Гайдукова Слободка, Рованичи и окрестности (Белоруссия (Беларусь))

"Другая група татар атрымала землі сяла Раванічы, якое папярэдне, відаць, уваходзіла ў склад Барысаўскай воласці. Гэтыя свае ўладанні татары паступова прадалі. Так, у 1535 г. нейкі Сейгал Мінбулатавіч прадаў сваіх сялян-даннікаў з сяла Раванічы пану Альбрыхту Гаштольду (Гаштаўту), на той час віленскаму ваяводзе і найбуйнейшаму магнату ў ВКЛ. Магчыма, гэта была не адзіная купля пана Гаштольда ў Раванічах. Нейкім чынам яму дасталася і частка сяла Драхча (верагодна, тое паселішча, якое на пачатку ХХ стагоддзя называлася Драхча-Паненская, а ў 1964 г. было перайменавана ў Кутузаўку).
Адзначым, што Гаштольды не былі адзінымі ўладальнікамі гэтага абшару. Частка яго яшчэ нейкі час належала татарам. У прыватнасці, сёлы Раванічы і Драхча ад татар пазней купіў шляхціч Лаўрын Ратомскі, пра што ён згадвае ў сваім завяшчанні ў 1594 г.
Альбрэхт Гаштольд спярша прыпісаў нованабытых сялян-даннікаў да маёнтка Геранёны (у сучаснай Гродзенскай вобласці) - сваёй галоўнай рэзідэнцыі. Пазней ён прыпісаў іх да свайго крыху менш аддаленага маёнтка Радашковічы на Меншчыне. У 1539 г. Альбрэхт Гаштольд памёр, а пасля смерці без нашчадкаў яго адзінага сына Станіслава ў 1542 г. вялізныя яго маёнткі перайшлі да вялікага князя. Праз сем год, у 1549 г. быў створаны інвентар дзяржаўнага маёнтка Радашковічы, да якога па-ранейшаму была прылучана аддаленая «воласць Раваніцкая» на рацэ Уша. Яна складалася з буйнога сяла Раванічы, у якім было 68 двароў, і больш дробнага сяла Драхча (Драгуча) з 8 дварамі. На той момант іх жыхары павінны былі выплочваць штогод мядовую даніну ў памеры 80 каменяў мёду (камень - вагавая адзінка ў 6 бязменаў альбо прыкладна 20 кг).
У 1556 г. вялікі князь Жыгімонт пажалаваў Радашковіцкі замак разам з Раваніцкай воласцю, што па-ранейшаму да яго адносілася, у часовае карыстанне «да трох жыватоў» пану Івану Гарнастаю, яго жонцы і старшаму сыну Івану. Гэта азначала, што пасля смерці пана Гарнастая маёнткам магла карыстацца яго ўдава, а затым - іх сын, пасля чаго ўладанне павінна было вярнуцца да вялікага князя. Гэта адбылося даволі хутка: у 1558 г. памёр Іван Гарнастай, праз год - яго ўдава Марыя Заслаўская, а старшы сын Гарнастая Іван Іванавіч памёр у 1566 г."

"Род Агінскіх меў дачыненне не толькі да маёнтка Бакшты, але і да сёл Раванічы і Драхча, некалі далучаных панам Гаштольдам да маёнтка Радашковічы. Нагадаем, што ў ХVI стагоддзі яны былі ў часовым трыманні паноў Гарнастаяў, а потым - Глябовічаў. У далейшым гэтае ўладанне засталося дзяржаўнай уласнасцю - стараствам, якое перадавалася розным асобам у часовае ці пажыццёвае карыстанне. Паводле падымнага тарыфу 1667 г. маёнтак Раванічы ў памеры 33 дымоў быў ва ўладанні Крыштафа Гарабурды, а ў 1690 г. - Яна і Крыштафа Гарабурдаў. У 1700 г. Раванічы і Драхча былі перададзены князю Мікалаю Францішку Агінскаму (унуку Самуэля), які адначасова быў і старастам радашковіцкім. У 1704 г. ён атрымаў дазвол караля на перадачу Радашковіцкага і Раваніцкага старастваў свайму сыну Антонію, які памёр амаль адначасова з бацькам у 1715 г. Пасля гэтага Раваніцкае стараства (якое пазней пачало называцца Ахельніцкім) дасталася князю Міхалу Масальскаму, пазнейшаму гетману ВКЛ, які быў жанаты з дачкой Мікалая Францішка Агінскага, і заставалася ў яго руках да яго смерці ў 1762 г.
Паводле інвентару 1764 г. Ахельніцкае стараства, што папярэдне належала Міхалу Масальскаму, ахоплівала 10 двароў у Драхчы і 6 у Раванічах. У параўнанні з інвентаром Волмы за 1711 г., які ўпамінаўся раней, раваніцкія сяляне мелі значна больш хатняй скаціны. На 6 двароў у Раванічах прыпадала 12 коней і 10 валоў, а на 10 двароў у Драхчы - 21 конь і 18 валоў, прычым толькі адзін двор зусім не меў цяглавай жывёлы. ... У іншых выпадках дзве фактычна асобныя сям'і працягвалі карыстацца агульным надзелам, пазбягаючы афіцыйнага падзелу. Так, у адным раваніцкім двары пазначаны гаспадар Васіль Тамашкевіч з 2 сынамі і 2 пасынкамі, а таксама яго зяць Амеллян са сваімі 5 сынамі - разам 11 чалавек толькі мужчынскага полу. ... Пры гэтым большасць драхчанскіх сялян плаціла чынш у памеры 16 злотых, а раванічане, пры там жа пемеры зямельных надзелаў, занчна меншы - усяго 5 злотых і 3 гроша."

"Іншая частка Раваніч (верагодна, тая, што некалі была набыта ў татар панам Ратомскім) па-ранейшаму была прыватным маёнткам, які ў 1789 г. належаў Андрэю Слатвінскаму. У гэтым годзе адбывалася размежаванне спрэчных зямель паміж Раванічамі і маёнткам Шыпяны, які быў уласнасцю віленскага біскупа. Пры гэтым прыгадваецца возера Святое, да якога сыходзіліся межы трох маёнткаў - біскупскіх Шыпян, Раваніч Слатвінскага і іншай часткі Раваніч - на той час уладання пана Ваньковіча. Ва ўладаннях Слатвінскага ўпамінаецца і сяло Раваніцкая Слабада. ...Пра стан Чэрыеншчыны ў гэты час сведчаць матэрыялы падушнага перапісу (так званай рэвізіі), праведзенага расійскімі ўладамі ў 1795 г., з удакладненнямі па стану на 1800 г. ... Пану Антону Слатвінскаму ў той час належалі цалкам сёлы Раванічы (13 дв.) і Драхча (28), абодва з уніяцкімі цэрквамі ў гонар Успення Багародзіцы. Да таго ж маёнтка адносіліся вёскі Слабада (17), Гацец (12) і некалькі маладворных паселішчаў: Хутар (8), Валадута (6), Гродна (6), Бярозаўка і Бышанка (па 2). Суседні абшар адносіўся да Белічан і Жарэмцаў, суўладальнікамі якіх у той час былі генерал Эстэргазі, Іван Сялінскі і Соф'я Ваньковіч. У тым ліку пані Ваньковіч належала Слабада Гайдукова (10 дв.)"
https://vln.by/node/92

информация частично пересекается со сведениями из других постов в этой ветке https://forum.vgd.ru/post/3466...m#pp329310 https://forum.vgd.ru/post/3466/Rowanicze_Hajdukowa_Slobodka/p328402.htm#pp328402
https://forum.vgd.ru/post/3466...#pp3075356 https://forum.vgd.ru/post/3466/Rowanicze_Hajdukowa_Slobodka/p4191053.htm#pp4191053

UPD: "ад татар пазней купіў шляхціч Лаўрын Ратомскі, пра што ён згадвае ў сваім завяшчанні ў 1594 г." - а вот и само завещание - с.471 https://runivers.ru/bookreader/book9552/#page/495/mode/1up

Гайдукова Слободка, Рованичи и окрестности

Минский пов., ныне Червенский р-н Минской обл.