ХИЛИНСКИЕ

ХИЛИНСКИЙ Константин Владимирович (1881-1939) - ученый, приват-доцент Петербургского университета, преподаватель Политехнического института и Высших женских курсов, секретарь Исторического общества при Петроградском университете, 1918, профессор истории Люблинского католического университета (1919 - 1921), после до самой смерти профессор Львовского университета, в 1935-1936 гг. подсекретарь Министерства духовных дел и народного просвещения, с 1935 г. директор того же отдела в кабинете Ма́риана Зы́ндрам-Косцялко́вского/ M. Zyndrama-Kościałkowskiego.


NEKROLOGIA – NECROLOGUES Konstanty Chyliński przez Kazimierza Zakrzewskiego . 373
НЕКРОЛОГ Константин ХИЛИНСКИЙ от Казимежа ЗАКРЕВСКОГО. 373.

Wyrazem rozszerenia horyzontów polskiej wiedzy historycznej w następstwie odzyskania przez kraj nasz niepodległości, — a następnie i potęgi państwowej — był m. i. fakt powstania na uniwersytetach polskich katedr historii starożytnej.

Wystarczy przytoczyć wspaniale prace Lelewela w tej dziedzinie, piękne studia Szujskiego („profile" Nerona i M. Aureliusza), ładną historię starożytną, acz tylko dla młodzieży, pióra Korzona, a następnie prace przedwcześnie zmarłego Stefana Waszyńskiego (f 1908). Lecz przed wojną światową żaden z obu istniejących w kraju uniwersytetów nie uzyskał osobnej katedry przedmiotu tak oderwanego od potrzeb ówczesnej rzeczywistości polskiej. Lukę tę uzupełniano natomiast w wolnej ojczyźnie w tempie aż nazbyt pośpiesznym. Powierzył wykłady z historii starożytnej M. Kreczmarowi Uniwersytet warszawski, powstały katedry tego przedmiotu w Poznaniu, Krakowie, Lublinie, we Lwowie. Gduby w pierwszych latach powojennych nie zabrakło odpowiedniej liczby młodszych badaczy, dojrzałych do objęcia katedry uniwersyteckiej, niewątpliwie wszystkie uniwersytety polskie posiadałyby dziś katedry historii starożytnej; tymczasem

W scharakteryzowanych wyżej warunkach piękne pole do pracy otwierało się przed śp. Konstantym Chylińskim, gdy w r. 1919 przedzierał się z Petersburga, aby resztę życia poświęcić niepodzielnie odrodzonej ojczyźnie. Ten powrót do kraju w dramatycznych warunkach rewolucji rosyjskiej podzielił życie Chylińskiego na dwa okresy, połączone jednak wspólnotą tej samej wewnętrznej prawdy człowieka.

Konstanty Chyliński pochodził ze starej szlacheckiej rodziny mazowieckiej, wywodzącej się z Wizny, która z dawna przesunęła się na ziemie wschodnie Rzeczypospolitej, osiadając w Chylinie ziemi chełmskiej i w Chylińszczyźnie pod Międzybożem na Podolu. Ta ostatnia miejscowość była gniazdem rodowym historyka. Ziemię rodową rodzina Chylińskich jednak utraciła. Ojciec profesora, śp. Włodzimierz Wincenty Chyliński, był urzędnikiem kolejowym, matka Amelia z domu de Veillo pochodziła z francuskiej rodziny protestanskiej, zaklimatyzowanej na Ukrainie, w której wszyscy męźczyźni słuźyli w armii rosyjskiej. Urodził się Konstanty Chyliński dnia 14 października n. st. r. 1881 w Zmierzynce (żmerynce) obok Winnicy, znanej węzłowej stacji kolejowej, gdzie działał zawodowo jego ojciec. *

Wychowując się w się w środowisku mieszanym I narodowo i wyznaniowo, nie stracił związku z polskością. Przed wynarodowieniem uchronił go wpływ ojca, wiara katolicka, której żarliwie dochował, oraz — jak pisze w nie publikowanym zarysie autobiograficznym — „namiętna lektura (scilicet: dzieł literatury polskiej) od czasu, gdy się czytać nauczył". W ten sposób młodość okres wykuwania żywota, kształtowała podstawy, na których oparła się społeczna i nauczycielska działalność Chylińskiego w odrodzonej Rzplitej.

Do szkół średnich uczęszczał w Kijowie, a potem w Petersburgu i tam ukończył gimnazjum w r. 1899. Następnie wstąpił na wydział historyczno-filozoficzny Uniwersytetu petersburskiego.**

Należał do licznego grona młodzieży polskiej z Ukrainy i z diaspory rosyjskiej, która na przełomie XIX i XX ... Oczywiście, zamykała się przed nimi możność pracy na rdzennie polskich ziemiach zaboru rosyjskiego, bezlitośnie rusyfikowanych, i gdzie miejscowa inteligencja z trudem tylko znajdowała podstawy utrzymania; otwierała się za to przed nimi szeroka Rosja ze swymi dużymi możliwościami, pomimo wybryków swego szowinizmu dość szowinizmu dość tolerancyjna, a nawet ceniąca Polaków. W ten sposób powiekszała się emigracja polska w Rosji, która po r. 1918 dostarczyła krajowi licznych I cennych kadr fachowców w róznych dziedzinach.

Poświęcając się od pierwszych lat studiów uniwersyteckich historii starożytnej, Chyliński pracował pod kierunkiem wielkiego Michała Rostowcewa, jednego z najświetniejszych współczesnych badaczy starożytności grecko-rzymskiej, oraz nieżyjących już profesorów Sokołowa, Turajewa i Płatonowa, „których wiedzę i przyjaźń zawsze ma w cennej pamięci" — jak sam pisze. Autor tych uwag biograficznych nie zapomni nigdy momentu, gdy jego Mistrz, prof. Chyliński, na Międzynarodowym Kongresie Nauk Historycznych w Warszawie w r. 1933 przedstawił go Rostowcewowi, podkreślając przy tym żartobliwie, że sam jest uczniem Rostowcewa, — a znów Rostowcew uczniem obecnego również na kongresie Tadeusza Zielińskiego : wytworzył w ten w ten sposób „łańcuch genealogiczny", obejmujący uczonego Rosjanina i trzech Polaków, z których dwóch działało na uniwersytetach rosyjskich. Podkreślamy tutaj owe związki między nauką rosyjską a polską, których ta ostatnia

Stała bowiem na wysokim poziomie nauka rosyjska okresu przedrewolucyjnego, przepojona prawdziwym humanizmem, liberalizmem i umiłowaniem prawdy, a wpływ jej promieniuje dotąd na Zachód, poprzez uczonych rosyjskich,, którzy za
granicą znaleźli katedry — zwłaszcza na uniwersytetach amerykańskich.

Liberalizm ów ujawnił się także w stosunku profesorów petersburskich do Chylińskiego, w opiece, jakiej nie szczędzili oni młodemu, a zdolnemu Polakowi. Zaraz po ukończeniu w r. 1903 studiów uniwersyteckich powierzono mu wykłady w szkole sztuki stosowanej barona Stieglitza, a wkrótce potem w cesarskim instytucie pedagogicznym dla kobiet, posiadającym prawa szkoły akademickiej, tudzieź na wydziale ekonomicznym politechniki petersburskiej. Po kilku latach habilitował się i podjął podróż naukową po Włoszech, Grecji i Turcji europejskiej, oraz azjatyckiej (1908 — 1910). W r. 1913 objął profesurę w wymienionym instytucie pedagogicznym.

Z tego okresu pochodzi większość prac naukowych Chylińskiego, pisanych w języku rosyjskim i francuskim. Poświęcone one były wojnom perskim, a przede wszystkim zagadnieniom chronologicznym dziejów greckich i wczesno-rzymskich, do których ujawniał największe zamiłowania. Prace te noszą na sobie piętno doskonałej metody, uprawianej w szkole Ro- stowcewa. Niestety, ogłaszane po czasopismach rosyjskich, nie zwróciły na siebie w swoim czasie uwagi nauki krajowej, a tym bardziej dzisiaj trudno są dostępne czytelnikowi polskiemu.

Pracę naukową łączył Chyliński z działalnością społeczną w duchu patriotycznym. Pracował w Macierzy Szkolnej i w polskich instytucjach oświatowych, prowadził uniwersytet ludowy, organizował niedzielne wykłady dla robotników polskich. Przede wszystkim jednak był kuratorem koła polskich studentów Politechniki, które leżał do grona organizatorów ufundowanego z inicjatywy prywatnej Katolickiego tu Lubelskiego. Tam więc objął początkowo katedrę historii starożytnej i był w latach 1919 — 1921 wicerektorem tej uczelni. W r. 1921 został powołany na zwyczajnego profesora historii staroźytnej na Uniwersytecie Jana Kazimierza I katedrę tę zajmował niemal przez 18 lat, aź do zgonu.

Praca w kraju, najpierw w Lublinie, a potem we Lwowie, zahamowała działalność naukową Chylińskiego. Teraz dopiero ujawniło się jego zamiłowanie do działalności społecznej. Oddawał się jej, tak jakby chciał powetować sobie lata emigracyjne, aczkolwiek wcale nie stanowiły one dla niego „le temps perdu". Z zapatrywań był raczej katolickim konserwatystą, człowiekiem w każdym calu umiarkowanym. Stąd też nie czuł się dobrze w środowiskach partyjno-politycznych, w czym zbliżał się do środowiska „Zetowców" bliskiego mu z czasów petetsburskich. Przez pewien czas był zbliżony w Lublinie do Zjednoczenia Ludowego (tzw. „Skulszczycy"), zwłaszcza do kół włościańskich, znajdujących się w orbicie tej organizacji. Odsunął się jednak od stronnictwa, od którego oddzielił go inny stosunek do dzialań marsz. Piłsudskiego; od pierwszych chwil pobytu w kraju odczuł bowiem Chyliński wielkość postaci Komendanta i pełen uznania dla Jego działalności nigdy nie sprzeniewierzył się temu stanowisku. Po r. 1926 na gruncie lwowskim działał w Związku Naprawy Rzplitej, będąc członkiem Egzekutywy Prowincjonalnej tej organizacji. Wraz z większością jej działaczy zbliżył się do B. B. W. R. ; od czynnej polityki jednak trzymał się zazwyczaj dosyć daleko. Był natomiast radnym miasta Lwowa, a przede wszystkim był czynny jako kurator Bratniej Pomocy Studentów U. J. K. i innych organizacyj młodzieżowych.

Niezmordowanie pracował na niwie pedagogicznej. Z seminarium jego wyszli liczni uczniowie, Jak autor tego artykułu, doc. Przeworski, oraz wielu innych, młodszych badaczy. Na wykłady i ćwiczenia prof . Chylińskiego cisnęły się liczne tłumy słuchaczy. Ciągnęła ich łagodność i wyrozumiałość profesora, jego niezmierna uczynność i przystępność. Popularność jego wśród młodzieży lwowskiej trudno opisać. Mając w licznych zastępach swoich słuchaczy przedstawicieli trzech wyznań i narodowości, Polaków, źydów, Ukraińców i Starorusinów, swoim objektywizmem i poczuciem sprawiedliwości, oraz tolerancją, właściwą prawdziwemu humaniście zaskarbił sobie przywiązanie i szacunek wszystkich odłamów młodzieży. ...


* ...Отец профессора, Владимир Винценты ХИЛИНСКИЙ /Włodzimierz Wincenty Chyliński был железнодорожным служащим, мать Амелия, урожденная де Веилло/ Amelia z domu de Veillo происходила из французской протестанской семьи, проживавшей в Украине, в которой все мужчины служили в русской армии. Константин родился 14 октября 1881 в Жмеринке, недалеко от Винницы, известной узловой станции, где работал его отец. ...

**…Учился в Киеве, затем в Санкт-Петербурге и там окончил гимназию в 1899 году. Затем поступил на факультет истории и философии в Университета Петербургского. ...

"РАЗВЕДЧИК"
№166(14 дек.). - 1893. - с. 1009-1032: ил.
Декабря 1-го дня, въ Гатчинъ.
НАЗНАЧАЮТСЯ: по каз.войск.:1-го пъш.пластун. бат. Кубан. каз. войс. есаулъ Хилинскій (Михаилъ) – архивар. обл. прав. Кубан. обл., съ переимен. въ надв. совът.

№177(1 марта). - 1894. - с. 193-216: ил.
О чинахъ гражданскихъ.
Февраля 13-го дня, въ С.-Петербургъ.
ПРОИЗВОДЯТСЯ: окр. инт. упр. воен. окр.: изъ тит. сов. въ кол. асес.: Кіев., пом. столонач. Хилинскій, съ 25 ноября 1893 г.;

№237(25 апр.). - 1895. - с. 393-416: ил.
УВОЛЬНЯЮТСЯ отъ службы по прошенію: по каз. войск.: архивар. област. правл. Кубанск.обл., надв.сов. Хилинскій (Михаилъ), съ переим.въ прежн.чинъ есаула и съ мунд.;

№260(3 окт.). - 1895. - с. 921-944: ил.
О чинахъ гражданскихъ.
Сентября 24-го дня, въ Царскомъ Селъ.
ПРОИЗВОДЯТСЯ: по каз.войск.: въ колеж. рег.: испр. должн. прист. Екатеринодарск. городск. полиц. Кубанск.обл., Хилинскій (Мартынъ), съ 27 авг.1892 г.;

№282(5 марта). - 1896. - с. 217-240: ил.
Марта 1-го дня, въ С.-Петербургъ.
ПЕРЕВОДЯТСЯ: по пъх.: пъх. п.: 55-го Подольск., пдпрч. Хилинскій – въ Херсонск. дисципл. бат.;

№292-293(18 мая). - 1896. - с. 441-472: ил.
О чинах гражданскихъ.
Мая 5-го дня, въ Царскомъ Селъ.
ПРОИЗВОДЯТСЯ: по въд. воен.-мед.: въ кол.рег.: канд. на клас. должн., старш. мед. фельдш.: 1-го Закаспийск. желъзнодорожн. бат., Хилинскій, съ оставл. въ наст. мъстъ служ., -всъ трое – классн.мед.фельдш.;

№294(28 мая). - 1896. - с. 473-496: ил.
По Одесскому военному округу. Ордена:
Св. Станислава 3-й степени – рез.бат.: Херсонск. дисципл. бат. Анатолію Хилинскому;

№298(25 июня). - 1896. - с. 553-576: ил.
На основаніи С.В.П., 1869 г., кн..VII, ст.289: Херсонск. дисципл. бат.: изъ прч. въ шт.-кап., Хилинскій;

№299(4 июля). - 1896. - с. 577-600: ил.
О чинахъ гражданскихъ.
Іюня 23-го дня, въ Царскомъ Селъ.
ПРОИЗВОДЯТСЯ: изъ коллеж. рег. въ губ.секр.: испр. должн. прист. Екатеринодарск. город. полиц., Кубанск. обл., Хилинскій (Мартінъ), съ 27 авг. 1895 г.;

№384(24 фев.). - 1898. - с. 169-192: ил.
О чинахъ гражданскихъ.
Февраля 15-го дня, въ С.-Петербургъ.
ПРОИЗВОДЯТСЯ, за выслугу лътъ, со старшинством: изъ колеж. асес. въ надв. сов.: дълопр. управл. корпусн. интенд. 12-го арм. корп., Хилинскій, съ 25 ноября 1897 года;

№414(29 сент.). - 1898. - с. 809-832: ил.
Сентября 15-го дня, въ Ливадіи.
ПЕРЕВОДЯТСЯ: по пъх.: числящ. по арм. пъх., пдпрч. Хилинскій, со старш. съ 13 авг.1897 г.;

№431(19 янв.). - 1899. - с. 49-72: ил.
О чинахъ гражданскихъ.
10-го дня, въ Царскомъ Селъ
ПРОИЗВОДЯТСЯ за выслугу лътъ, со старшинством: изъ губ. въ кол. секр.: прист. Екатеринодарск. город. полиц, Хилинскій (Мартинъ), съ 27 авг.1898 г.

№471(27 окт.). - 1899. - с. 897-920: ил.
Октября 17-го дня, въ Вольфсгартенъ.
ПРОИЗВОДЯТСЯ: по въд. воен.-медиц.: изъ колеж.рег. въ губ.секр.: классн. медиц. фельдш. 1-го Закаспійск. желъзнодор. бат., Хилинскій, съ 5 мая 1899 г.;

№518(19 сент.). - 1900. - с. 833-856: ил.
УМЕРШІЕ ИСКЛЮЧАЮТСЯ ИЗЪ СПИСКОВЪ: младш. врачи пъх. п.: классн. медиц. фельдш. 1-го Закаспійск. желъзнодор. бат., губерн. секр. Хилинскій;

№579(20 нояб.). - 1901. - с. 1043-1066: ил.
О чинахъ гражданскихъ.
Ноября 11-го дня, Царскомъ Селъ.
ПРОИЗВОДЯТСЯ по въд. интенд.: изъ кол. секр. въ тит. сов.: прист. Екатеринодар. город. полиц., Хилинскій (Мартинъ), съ 27 августа 1901 г.

№580(27 нояб.). - 1901. - с. 1067-1090: ил.
Ноября 17-го дня, Царскомъ Селъ.
ПЕРЕВОДЯТСЯ: по пъх.:Херсонск. дисциплин. бат. кап. Хилинскій –въ 41-й пъх. Селенгинск.п.;

№582(11 дек.). - 1901. - с. 1115-1146: ил.
Хилинскій

№1064(22 марта). - 1911. - с. 169-184: ил. + Прил. (с. 89-96).
УВОЛЬНЯЮТСЯ ОТЪ СЛУЖБЫ: по прошенію: по въдомству интендантскому: помощ. столонач. окруж. инт. упр. Киевск. воен. окр., кол. сов. Хилинскій, оба - съ нагр.чин.стат.сов., съ мунд. и пенс.;

№1068(19 апр.). - 1911. - с. 234-249: ил. + Прил. (с. 129-144).
Св.Анны 2-й степени -пъх.п.: 41-го Селенгинск.-кап.: - Анатолию Хилинскому;

№1103(21 дек.). - 1911. - с. 795-812: ил. + Прил. (с. 477-500).
По Варшавскому военному округу. Ордена:
Св.Анны 3-й степени –кап.: полк.л.-гв.: Кексгольмск.-Давиду Хилинскому.

№1114(6 марта). - 1912. - с. 153-168: ил. + Прил. (с. 73-88).
Февраля 23-го дня, въ Царскомъ Селъ.
ПЕРЕВОДЯТСЯ: по пъхотъ: пъх. полк.: 41-го Селенгинск., Хилинскій – съ пер.въ 42-й пъх.Якутск.п.;

ВОЕННО-ИСТОРИЧЕСКИЙ АЛЬМАНАХ, 2000.
Стр.24.
Служба в Київському військовому шпиталі Романа Петровича Хилинського розпочалася 3 грудня 1811 р.19 Він народився 2 жовтня 1764 р. в селі Чорнорудка Махнів- ського повіту Київської губернії. Сім'я належала до нащадків польської шляхти. Прадід Григорій і дід Михайло дістали за свою службу від польського короля герб „Ястржембець". Наприкінці XVIII ст. Хилинські одержали дворянство. Роман здобув медичну освіту в Московському шпиталі, де він перебував з 28 серпня 1788 р. Через Через два роки, 18 вересня 1790 р., його перевели підлікарем до Санкт-Петербурзько- го шпиталю. Службу він розпочав 26 липня 1792 р. в Черторизькому польовому шпиталі, а через два роки його призначили в Катеринослав- ський кирасирський полк. У1797 р. Р.Хилинський служив у весловій флоті, звідти 21 березня 1798 р. його перевели до Санкт-Петербурзького морського шпиталю. Там він 10 грудня 1799 р. здобув звання кандидата хірургії і 9 березня 1800 р. став до служби молодшим лікарем у 4-му артилерійському полку. Рівно через рік був переміщений і продовжив службу у 7-му артилерійському батальоні, а 28 квітня 1803 р. у чині старшого лікаря його направили в Український піхотний полк. Здобувши в 1806 р. чин штаб-лікаря, служив у тому самому полку до 3 грудня 1811 р. Далі його направили до Київського військового шпиталю. За бездоганну службу під час війни 1812 р. представлений 25 серпня 1813 р. до чину колезького асесора.

1813. Российский медицинский список на 1813 год.
Шт.Лък. Хилинский Романъ.

1814. Российский медицинский список на 1814 год.
Шт.Лък. Хилинский Романъ.

1815. Российский медицинский список на 1815 год.
Шт.Лък. Хилинский Романъ – нет в списке.

Roman Aftanazy Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej: Województwo wołyńskie, Том 5,Часть 2, 1994 /
Роман Афтаназий. История проживания на бывших окраинах Речи Посполитой. Воеводство Волынское. Том 5,Часть 2. 1994.

.... Z czasem Darowscy swoją schedę rozprzedali między miejscowych chłopów. Drugą, większą część wraz z rezydencją nabył w 1853 r. Wincenty Chyliński h. Jastrzębiec (zm. w 1856 r.), dymisjonowany major ułanów, dziedzic Juchimowiec, Zieleńca, Cze- repowej i Fedurek, żonaty z Różą Żukowską. Po jego śmierci Kupiel wraz z innymi folwarkami odziedziczył jedyny syn Edward (1828— 1881), ożeniony z Pauliną Omiecińską, mieszkający za życia ojca w Mirohoszczach, w powiecie dubieńskim. Ponieważ jego syn Alfred umarł młodo, spadek po Edwardzie Chylińskim podzielony został między trzy córki tegoż, przy czym Kupiel i Fedurki w 1884 r. dostały się Oldze (ur. ok. 1850), zamężnej 1° voto za Eustachym Miączyńskim z Maciejowa, 2° voto za Michałem Wysockim, synem Antoniego i Emmy Ogińskiej. Olga Wysocka byla ostatnią dziedziczką Kupiela, mającego w tym czasie powierzchnię ponad 1500 ha.
Od ostatniej ćwierci XVIII w. do 1917 r. właściciele Kupiela rezydowali w murowanym pałacyku klasycystycznym, nie wiadomo dokładnie, kiedy i przez kogo wzniesionym. Może wybudował go Tomasz Wisłocki przed 1787 r. lub Ignacy Poniatowski dopiero po tej dacie. Budynek. .....

....Со временем Даровцы/Darowscy были распроданы между местными крестьянами. Вторую, большую часть с резиденцией купил в 1853 году, Винценты ХИЛИНСКИЙ г. Ястшембец (ум. 1856), отставной майор уланов, наследник Юхимовиц/Juchimowiec, Зеленца/Zielińca, Череповей/Czerepowej и Федурек/Fedurek, женат на Розе Жуковской/ Żukowska. После его смерти Купель/Kupiel вместе с другими имениями унаследовал единственный сын Эдвард (1828 - 1881), женатый на Паулине Омецинской/ Omiecińska, проживающий при жизни отца в Мирохошчах/Mirohoszczach, в повете дубенском. Поскольку, что его сын Альфред умер молодым, наследство Эдуарда Хилинского была разделено между тремя его дочерьми. Причем Купель/Kupiel и Федурки/Fedurki в 1884 достались Ольге (р. ок.1850 г.), в 1-м браке за Евстахием Мячинским/ Miączyńskim из Мячиева, во 2-м браке за Михалом Высоцким, сыном Антония и Эммы Огинской. Ольга Высоцкая была последней владелицей Купеля, имеющего на тот момент площадь более 1500 га....

mikel

Wykaz dóbr ziemskich skonfiskowanych przez rządy zaborcze w latach 1773 -1867

(opracowanie własne)

Na podstawie książki, dostarczonej przez Zbigniewa Kowalewicza, „Wykaz dóbr ziemskich skonfiskowanych przez rządy zaborcze w latach 1773 – 1867” Janusza Iwaszkiewicza, wyd. Rady Naczelnej organizacji ziemskich z okazji powszechnej wystawy krajowej w Poznaniu, Warszawa 1929, publikujemy zestawienie majątków wraz z innymi informacjami zawartymi w publikacji.

Falborek - kujawski obwód - Chylińskiego Herkulesa - dobra w sekwestr zajęte przez jenerała Ksawerego Dąbrowskiego na mocy rozkazu feldmarszałka armji czynnej Paskiewicza - Erywańskiego w październiku roku 1831 .

С уважением – Ludvika.