kuchmistrzem 3 Czerwca
1657 vpo smierci Mikolaja Ginwilla Piotroivskiegou 9); zostal pisarzem
lit. 1658 10).
Kryszpin-Kirszensztein Hieronim, marszalek Kowieriski, miau. kuchmistrzem
11 Marca 1658 rpo Andrzeju Kotowiczu, ���� zostal p isarz
emu n ); zostal podskarbim wielkim 1663 12).
Podbereski Hryhory Kazmierz, pisarz grodzki Oszmiariski13), miankuchmistrzem
16631J); zostal wojewody Smolenskim 21 Marca 1667b''.
Siesicki-Dowmont Kazmierz, chorazy Wilkomierski16), mian. kuchmistrzem
21 Marca 1667 17), marszalek trybunalu lit. 1676 l8); rezygnowai
(?) z kuchmistrzostwa 1687 1<J).
' M. Lit. Ks. Spr. Sad. i l l . f. 59.
2) Jest nim juz 1636 (Dogiel. Codex dipl. IV. 478).
3) Z nominacyi nastepey.
�) M. Lit. Ks. Zap. 113. f. 384.
5) Witunski. Dom Wielki. Wilno 1649. Panegiryk pogrzebowy.
6) Niesiecki IV. 119.
7) Jest nim 1650 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 207. f. 108).
s) Wierzbowski. Konnotata wypadk6w. Lipsk 1858, str. 110.
9) M. Lit. Ks. Zap. 130. f. 59 i 68.
10) Z nominacyi nastepey.
� ) M. Lit. Ks. Zap. 131. f. 233.
12l Patrz wvzej str. 188. Jeszcze 1661 jest kuchmistrzem (Vol. leg. IV. f. 788).
&#8810 Niesiecki VII. 341.
14) Jest nim juz w Styczniu 1664 (Balinski. Pamietniki historyczne Obuchowicz6w
i Cedrowskiego. Wilno 1859, str. 113).
15) Z niewydanego Dyaryusza Chrapowicldego. Bartoszewicz w Bibliotece
Warszawskiej 1865. II. f. 317.
1G) Niesiecki VII. 370 i M. Lit. Ks. Spr. Sad. 141. f. 485. dok. 545.
17) Niewydany Dyaryusz Chrapowicldego (Patrz wyzej). Jest nim juz
w Marcu 1668 (M. Lit, Ks. Spr. Sad. 141. f. 485. dok. 545. Chrapowicki. Dyaryusz
28).
1S) Niesiecki I. 385.
19) Por6wnaj przypis nastepny. Siesicki, kuchmistrz lit., byl poslem na
sejm 1690 (Bartoszewicz. Pamietniki Zawiszy 23).
2 3 4 DYGXITAKZE.
Tyzenhaus Stefan, podstoli, mian. kuchmistrzem 1687 J); zostal
wojewoda Nowogrodzkim 1689 2).
Komorowski Krzysztof, stolnik Wilkomierski, mian. kuchmistrzem
1689 3); zostal wojewoda Brzeskim 15 Wrzesnia 17024).
Gruzewski Jakob, stolnik Zmudzki, mian. kuchmistrzem 25 Pazdziemika
1702 vpo Konioroivskimu 5); umarl 1708 6).
Sapieha Jerzy, mian. kuchmistrzem przez krdla Stanislawa Leszczyriskiego
1708'; ustapil 1709. Byl nastepnie wojewoda MScislawskim
1742.
Oginski kniaz Jan, star. Mseibowski, mian. kuchmistrzem 28 Pazdziernika
1709 ,,/>o smierci Jakoba Gruzeicskiego11*)-, umarl w Styczniu
lub Lutym 1710�).
Zaluski Karol, wojewodzic Rawski, mian. kuchmistrzem 17 Lutego
ItAo ,.po smierci Jana Oginskiego� 1 � )umar l 1735 n ).
Zafuski Jan Prosper; star. Zawicfeagtski, mian. kuchmistrzem
8 Maja 1735 �po smierci Karola Zaluskiego� 12); umarl w Lutym
1745 13).
Dunin Aleksy, star. Checinski, mian. kuchmistrzem 17 Pazdziernika
1746 �po smierci Jana Zaluskiego111J); umarl 6 Wrzeinia
1750 15).
Podoski Jozef, star. Bobrownicki, mian. kuchmistrzem 30 Wrzer)
1687 Czerwca 18 Kryszpin mian. podstolim �no Tyztnhauzie, ktory
zostal kuchmistrzem� (M. Lit. Ks. Zap. 143. f. 40).
s) Patrz wyzej str. 39.
3) Jest nim 1694 (Pamietniki Zawiszy 178).
4) M. Lit. Ks. Zap. 148. f. 1013.
5) Tamze Ks. 150. f. 300.
6) Zyl jeszcze 1707 (Zawisza 131).
7) Jako kuchmistrz wystepuje 1709 (Zawisza 147) i 1710 (Walicki. Historyja
Obrazu Kodenskiego 160).
8) Ai. Lit. Ks. Zap. 155. f. 67.
R) Zyl jeszcze 23 Stycznia 1710 (Akty Wilens. Arch. Komiss. IV. 361).
Porownaj nominacyje nastepcy.
1�| M. Lit. Ks. Zap. 155. f. 163.
n ) Z nominacyi nastepcy. Wspomniany jeszcze 1732 (Kurjer Polski Nr. 171).
12j M. Lit. Ks. Zap. 168. f. 159.
�) Kuijer Polski 1745. Nr. 427.
14) M. Lit. Ks. Zap. 175. f. 123.
15) Kurjer Polski 1750. Nr. 730.
DYGNITAEZE. 2 3 5
gnia 1750 vpo smierci Aleksego Duninua r ); zostal wojewoda PIockim
9 Pazdziernika 1761 2).
Wielhorski Michat, obozny koronny, mian. kuchmistrzem 22 Marca
1763 (sic) ,,po Podoskim, ktory zostal wojewoda Plockimu 8). Rezygnowal
17754); umarl 1794J).
Oginski kniaz Ksawery, star. Przewalski, miau. kuchmistrzem
12 Wrzelnia 1775 vpo dobrowolnej rezygnacyi Michala Wielhorskiegou
*). Rezygnowal 1780 7); umarl 3 Maja 1814 8).
Oginski kniaz Stanislaw, eks-straznik polny, star. Wierzbowski,
mian. kuclunistrzem 1780 9); ostatui kuchmistrz litewski10).
Lowczowie.
Lowczy (venator, praefectus venationum, Oberjagermeister,
grand-veneur) w swoim czasie czuwal nad tem, aby w lasach, gdzie
kr61 poluje, zwierzyny nie wybijano. Po zniknieniu krolewskiego
prawa polowan, przy tytule pozostal1 �).
Wesztortowicz Miszko, lowczy hospodarski 1466 1J).
*) M. Lit. Ks. Zap. 170. f. 764.
2) Metr. Koronna Sigil. 29. f. 297.
�) M. Lit. Ks. Zap. 183. f. 962.
4) Z nominacyi nastepey.
5) Dolgorukow. Ross, rodoslownoja kniga III. 96.
6) M. Lit, Ks. Spr. Publ. 21. dok. 35.
") Por6wnaj nominacyje nastepey.
8) Zychlinski. Zlota Ksiega V. 193.
9) Krebel. Europ. geneal. Handb. 17S2, str. 104 i nastepne lata. Zychlinski
(V. 179) podaje rok 1779.
1!> Wymieniony jeszcze w Europ. geneal. Handb. na rok 1794. Wedlug
Zychlinskiego umarl 1793, a kuchmistrzem zostat dopiero po nim Ksawery
Oginski! (Zychlinski Y. 179). � kuehmistrzach Swidrygielty, krolowej Heleny
i dwornym lit, patrz wyzej str. 197 i 231. � Mylnie wystepuja jako kuchmistrzowie
lit.: Stanislaw Iwaszkowicz w XV w. (Niesiecki IV. 411); � Wojciech J a n o wicz
Klodzko 1501 (Akt, Zap. Ross. I, str. 226. Zamiast ochmistrz kr61o\vej); �
Stanislaw Bartoszewicz 1512 (Tamze II, str. 103. W innych wspolczesnych dokumentach
wystepuje bez tego tytulu. M. Lit. Ks. Spr. Sad. 2. f. 131. Ks. Zap.
8. f. 400 odw. �402 i Akt, Juzn. i Zap. Ross. I, str. 48); � Bohdan N a rb u t
w XVI w. (Niesiecki VI. 520. Zamiast Jan Narbut); �Stanislaw Wo jn a 1686
(Tamze IX. 436. Zamiast 1640�1649).
u) Lelewel. Polska, dzieje i rzeczy jej IV. (IX.) 64.
12J M. Lit. Ks. Zap. 10. f. 60 (ind. 15 Novemb. 19). Porownaj Arch.
Sbom. dokum. Wilno I. 19.
2 3 6 DYGXITAKZE.
Miszkowicz Jan, lowczy krolewski 1487 '.
Weknewicz Lew (Lewko), lowczy hospodarski 1496 -).
Chrebtowicz Marcin (Bohdanowicz), koniuszy dworny (poprzednio
byl i podskarbim dwornym), jednoczesnie mian. lowczym 1504 3);
oba te urzedy piastowal jeszcze w Sierpniu 15084). Za udzial w spisku
Glinskiego uwieziony w Lutym 1509 3) i pozbawiony urzeddw.
��� (Pacewicz) Mikolaj Jurjewicz, mianowany lowczym 1509 6)
i jednoczesnie podkomorzym 7 Sierpnia 1527 7). Oba te urzedy piastowal
jeszcze w Sierpniu 1542 s); zostal wojewoda Podlaskim 1544�).
Radziwilt ksiaze Mikotaj Jurjewicz, podczaszy, nazwany lowczym
(archivenator) w liscie krola Zygmuuta Augusta z dnia 27 Lutego
1549 l0). W listach i dokumentach troche wczesniejszych i pdzniejszych
wystepuje bez tego tytulu 1'.
Wolowicz Hryhory Bohdanowicz, starosta � MScibowski, horodniczy
Grodzienski, dzierzawca Ejszyski, Koniewski, Wornianski, Dubicki
i Zelweriski12), mian. lowczym 1567�68 13). Jednoczesnie starosta
Merecki, dzierzawca Dowgowski, Perelajski, Ejszyski, Koniewski,
Dubicki i Wornianski; zostal wojewoJa Smolenskim 1572 u ).
RadziwiH ksiqie Mikolaj Mikolajewicz, lowczy juz 1577 15); zostal
wojewoda Nowogrodzkim 18 Pazdziernika 1579ie).
___ I__
'I M. Lit. Pargamin Nr. 54. Takze Ks. Zap. 4. f. 2 i 38.
�) Metr..Wolynska Ks. (≫. f. 2IG; Metr. Lit. Ks. Zap. 5. f. 54 i Ks. Zap.
6. f. 68�69. Takze Akt. Juzn. i Zap. Ross. I. 298.
s) Jest nim 1505 (M. Lit Ks Zap. 25. f. 253. dok. 226). Jeszcze w Styczniu
1504 byl tylko koniuszym i podskarbim dwornym (Tamze Ks. 5. f. 302 odw.).
41 Patrz wyzej str. 221.
5) Tamze.
�) Jest nim w Czerweu 1510 (M. Lit. Ks. Zap. S. f. 352 i 3j53). Nie byl
nim jeszcze 1508 (Tamze f. 248).
7) M. Lit. Ks. Zap. 12. f. 364. dok. 651.
s) Tamze Ks. 28. f. 28 odw.
9) Patrz wyzej str. 42.
10) Balinski. Pisma histor. Warszawa 1843. I. 228.
") Tamze f. 214, 221 i 223 i M. Lit. Ks. Spr. Sad. 22. d. 233.
12i 1565 (Akty Wilens. Arch. Komiss. I. 14), 1566 (M. Lit. Ks. Zap. 49. f. 5).
ls) Jest nim 1569 (M. Lit. Ks. Zap. 49. f. 53, Ks. 52. f. 2, Ks. 67. f. 165,
Spraw Publ. Ks. 10. f. 58). Myluie rok 1559 (Ks. Zap. 110. f. 54).
14) Patrz wyzej str. 51.
15) Akty Wilens. Arch. Komiss. VIII. 411. Jest nim jeszcze w Pazdzieruiku
1579 (M. Lit. Ks. Spr. Sad. 58. f. 245).
16) M. Lit. Ks. Zap. 64. f. 253.
DYGXITARZE 237
Naruszewicz Mikolaj, mian. lowczym 23 Lipca 1582 ,,po Mikolaju
Radziwille, ktory zostal wojewoda- Nowogrodzkimu J); zostal kasztelanem
Zmudzkim 10 Lutego 15882).
Wolowicz Hryhory Jozefowicz, lowczy juz 1591 3); umarl 1591.
Naruszewicz Jan, jako lowczy byl 1592 pierwszym marszalkiem
trybunalu litewskiego4). Wspomniany jeszcze 16115) ; umarl krotko
przed sejniem 1616 r. e).
Naruszewicz Krzysztof, podskarbi nadworny, mian. jednoczesnie
lowczym 1617 '; z pozostawieniem przy lowiectwie, mian. podskarbim
ziemskim 4 Kwietnia 1618 s). Rezygnowal z lowiectwa 16249).
Naruszewicz Jan Karol, dworzanin krolewski, mian. lowczym
23 Marca 1624 �po dobrowolnej rezygnacyi Krzysztof a Naruszewieza,
podska/rbiega, pisarza i lowczcgo1110); takze rezygnowal 1629 n ).
Zawisza Krzysztof, podskarbicz lit., mian. lowczym 25 Pazdziernika
1629 �po dobrowolnej rezygnacyi Jana Karola Narnszewiezau 12).
Jednoczesnie star. Minski; zostal pisarzem 27 Maja 1637 13).
Isajkowski Dolmat Piotr Karol, wojski Oszmianski, miau. lowczym
12 Maja 1637 vpo Krzysztof e Zawiszyu 14); umarl 27 Maja 164015).
Isajkowski Dolmat Mikolaj, stolnik Upitski, mian. lowczym 29 Maja
1640 �po smierci brata swego Piotra Karola Dolmata Isajkowskiegou
ie). Ofiarowanej sobie przez Jana Kazmierza kasztelanii Smolenskiej
nie przyjal1J); musial umrzec 1649 r . ,s).
1) M. Lit. Ks. Zap. 65. f. 274.
2) Tamze Ks. 74. f. 282.
3) Akty Wilens. Arch. Komiss. I. 111.
4) Niesiecki. Herbarz I. 3-*3.
3) Volum. legum III. f. 41.
6) Tamze f. 312.
7) Jeszcze 1616 jest tylko podsk. nadw. (Vol. leg. III. f. 313).
8) M. Lit. Ks. Zap. 95. f. 34�36. dok. 45.
9) Z nominacyi nastepcy.
,0) M. Lit. Ks. Zap. 100. dok. 87.
11) Z nominacyi nastepcy.
12) M. Lit. Ks. Zap. 102. f. 229.
,s) Tamze Ks. 113. f. 74.
I4) Tamze f. 69.
,5) Starowolski. Monumenta f. 239.
le) M. Lit. Ks. Zap. 113. f. 522.
*7) Kojalowicz. Herbarz rekopisny, art. �Dolmut". Niesiecki IV. 405.
,s) Jeszcze w Listopadzie 1648 podpisal elekcvje Jana Kazmierza (Volum.
legum IV. 209).