Эмилия Францевна Плятер (13.11.1806 – 23.12.1831)

Robert Daniłowicz ; Rzeczpospolita 18.08.2007

Odwieczne przewiny Platerów

Stracony w Dyneburgu powstaniec styczniowy Leon Plater (str. 127 naszej

monografii: Leon Joachim hr Broel Plater *1836+/1863, syn zesłańca 1830 r. Józefa

Kazimierza + 1852 i Antoniny Pereświt-Sołtan +1871, wnuk dziedzica Krasławia Augusta

Hiacynta +1803 i Anny Rzewuskiej +1800, prawnuk Konstantego Ludwika +1788 i Augusty

Ks. Ogińskiej +1791 – uwagi moje A.N. ) stał się idolem urodzonego w tym mieście

Władysława Gizberta Studnickiego

1. Gęsty całun porannej mgły spowija fosy dyneburskiej twierdzy. Leżą tu kości

poległych przy jej zdobywaniu i zamęczonych przez reżimy, które w tych murach lokowały

swe więzienia i obozy. Dziś forteczne bastiony można zdobyć za jedyne 20 łotewskich

centów, czyli nieco ponad złotówkę. Tyle kosztuje wjazd. Wjazd jest tu właściwym słowem.

Obiekt jest tak rozległy, że trudno zwiedzać go na piechotę. Bilet nie upoważnia wprawdzie

do poruszania się samochodem, ale jeśli odpowiednio porozmawia się ze strażnikami, to

można liczyć na ich zrozumienie. Place, ulice, bramy, budynki koszar i składów

amunicyjnych, wszystko zarasta trawą i młodym lasem. Twierdza stoi pusta. W jednym z

kwartałów, odgrodzonym bramą z sierpem i młotem, mieszkają jeszcze ludzie, poza tym nie

ma tu nic.

Egzekucja w twierdzy

Szukam bastionu numer trzy. To prawdopodobnie tutaj pochowany został Leon

Plater, bohater krótkiego epizodu powstania styczniowego w Inflantach. W przeciwieństwie

do sąsiedniej Litwy, gdzie powstanie rozlało się wartkim nurtem, tutaj władze carskie po

mistrzowsku opanowały sytuację. Gdy oddział insurgentów napadł na transport broni w Lesie

Baltyńskim, wśród chłopów puszczono pogłoskę, że polscy panowie chcą podnieść bunt, by

przywrócić pańszczyznę. Na skutki nie trzeba było czekać. Chłopi rzucili się na dwory. W

krótkim czasie pogromiono blisko 50 siedzib ziemiańskich, a kazamaty dyneburskie zapełniły

się setkami "buntowników". Rozruchy przybrały takie rozmiary, że władze musiały wysłać

wojsko dla ostudzenia zapału włościan. Epizodowi temu poświęca się w Polsce mało uwagi,

winę za taki rozwój wypadków przerzucając z reguły na miejscowych Rosjan - starowierów.

Tymczasem w tłumieniu powstania zgodnie uczestniczyli tu wszyscy chłopi - zarówno

staroobrzędowcy, jak i katolicy. Co więcej, to właśnie ci ostatni odznaczyli się szczególną

bezwzględnością, nie oszczędzając księży i profanując kościoły. Kazimierz Bujnicki relacjon!

ował, jak chłopi pochwycili swego proboszcza, bijąc go i lżąc! . Gdy na ratunek pospieszył

wikary, omal nie spotkał go ten sam los. "Kapłan winien był swoje oswobodzenie

starowierowi, który go zasłonił sobą od obelg, mówiąc? My szanujemy naszych duchownych,

a wy podnosicie ręce na waszych kapłanów!". Aleksander Mohl ( na str. 27 naszej

monografii pod nr. (2), + Wyszki 1855, syn Franciszka i Ogińskiej, marszałek szlachty

dyneburskiej 1840 r., ożeniony z Zofią Dobrzańską – A.N.), którego rodzina najbardziej bodaj

wtedy ucierpiała, bronił nawet Rosjan, a nawiązując do rabacji galicyjskiej, pisał: "Jeżeli lud

polski i katolicki dał się skusić i mordował swych panów, a nawet księży, cóż dziwnego, że

pokusie nie oparli się ludzie obcy pochodzeniem i religią, ciemni, zaniedbani... Przyznać

jednak trzeba, że krwi niewiele przelali? jednego hr. K. Platera (Kazimierz Konrad hr. Broel

Plater, *1798/+1863, stryj Leona ) zabili siekierą; zresztą ograniczyli się do rabunku". Zaiste

"skromny" rezultat wobec dwóch tysięcy zamordowanych przez naszych chłopów w roku

1846...

1

Skoro ruch powstańczy został zduszony, a ziemianie z utęsknieniem wypatrywali

carskich żołnierzy broniących ich przed zapalczywością ludu, wypadało jeszcze znaleźć

winnego. Leon Plater nadawał się do tej roli znakomicie. Młody arystokrata pochwycony

został z bronią w ręku, do tego się przyznał, że dowodził w Lesie Baltyńskim. W

rzeczywistości Plater znalazł się w tej potyczce raczej przypadkiem, a winę wziął na siebie,

kryjąc właściwego dowódcę, bo ten miał żonę i dzieci. Zachował się przy tym wyjątkowo

humanitarnie, bo po starciu opatrywał rannych Rosjan. Sądu to jednak nie interesowało.

Potrzebny był kozioł ofiarny. Platerowi nie pomogło zatem listowne oświadczenie

rzeczywistego dowódcy spod Baltyna, przychylne świadectwo rosyjskiego żołnierza ani

zabiegi rodziny. Tego, jak bardzo obojętne było dla władz dotarcie do prawdy, dowodzi

reakcja jednego z oskarżycieli, który na pytanie cesarzowej (u której matka skazańca prosiła o

łask&#281, kim jest ten Plater, odpowiedział, że to stary buntownik, czynny jeszcze w 1830 r.

Leon Plater urodził się w 1836 r., ktoś jednak musiał zapłacić za przewiny rodu. Te zaś

sięgały nie tylko czasów Emilii i Cezarego (powstańcy listopadowi : Emilia hr. Broel Plater

*1806/+1831, córka Ksawerego +1837 i Anny von der Mohl +1830., str. 137 naszej

monografii. Cezary Augustyn hr. Broel-Plater *1810/+1869), rodzony młodszy brat

Władysława *1808/+1889, założyciela muzeum Polskiego w Rapperswilu, syn Kazimierza

+1819 i Apolinary Żabianki +1847, str. 130 naszej monografii. Dziadkowie Emilii i

Cezarego byli rodzonymi braćmi. – A.N.), ale dużo dalej w przeszłość, co najmniej do XVI

wieku, kiedy to Wilhelm Plater (str. 87 naszej monografii, + przed 1599 r., płk. JKM w

wojnie króla Batorego z carem Iwanem Srogim o Inflanty 1577 – A.N.) odbił twierdzę

dyneburską z rąk carskiego garnizonu (upiwszy przedtem sołdatów wódk&#261.

Leon Plater został rozstrzelany pod fortecznym murem, a mogiłę - zgodnie z

rosyjskim zwyczajem - zadeptali żołnierze z plutonu egzekucyjnego. Buntownik zabity mógł

być jednak groźniejszy niż żywy, dlatego nocą zwłoki wykopano i pochowano w

anonimowym dole. Komendant fortecy miał tylko oświadczyć, że złożono je "w przyzwoitym

miejscu". Podejrzewa się, że było to właśnie w bastionie trzecim.

W mściwości swej Rosjanie popełnili jednak błąd. Dla wielu pokoleń inflanckich

Polaków Plater stał się bowiem nie tylko bohaterem walk o niepodległość, ale także

symbolem honoru i poświęcenia w walce z tępym okrucieństwem.

Chory na Polskę

"Wielokrotnie opowiadano mi o Leonie Platerze. Nieraz, gdy szedłem na

przechadzkę do tamecznej fortecy, obmyślając plany jej zdobycia, a zachodzące słońce

odbijało się w tumanie wilgotnym unoszącym się znad łąk, wydawało mi si! ę, że widzę duszę

Platera, i modliłem się do niego jako do męczennika sprawy narodowej, prosząc, aby na

mnie zesłał moc wyjarzmienia Polski".

Autorem tych słów i dziecięcych planów zdobycia twierdzy był urodzony 140 lat temu w

Dyneburgu syn wiceprezydenta tego miasta Władysław Gizbert Studnicki..............................

I dalej w Rzecczpospolitej druga połowa artykułu o polityku Wł. Studnickim (1867 – 1953).


http://docs.google.com/file/d/...edit?pli=1

Источник -
Rodacy (Соотечественники) 2010 №01 (50)
Абакан: КНОО Полония, 2010. - 32 с.
Культурно-просветительское издание. Издается организацией "Полония" Республики Хакасия. Выходит раз в квартал на польском и русском языках.

Загадочный сундук или Как судьба семьи графини Жюли Плятер связана с Омском?

Tasha56 написал:

[q]

Загадочный сундук или Как судьба семьи графини Жюли Плятер связана с Омском?

[/q]

Довольно любопытная публикация...
Упомянутая в статье Жюли Плятер, урожденная Бобринская, родилась 16 февраля 1823 года в семье гвардии штаб-ротмистра графа Павла Алексеевича Бобринского и его жены Юлии, дочери Станислава Юноши-Белинского. Когда ей было всего 7 лет ее отец быт убит на дуэли во Флоренции. Юлия Павловна была трижды замужем. Вторым ее мужем (с 1859 года) был упомянутый здесь же Цезарь-Август Брёле-Плятер (05.09.1810 – 09.02.1869). Для него это был тоже второй брак.

Он учился в Берлине, однако, узнав о начале ноябрьского польского восстания 1830 года, вернулся на родину и принял активное участие в партизанском движении в Вилкомирском уезде вместе со своей троюродной сестрой Эмилией Плятер (13.11.1806 – 23.12.1831) и родным братом Владиславом (07.11.1808 – 22.04.1889).
После поражения восстания он эмигрировал в Париж, где возглавил Литовское общество, был членом литературного общества и Ассоциации педагогической помощи польской молодежи. Являлся представителем Адама Чарторыйского в Риме и Германии. С разрешения прусских властей Цезарь Плятер с 1842 года проживал в Великом княжестве Познанском , где недалеко от Сьрема приобрел имение. В нем он на собственные средства основал приют для детей-сирот, дом престарелых и больницу.
От первого брака со Стефанией Малаховской у него был сын Людвиг-Казимир (1844 – 1909)и две дочери Мария (1845 - 1895), в замужестве Святополк-Четвертинская, и Ядвига-Стефания (1848 - 1929), в замужестве Радзивилл.
Во втором браке у Цезаря Плятера и Юлии Бобринской родилось два сына: Цезарь (1860 – 1916) и Станислав (1861 – 1942).
Упомянутый в статье Луциан-Иосиф-Христофор (12.11.1808 – 12.06.1857) был 4-юродным братом Цезаря и Владислава Плятеров.
Так что автор статьи заблуждается относительно причин, по которым графиня Юлия Павловна Брёле-Плятер передала в ноябре 1869 года католической часовне в Омске церковное облачение и утварь. Её родным сыновьям в то время было 8 и 9 лет и родились они спустя 30 лет после ноябрьского восстания. Скорее всего здесь графиня выступала как безутешная вдова, выполнявшая наказ скончавшегося полгода назад мужа.
И в заключение хочу отметить интересную деталь. Муж графини Бобринской был активным участником польского восстания, а вот младший брат графини – Алексей Павлович Бобринский (1826—1894) был впоследствии генерал-лейтенантом и министром путей сообщения Российской Империи (1871 – 1874)

ГАРФ ф.109-302-11ч-78 О Цезаре Платере.

Л.13,13об,14,14об,15,15об.
«….Помещик Западных губерний Граф Кесарь Плятер вышел в 1831 году за границу и поселился в 1842 г. в Великом Герцогстве Познанском. Он женат был на дочери помещика Царства Польского Графа Людвига Малаховского Стефании, которая умерла в 1852году, оставив двоих или троих детей. Отец ея также умер в 1856 году. После смерти тестя, граф Плятер обратился в марте 1857 года с просьбою к Российскому Посольству в Берлине об исходатайствовании ему Помилования, а именно, приезжать временно в Царство Польское для заведывания делами по опеке над его детьми и для управления имениями, доставшимися им после матери и деда.
Дозволение на прибытие в Царство Граф Плятер получил год тому назад и по сие время заведовал опекой над детьми.
Ныне власти Царства Польского отказывают ему в праве совершения каких бы то ни было формальных актов, как не получившему прощения в Западных губерниях - месте его родины и отнеслись к властям империи о ясном определении политического положения Гр. Плятера ….

«…Граф Плятер приводит, что он поселился в Пруссии, где находится все его имение и там же начал воспитание своих детей, а потому не может постоянно проживает в Царстве Польском, но как по законам Царства опека над имуществом малолетних детей принадлежит отцу, то он желал бы удостоиться прощения с получением коего мог бы пользоваться гражданскими правами, а затем и исполнять обязанности опекуна над своими детьми; просит так же, чтобы ему не было воспрещено проживать в Пруссии, а в Царстве Польском пользоваться гражданскими правами только в такой степени, в какой это необходимо для управления имуществом его детей…»

Л.16об. «Цезарь Платер, уроженец Виленской губернии, где он до 1831 года владел недвижимым имением...»
«… по смерти матери, дети находились под опекой своей тетки Гортензии Малаховской, а как в 1856 году умер Людвиг Малаховский, то дети отправились к отцу в Княжество Познанское.

Л.52,52об Гл. начальнику Собственной его Императорского Величества Канцелярии от Наместника в Царстве Польском, 20 Марта 1859 г.
«… что Цезарь Платер домогается в Познани прав гражданства и считается там опасным человеком в политическом отношении. Он принадлежит и Иезуитской партии, умен, предприимчив, честолюбив и пронырлив…. Детей своих он воспитывает в Кракове в польском духе, а сам живет в своем имении Гура в Княжестве Познанском по особому разрешению Его Величества Короля Прусского...»

Л.55 « … прошение Платера о помиловании тем более заслуживает на уважение, что он намерен жениться на вдове Графа Езерской, урожденной Графине Бобринской, имевшей счастие пользоваться особенно милостивым расположением вдовствующей ГОСУДАРИНИ ИМПЕРАТРИЦЫ…»